czwartek, 28 maja 2015

Zwyczaje ludowe z przeszłości - "Maj"

Fragment artykułu napisanego przez Stanisława Czaję dla "Ludu" w 1905 roku:

MAJ

Przystrojoną wstążkami i kokardami z różnokolorowego papieru, a nawet sztucznymi kwiatami i świecidełkami wiechę zwaną »majem« wystawiają »kawalerowie« dziewczętom na wydaniu, szczególniej córkom majętniejszych gospodarzy, na najwyższem drzewie, rosnącem przy domu dziewczyny. 
Zwyczaj ten, opisany zresztą w poprzednim zeszycie »Ludu« zachowuje się dotąd we wioskach koło Wadowic jak n. p. w Frydrychowicach, Przybradzu, Graboszycach, Radoczy, Tomicach, Choczni, Inwałdzie, Gierałtowicach i dalej ku zachodowi aż do granicy śląskiej. 
»Rzęsisty« (gęsty) wierzchołek świerka lub jodełki, ubrany, jak wyżej wspomniano, przywiązują do długiej tyki lub żerdzi, a wyspinawszy się w nocy z 30. kwietnia na 1. maja potajemnie ku wierzchołkowi najwyższego drzewa przy domu, przywiązuję tę żerdź tak, aby ów »maj« sterczał wysoko ponad gałęziami drzewa i z daleka był widoczny. Wczas rano (1. maja) przychodzą z muzyką i starają się »ograć« domowników jeszcze w łóżku. Rzadko jednak da się dziewczyna w łóżku »ograć«. Na pierwsze odezwanie się muzyki, pokazuje się w oknie ubrana, czem daje dowód swojej pracowitości. Spodziewający się tego gospodarz ma już trunki w pogotowiu i przyjmuje miłego mu konkurenta obfitym poczęstunkiem, niemiłego odprawia z niczem, dając muzyce za granie stosowną kwotę pieniężną.

wtorek, 26 maja 2015

Choczeńscy konspiratorzy i partyzanci w czasie II wojny światowej

Zestawienie związanych z Chocznią partyzantów, konspiratorów i uczestników ruchu oporu w czasie II wojny światowej. Podobnie jak w przypadku innych publikowanych tu zestawień dane będą sukcesywnie uzupełniane w miarę napływu nowych informacji.
  • Ferdynand Balon (1898-1949) w tajnym nauczaniu, członek AK
  • Karol Balon (1917-?) ps. "Juhas" i "Orzeł", podporucznik AK w zgrupowaniu "Żelbet" *
  • Józef Bandoła (1920-1987) partyzant AK
  • Piotr Bandoła (1921-2015) partyzant Batalionów Chłopskich na Lubelszczyźnie
  • Tadeusz Bandoła (1896-1984) ps. "Wirtuoz", zastępca komendanta Obwodu Mokotów AK, uczestnik powstania warszawskiego, dowódca zgrupowania AK w lasach chojnowskich *
  • Edward Bąk (1918-1946) ps. "Strzemię", "Zając", członek patrolu dywersyjnego AK- NOW
  • Anastazy Bielenin (1893-1954) uczestnik Strażackiego Ruchu Oporu "Skała"- szef rozpoznania taktycznego w I Okręgu Stołecznym Warszawskim, potem w konspiracji  w Piotrkowie
  • Jan Bryndza (1898-1979) współpracownik zgrupowania AK "Jędrusie"
  • Jan Bryndza (1924-1944) uczestnik konspiracji w Choczni
  • Stanisława Bryndza (1926-?) uczestniczka konspiracji w Choczni
  • Józef Buczek (1918-1944) ps. "Mewa", członek oddziału AK "Błysk", zginął na Kielecczyźnie
  • Tadeusz Chrapek (1905-1965) ps. "Twardy", chorąży AK
  • Michał Cibor (1889-1972) ps. "Zembrzycki", szef wywiadu AK w obwodzie Wadowice
  • Józef Czapkiewicz (1930-1997) ps. 'Leszek" członek konspiracyjnego harcerstwa
  • Stefan Dąbrowski (1906-1942) członek ruchu oporu
  • Eugeniusz Drapa (1924-2006) ps. "Wicher"żołnierz NOW-AK
  • Władysław Gołda (1901-1981) ps. "Korczak" członek AK,  kolporter prasy konspiracyjnej, nauczyciel w tajnym nauczaniu w powiecie pińczowskim
  • Jan Hawryszko (1925-?) żołnierz zgrupowania AK "Jędrusie"
  • Jan Kapała (ur. 1925) ps. "Sosna" żołnierz NOW-AK
  • Jadwiga Klisiak (1922-2012) - łączniczka i kurierka AK
  • Rudolf Klisiak (1894-1988) uczestnik konspiracji, prowadził nasłuch radiowy i współpracował z batalionem AK "Orzeł-Ważka"
  • Michał Kornelak (1895-1972) w tajnym nauczaniu
  • Andrzej Kręcioch (1897-1977) działacz konspiracyjny
  • Irena Kręcioch z domu Ścigalska (1919-201) żołnierz AK
  • Józef Kręcioch (1915-2002) ps. "Burian", "Niemsta", podporucznik AK, zastępca dowódcy batalionu AK "Orzeł-Ważka"
  • Michał Kręcioch (1900-1984) członek AK w Krakowie
  • Stanisław Kręcioch (1913-1993) członek AK
  • Zygmunt Kręcioch (1916- 2000) żołnierz AK w batalionie "Orzeł-Ważka"
  • Aleksandra Kręcioch-Klisiak z domu Woźniak (1894-1978) łączniczka i kurierka AK
  • Edward Legut (1922-1972) żołnierz NOW-AK
  • Maria Lipowska (później Bittner; 1908-1988), członkini kobiecej siatki wywiadowczej w Rawiczu
  • Helena Łapot z domu Stuglik (1924-2000) ps. Lena", łączniczka i kurierka AK
  • Genowefa Maga-Tanewska z domu Widlarz (1928-2012) zaangażowana w pomoc dla więźniów KL Auschwitz *
  • Józef Malata (1911-1978) plutonowy AK
  • Tomasz Malata (1913-1992) podporucznik AK, dowódca placówki AK w Suchej Beskidzkiej
  • Władysław Malata (1902-1942) członek ruchu oporu
  • Alojzy Małusecki (1897-1955) ps. "Włodek", major AK, komendant obwodu obejmującego część powiatu krakowskiego i bocheńskiego
  • Bronisława Marcinkowska (1893-1969) członek ZWZ/AK, łączniczka i kolporterka, w jej mieszkaniu mieściła się redakcja i drukarnia "Służby infomacyjnej" i punkt kontaktowy sztabu AK
  • Jerzy Valde Nowak (1911-1979) dowódca 4 batalionu zgrupowania "Żelbet" AK, wykładowca w konspiracyjnej szkole podchorążych
  • Franciszek Oleksy (1899-?) członek francuskiego ruchu oporu w Lotaryngii
  • Halina Pietras z domu Bielenin (1921-2006) ps. "Halina", sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim *
  • Julian Pietruszka (1913-1998) ps. "Wołowicz", "Julian", powstaniec warszawski, kapral batalionu "Kiliński" AK
  • Józef Ramęda (1909-1985) ps. "Ryś", członek AK na Lubelszczyźnie
  • Janisław Ruliński (1905-ok. 1973) ps. "Skriba", komendant AK obwodu w Chrzanowie
  • Tadeusz Sadowski (1922-1944) ps. "Tomo", partyzant Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii
  • Chaim Henryk Schöngut (1912-1943) członek oddziału Mietka Grubera "Kozietulskiego"
  • Józef Sępek (1902-1942) członek konspiracji komunistycznej
  • Władysław Styła (1903-1970) członek ruchu oporu
  • Eugeniusz Szczur (1922-1991) ps. "Kanar", żołnierz konspiracji
  • Stanisław Szczur (1895-?) ps. "Lew", członek AK w Bliznem 
  • Aleksander Tałasiewicz (1906-1983) członek AK
  • Jan Tałasiewicz (1909-1943) podporucznik AK na Kielecczyźnie
  • Adam Turała (1912-1944) żołnierz AK
  • Józef Turała (1905-1989) członek konspiracji
  • Ludwik Turała (1909-1982) członek AK
  • Rudolf Wcisło (ur. 1922), ps. "Silny", żołnierz NOW-AK
  • Wojciech Widlarz (1898-1968) żołnierz AK w 106 Dywizji Piechoty AK pod dowództwem "Tysiąca"
  • Zbigniew Widlarz (1922-1944) powstaniec warszawski *
  • Alojzy Włodarczyk (1888-1964) ps "Frydrychowski", żołnierz AK
  • Stefan Wronka (1885-?) ps. "Żubr", członek Batalionów Chłopskich, zaangażowany w pomoc dla  więźniów KL Auschwitz
  • Franciszek Załuski (1908-1993) ps. "Socha", adiutant dowódcy II Bat. 77. Pułku AK 
  • Anna Zrazik (1895-1978) w tajnym nauczaniu
* powiązany/a z Chocznią przez pochodzenie rodziców

poniedziałek, 25 maja 2015

Choczeńscy proboszczowie - ks. Józef Komorek

Józef Komorek urodził się 5 marca 1813 roku w Krościenku nad Dunajcem, jako syn mieszczanina Franciszka Komorka i jego drugiej żony Barbary z domu Dyda.
Szkołę elementarną kończył w Krościenku, do szkoły normalnej uczęszczał w Nowym Sączu i w Wadowicach, a do gimnazjum w Podolinie na Spiszu. Następnie studiował filozofię w Tarnopolu oraz teologię we Lwowie i Tarnowie. Krótko po wyświęceniu w 1839 roku został wikariuszem w Choczni, gdzie proboszczem był jego przyrodni brat Wojciech. Potem posługę jako wikariusz sprawował  w Marcyporębie (1839) i ponownie w Choczni (od 1840 roku).  
Tu od 20 lipca 1842 roku został następcą brata na probostwie i funkcję proboszcza choczeńskiego sprawował przez kolejne 53 lata (!). 
W 1844 roku założył w Choczni Towarzystwa Trzeźwości i Wstrzemięźliwości, skupiające zdecydowaną większość dorosłych mieszkańców wsi. 
Wspierał parafian podczas epidemii cholery na przełomie lat 40-tych i 50-tych XIX wieku- wtedy to właśnie założono we wsi cmentarz epidemiczny ("Boża Męka" przy "Starym Gościńcu").  
W 1864 roku został  wyróżniony przez biskupa tarnowskiego Expositorum canonicale (godnością kanonika). Od 1866 roku był wicedziekanem dekanatu wadowickiego. W 1867 roku został zaproszony do udziału w pracach Komisji Fizjograficznej Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. 
Członek Rady Miejscowej Szkolnej od 1872 roku, od 1874 roku inspektor szkolny miejscowy.
Był współorganizatorem budowy nowego (aktualnego) kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Jana w latach 1880-1886 oraz budowniczym dzisiejszej plebanii około 1890 roku. 
W latach 1881-1895 sprawował funkcję dziekana wadowickiego. W 1889 roku został wybrany członkiem rady nadzorczej „Ludowego Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej w Wadowicach”, które zgodnie z zamysłem ks. Stojałowskiego miało chronić chłopską własność ziemską przed przechodzeniem w obce ręce i wspomagać zadłużonych członków.
Ksiądz Józef Komorek był również propagatorem pszczelarstwa w Choczni, a w ogrodzie obok plebani prowadził własną pasiekę.
Po śmierci 9 lipca 1895 roku został pochowany na obecnym cmentarzu parafialnym w Choczni, który założono kilkanaście lat wcześniej, także za jego posługi.

Lista choczeńskich proboszczów - LINK

piątek, 22 maja 2015

Budżet gromady Chocznia w 1935 roku

Budżet gromady Chocznia, po likwidacji samodzielnej gminy wchodzącej w skład gminy Wadowice, uchwalony na posiedzeniu rady gromadzkiej w 1935 roku:

Dochody 8607 złotych 9 groszy:
  • 4674 zł - zyski z kamieniołomu ze sprzedaży kamienia na potrzeby drogownictwa
  • 1400 zł - pozostałości z tytułu zaległości podatkowych i wynagrodzeń za pobór podatków i opłat w gminie Chocznia do marca 1935 roku
  • 681 zł 27 gr - zwroty od gminy
  • 500 zł - egzekucja nieprawnie pobranego zysku z rozdziału słomy powodziowej przez byłego wicekomisarza Janoszka
  • 480 zł - subwencja gminy Wadowice na koszty wynagrodzenia sołtysa
  • 421 zł 82 gr - pozostałość kasowa w kasie kamieniołomu
  • 170 zł - odsetki obligacji
  • 135 zł - podatek od prawa polowania
  • 60 zł - opłaty za czynności sołtysa
  • 60 zł - opłaty za komisje polubowne i pomiarowe
  • 15 zł - taksy za place pod pomniki na gromadzkim cmentarzu
  • 10 zł - równoważnik za nieodbywanie warty nocnej
Wydatki 10955 zł 25 gr:

  • 5878 zł 55 gr - długi gromadzkie z tytułu: współodpowiedzialności za sprzeniewierzoną pieniężną przesyłkę pocztową 3000 zł, kółku rolniczemu 1000 zł, PZU 1678 zł 55 gr koszta procesowe 200 zł 
  • 3395 zł 43 gr - koszty eksploatacji kamieniołomu
  • 720 zł - wydatki administracyjne osobowe
  • 681 zł 27 gr należności zwrotne do zarządu gminy
  • 120 zł - lokal
  • 100 zł - wydatki administracyjne rzeczowe
  • 60 zł - światło




środa, 20 maja 2015

Leon Bąk - choczeński wójt i stolarz

Leon Bąk (urodzony 10.04.1898 w Choczni - zmarł 15.05.1968)
stolarz, działacz społeczny i samorządowy, wójt Choczni po II wojnie światowej.
Ukończył 6 klas szkoły ludowej i 3 klasy szkoły dokształcającej, po czym podjął pracę jako pomocnik murarza i pracownik stolarski (do 1918 roku).
Należał wówczas do Polskiej Partii Socjalistycznej.
Po uzyskaniu absolutorium w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem odbył dwuletnią służbę wojskową (1920-21). W latach 1922-25 pracował jako czeladnik stolarski, a następnie stolarz kierujący w firmie w Jaworznie. W 1926 roku uzyskał dyplom mistrzowski i zgłosił w starostwie rozpoczęcie samodzielnej działalności z siedzibą w Choczni.
Był wykonawcą licznych zamówień dla choczeńskiego kościoła parafialnego (między innymi: konfesjonałów, mebli i innych sprzętów, drzwi na chór kościelny), a także dla miejscowej szkoły, Kasy Stefczyka, straży pożarnej oraz osób prywatnych.
W 1931 roku stanął przed Sądem Okręgowym w Wadowicach, oskarżony przez policję o "przeszkadzanie w urzędowaniu" komisji wyborczej w Choczni, gdy ta przeliczała głosy wyborców sejmowych. Sąd uwolnił go jednak od winy i kary.
W latach 1937-39 był członkiem zarządu Kasy Stefczyka w Choczni. W marcu 1939 roku został wybrany radnym Gromady Chocznia, a we wrześniu, po wybuchu II wojny światowej, był czynnym uczestnikiem wojny obronnej. W 1940 roku wynajmował mieszkanie nauczycielce Albinie Tarasek. 25 marca 1941 roku został wywłaszczony z warsztatu na rzecz niemieckiego osadnika Jana Fuchra, a 8 stycznia 1942 roku wysiedlono go do Gorzenia. W czasie wysiedlenia pracował jako stolarz w Wadowicach oraz przebywał na przymusowych robotach w Berlinie (1944). 
Po II wojnie światowej powrócił do Choczni, gdzie był zaangażowany w działalność miejscowego samorządu. Od 5 lipca 1946 roku był zastępcą wójta gminy Chocznia. Od 1947 roku pracował jako księgowy w Związku Samopomocy Chłopskiej. W 1948 roku pełnił funkcję likwidatora gniazda „Sokoła” w Choczni. W sierpniu 1949 roku został zatrzymany na krótko przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa w Wadowicach, a jego dom poddano rewizji. W 1950 roku jest wymieniany jako wójt Choczni (wcześniej pełniący obowiązki wójta od końca 1949 roku), a także wiceprzewodniczący/członek komitetu elektryfikacyjnego oraz przewodniczący komisji przeciwpożarowej i Funduszu Odbudowy Szkół.
W październiku 1950 roku, razem z innymi zwolennikami Józefa Putka, musiał ustąpić z funkcji sekretarza prezydium Gminnej Rady Narodowej w Choczni i odtąd skupiał się wyłącznie na pracy zawodowej.
Po tragicznej śmierci w 1968 roku został pochowany na choczeńskim cmentarzu parafialnym. 
Syn Jana i Józefy z domu Cibor. Dwukrotnie żonaty: z Marią z domu Balon, a po jej śmierci z Władysławą.

Notatka powstała we współpracy z Katarzyną Pawelec-Tarkota i zawiera materiały oraz zdjęcie przez nią przesłane.

wtorek, 19 maja 2015

Chocznia według spisu statystycznego z 31 grudnia 1900 roku

Dane statystyczne dotyczące Choczni według spisu z 31.12.1900:

  • 2893 mieszkańców: 
  • -1354 mężczyzn,
  • -1539 kobiet.
  • 2817 katolików, 74 izraelitów, 2 innych wyznań, 
  • 2889 mówi w domu po polsku, 
  • 454 domów (dla porównania w Wadowicach 571),
  • 125 sztuk koni,
  • 637 sztuk rogacizny,
  • 0 owiec,
  • 271 sztuk świń,
  • 1 kościół,
  • 1 poczta,
  • 1 stacja kolejowa (położona 291 m nad poziomem morza Adriatyckiego),
  • 1 fabryka,
  • 2 szkoły,
  • 0 wielkich posiadłości,
  • 2049 hektarów całkowitej powierzchni, w tym 1998 hektarów powierzchni opodatkowanej,
  • 1964 hektary należące do chłopów, w tym:
  • -1557 hektarów roli,
  • -228 hektarów lasów,
  • -138 hektarów pastwisk, 
  • -23 hektary ogrodów,
  • -32 hektary łąk.
  • 85 hektarów dworskich,
  • 295 m nad poziomem morza Adriatyckiego- średnia wysokość.

Części miejscowości: 
  • Chocznia właściwa: 446 domów i 2842 mieszkańców, 
  • Górnica: 6 domów i 31 mieszkańców, 
  • Patrya: 1 dom i 7 mieszkańców, 
  • Sołtysowo (majątek sołtysi): 1 dom i 13 mieszkańców



poniedziałek, 18 maja 2015

Wyroby kamienne z przełomu epoki brązu i żelaza - badania archeologiczne w Choczni

W 1986 roku archeolodzy: Edelgarda Foltyn i Eugeniusz Foltyn na zlecenie WKZA w Bielsku–Białej przeprowadzili badania powierzchniowe rejonu zawartego pomiędzy miejscowościami: Chocznia, Jaroszowice, Mucharz i Ponikiew. 
Badania te miały związek z planowanym (a do dziś nie zrealizowanym) oddaniem do użytku zbiornika wodnego w Świnnej Porębie. 
Ich wyniki zostały opublikowane w artykule „Z badań archeologicznych we wschodniej części Beskidu Małego” w wydawnictwie Uniwersytetu Śląskiego „Wieki stare i nowe” z 2001 roku, na podstawie którego opracowano niniejszą notatkę.


W Choczni umiejscowiono trzy stanowiska badawcze w zlewni potoku Konówka, niedaleko od granicy z Zawadką:
  1. Wysoko na północnym zboczu Łysej Góry, w pobliżu bezimiennego potoku wpadającego do Konówki,
  2. Na północno-zachodnim stoku doliny bezimiennego dopływu Konówki,
  3. W połowie wysokości północnego zbocza Łysej góry, 28 m nad źródłem bezimiennego strumyka, wpadającego do Konówki.


Znaleziono na nich wyroby kamienne, których wiek określono według kryteriów technicznych i typologicznych:

  • Płaską łuszczka jednokierunkową o sęczku ścienianym i krawędziowej piętce; część wierzchołkowa ułamana; na stronie górnej, na prawym boku, w bliskości wierzchołka widoczne ślady drobnego łuskania; wykonana z krzemienia jurajskiego. Wykazuje cechy charakterystyczne dla krzemieniarstwa epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (Stanowisko 1),

  • Wyrób formy zbliżonej do czworoboku, o przekroju poprzecznym trapezowatym, z negatywem po odbiciu trójkątnego odłupka rozszerzającego się w kierunku wierzchołka; wykonany z piaskowca (Stanowisko 2),

  •  Małe zgrzebło na drobnym odłupku, retuszowane na stronie górnej na całym obwodzie drobnym stromym retuszem, na stronie spodniej, wzdłuż prawej krawędzi — retuszem półstromym, zachodzącym na powierzchnię okazu; wykonane z krzemienia jurajskiego. Wykazuje cechy charakterystyczne dla krzemieniarstwa epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Podobne obiekty znajdowano na stanowiskach w: Iwanowicach, Giebułtowie, Orawce i Krakowie-Nowej Hucie (Stanowisko 3).


Na wszystkich stanowiskach (także tych poza Chocznią) stwierdzono brak ceramiki i znikomą ilość materiału krzemiennego, przy maksymalnym wykorzystaniu surowca (co było zapewne rezultatem jego ubóstwa), stosowanie techniki łuszczenia przy wytwarzaniu wyrobów kamiennych oraz nadmierną ilość  w znaleziskach narzędzi w stosunku do innych wyrobów.


Na podstawie tej niewielkiej ilości wyrobów kamiennych naukowcy nie przedstawili żądnej teorii, co do ewentualnego charakteru ówczesnego osadnictwa w Choczni, wiążąc jednocześnie znaleziska z rejonu doliny Skawy z sezonowym rybołówstwem epoki brązu i/lub epoki żelaza.

piątek, 15 maja 2015

Antoni Styła - poseł i działacz ludowy

Antoni Styła (urodzony 16.01.1863 w Choczni- zmarł 26.07.1933 w Kleczy Dolnej)
rolnik, poseł i działacz ludowy z Choczni.

Właściciel dużego w skali choczeńskiej gospodarstwa rolnego, położonego w środkowej części wsi (w pobliżu stacji kolejowej), o powierzchni około 15 morgów. Po raz pierwszy jego publiczna aktywność jest odnotowana w 1889 roku, kiedy to działał w choczeńskim kółku rolniczym. Był w tym czasie zwolennikiem poglądów ks. Stojałowskiego, propagującego aktywność chłopów przez tworzenie kółek rolniczych, komitetów wyborczych, rozwój oświaty ludowej, organizację wieców, demonstracji i obchodów rocznicowych.
We wrześniu 1895 roku Antoni Styła został wybrany posłem z okręgu Wadowice do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, pokonując profesora Fryderyka Zolla z Krakowa stosunkiem głosów 141:64. W Sejmie Krajowym zasiadał do 1901 roku, będąc członkiem komisji petycyjnej. W 1896 roku składał interpelację w sprawie budowy drogi Osiek-Wadowice, w 1897 roku w sprawie nieprawidłowości w działalności wójta Choczni Józefa Czapika (szczegóły tutaj), a w 1900 roku w sprawie pobierania opłat kościelnych w Radoczy. Brał również udział w delegacji parlamentu do Rady Państwa w Wiedniu.
Od 1900 roku był członkiem Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego (od 1903 działającego jako Polskie Stronnictwo Ludowe). 
W 1901 roku był zastępcą członka komisji licencyalnej Towarzystwa Rolniczego w Wadowicach. Od 1903 roku pełnił funkcję przewodniczącego Rady Miejscowej Szkolnej. Jako działacz kółek rolniczych w 1907 roku prowadził pole doświadczalne z owsem i jęczmieniem jarym.
W 1908 roku został ponownie wybrany posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, otrzymując 52% głosów. W tej kadencji (do 1913 roku) pracował jako członek komisji administracyjnej, podatkowej i solnej, wnosząc między innymi petycję w sprawie subwencji na budowę siedziby dla Towarzystwa Rolniczego w Wadowicach  (1908).
Oprócz obowiązków poselskich był w tym czasie dyrektorem Powiatowej Kasy Oszczędności w Wadowicach oraz członkiem rad nadzorczych kas zapomogowych (w tym przewodniczącym rady nadzorczej choczeńskiej spółki zapomogowo-pożyczkowej). Zasłużył się przy budowie szkoły w Choczni Dolnej (1910), jako organizator funduszów na jej budowę oraz jeden z czterech inwestorów w  imieniu wsi. 
W 1913 roku kandydował ponownie na posła, tym razem bezskutecznie.  Od 1914 roku był członkiem Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego-Lewica. W tym samym 1914 roku stacjonował u niego w domu Franciszek Pększyc-Grudziński, komendant ćwiczącego w Choczni batalionu rekruckiego Legionów Polskich.
Po I wojnie światowej zrezygnował na rzecz Józefa Putka z pierwszego miejsca na liście PSL-Lewica w wyborach do Sejmu RP. Został przewodniczącym Powiatowej Rady PSL Lewica (1920). Był również członkiem zarządu Chłopskiego Towarzystwa Wydawniczego (od 1922 roku) z siedzibą w Choczni, zastępcą przewodniczącego Powiatowej Rady Chłopskiej (1922) oraz kandydatem w wyborach do senatu z ramienia PSL Lewica i Wyzwolenie. 
Jego wygląd fizyczny z tego okresu tak opisuje Józef Turała w "Kronice wsi Chocznia":
(...) Był to mężczyzna okazały, więcej niż średniego wzrostu, barczysty i silnie zbudowany. Dobrej tuszy, gdyż ważył pewno około 90 kg, włosy u niego i wąsy prawie czarne, zawsze bardzo rozmowny i życzliwy dla mnie.(...)
W procesie brzeskim w 1931 roku zeznawał w sprawie Józefa Putka, jako świadek wydarzeń związanych z protestami po rozwiązaniu Zarządu Gminy Chocznia. W 1932 roku brał udział w strajku rolnym, za co został skazany na kilka tygodni więzienia. Karę odsiadywał w więzieniu w Wadowicach.  
Zginął pod kołami pociągu w Kleczy. Pochowany pod innym nazwiskiem na miejscowym cmentarzu został później ekshumowany i powtórnie pochowany w Choczni, bez pogrzebu kościelnego, którego odmówił mu, jako samobójcy,  proboszcz Dunajecki (szczegóły na ten temat tu i tu). 
Był synem Jana i Wiktorii z domu Polak oraz mężem Honoraty z domu Wójcik, z którą miał dwanaścioro dzieci. Przez jedną z córek (Elżbietę) był  teściem Józefa Putka.

W podobnym czasie żył i działał w Choczni inny Antoni Styła (1846-1932), młynarz, zaangażowany w pracę kółek rolniczych, ofiarodawca działki pod budowę szkoły w Choczni Górnej, z którym poseł Antoni Styła bywa mylony.


czwartek, 14 maja 2015

Opis kościoła w Choczni w książce z 1914 roku

Notatka o kościele parafialnym w Choczni, zawarta w książce ks. Gerarda Kowalskiego "Z wycieczki do wadowickiego i oświęcimskiego powiatu", wydanej w Krakowie w 1914 roku:

  "Chocznia. Kościół nowy, pseudogotycki, wybudowany w r. 1884, już pod względem technicznego wykonania robi przykre wrażenie, gdy się widzi w nowym kościele sklepienie związane ankrami. Z dawnego drewnianego kościoła pozostała dobra barokkowa ambona i chrzcielnica, które dotąd służą swemu przeznaczeniu. Dzięki zrozumieniu i zamiłowaniu w zabytkach sztuki dawnej obecnego X. proboszcza, skarbiec kościoła w Choczni posiada niemały zbiór dawniejszych ornatów, starannie odrestaurowanych. Niema tam ani tkanin, ani haftów jakiejś wyjątkowej wartości, ale wszystko co znalazło się z dawnych brokatów czy haftów, począwszy od XVII wieku, obecnie odrestaurowane i starannie przechowywane, mogłoby być ozdobą każdego większego nawet kościoła. Na uwagę zasługuje przedewszystkiem ornat czerwony, nowo zestawiony, do którego użyto przepięknej makaty czerwono-złotej, oraz kilka ornatów z haftem jedwabnym i złotym z początku XVIII w. 
Łepkowski, który oglądał dawny kościół drewniany w Choczni, mówił o nim, że miał "postać, jaką mają wszystkie kościoły podług austryackiego rządowego planu w Galicyi stawiane". 
Z osobliwości zanotował znajdujący się obecnie w zakrystyi kościoła słaby portret proboszcza Kaspra Sasina (1651) i dzwon z r. 1535."

poniedziałek, 11 maja 2015

Wyniki wyborów z 9 marca 1939 do Rady Gromadzkiej w Choczni

Wyniki ostatnich przedwojennych wyborów radnych do Rady Gromadzkiej w Choczni (z 9 marca 1939 roku):
  • Franciszek Balon (124 głosy)
  • Leon Bąk (151 głosów)
  • Franciszek Dąbrowski (148 głosów)
  • Franciszek Drapa (149 głosów)
  • ks. Józef Dyba (115 głosów)
  • Jan Filek (101 głosów)
  • Józef Gazda (138 głosów)
  • Jan Góra (147 głosów)
  • Klemens Guzdek (101 głosów)
  • Stanisław Guzdek (98 głosów)
  • Józef Kołodziej (181 głosów)
  • Władysław Malata (126 głosów)
  • Jan Panek (108 głosów)
  • Józef Piegza (147 głosów)
  • Jan Płonka (127 głosów)
  • Józef Putek (147 głosów)
  • Franciszek Ramenda (100 głosów)
  • Antoni Romańczyk (125 głosów)
  • Józef Stuglik (139 głosów)
  • Michał Stuglik (125 głosów)
  • Michał Styła (98 głosów)
  • Władysław Świętek (190 głosów)
  • Kazimierz Szczur (130 głosów)
  • Tomasz Szczur (123 głosy)
  • Józef Twaróg (169 głosów)
  • Karol Wider (178 głosów)
  • Antoni Widlarz (149 głosów)
  • Jan Widlarz (126 głosów)
  • Alojzy Włodarczyk (189 głosów)
  • Andrzej Zając (147 głosów)



piątek, 8 maja 2015

Księża z Choczni - ksiądz Antoni Maciejczyk

Antoni Maciejczyk  (urodzony 18.05.1821 w Choczni - zmarł 18.03.1890 w Ostrowsku).


Uczył się najpierw u choczeńskiego organisty, potem w szkole głównej w Wadowicach. Uczęszczał do gimnazjum w Podolinie na Spiszu (1838/39) i w Bochni (absolwent). Filozofię studiował w Tarnopolu, utrzymując się z korepetycji. 
W 1845 starał się bezskutecznie o przyjęcie do seminarium duchownego w Tarnowie. Podobnie w 1847 roku. 
Pracował w kancelarii ks. Proboszcza Znamierowskiego w Mikluszowicach. Za jego wstawiennictwem dostał się w końcu do seminarium w 1848 roku. Wyświęcony 1851 w Mogile. 
Od 1851 jako wikary w Starym Wiśniczu, od 1852 w Zawoi, od 1855 w Rajczy, od 1858 w Jeleśni, od 1860 w Makowie, gdzie był również administratorem. Od 1861 wikary w Podegrodziu, od 1863 w Mielcu, potem w Brzeziu. Od 1865 w Tuchowie, od 1867 w Wielopolu Skrzyńskim. 
W 1870 roku został wikarym eksponowanym w Ostrowsku i Białce. Zrezygnował z Białki, rezydował w Ostrowsku koło Nowego Targu, gdzie zmarł. 
Syn Sebastiana i Agnieszki z domu Woźniak.

Lista księży z Choczni - LINK

wtorek, 5 maja 2015

Karykatura polityczna z 1930 roku

Karykatura polityczna z 1930 roku, rozpowszechniana w formie pocztówki przez zwolenników Józefa Putka. 
Nawiązuje do dwóch istotnych konfliktów w ówczesnej Choczni:
- sporu o dzwony kościelne (LINK),
- sprawy rozwiązania przez władze wojewódzkie Zarządu Gminy Chocznia (23 listopad 1929).
Karykatura pochodzi z archiwum rodzinnego Leona Bąka, a do publikacji udostępniła ją pani Katarzyna Pawelec-Tarkota.


Osoby występujące na rysunku to według opisu Leona Bąka:
  • Uciekający (od góry): ks. Józef Kmiecik (na krowie, z dzwonami w miejsce wymion), Tomasz Bursztyński (komisarz gminy, były żandarm austriacki), Tomasz Płonka (były agent emigracyjny, zwolennik endecji) i Henryk Kot (strażnik leśny, oponent Putka)
  • Grupa pościgowa (od góry): Antoni Styła (z kosą, były poseł),  Maksymilian Malata (z batem, były wójt), Klemens Guzdek (z batem, członek zarządu), Kazimierz Szczur (z miotłą, członek zarządu).
  • Obserwatorzy pod Domem Ludowym: w środku Józef Putek (wójt i poseł), poniżej Stanisław Szczepański (poseł), powyżej poseł Szczepan Fidelus z Zembrzyc.
Ciekawostkę (a może dodatkowy aspekt jej sprawy) stanowi fakt, że "wypędzanymi" są osoby, co prawda mieszkające wtedy w Choczni, ale w niej nie urodzone, natomiast "wypędzającymi" są rodowici chocznianie.



poniedziałek, 4 maja 2015

Członkowie Sokolej Drużyny Polowej w Choczni w 1913 roku

Lista członków choczeńskiej Sokolej Drużyny Polowej w 1913 roku, ochotniczej paramilitarnej organizacji działającej w ramach "Sokoła".  Wśród ćwiczących się w strzelaniu i obsłudze broni osób jest kilku przyszłych żolnierzy Legionów Polskich, międzywojennego Wojska Polskiego i znanych w Choczni (i nie tylko) postaci.

  • Anastazy Bielenin- komendant (przyszły legionista, potem komendant Wyższej Szkoły Pożarnictwa)
  • Szymon Balon (przyszły legionista)
  • Alojzy Bąk (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Eugeniusz Bielenin (przyszły żołnierz armii austriackiej i gen. Hallera, potem dziennikarz) LINK
  • Izydor Bryndza (przyszły legionista)
  • Andrzej Góralczyk
  • Franciszek Guzdek (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Franciszek Kręcioch  (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Jan Kręcioch (przyszły legionista)
  • Jan Kobiałka  (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Jakub Łapka (przyszły emigrant do USA)
  • Franciszek Malata  (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Maksymilian Malata (ówczesny wójt) LINK
  • Karol Nowak (przyszły legionista, potem oficer Wojska Polskiego) LINK
  • Leonard Nowak (przyszły legionista)
  • Jan Pietruszka (przyszły legionista)
  • Jakub Porębski
  • Józef Pukło (przyszły legionista)
  • Józef Putek (przyszły wójt, poseł i minister)
  • Józef Ramenda (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Piotr Rokowski (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Adam Ruliński (ówczesny prezes "Sokoła") LINK
  • Albin Szczur  (przyszły żołnierz armii austriackiej)
  • Tomasz Szczur
  • Franciszek Ścigalski (późniejszy emigrant do Kanady)
  • Karol Ścigalski (ówczesny wicewójt, potem żołnierz armii austriackiej)
  • Jan Twaróg młodszy
  • Aleksander Widlarz (przyszły nauczyciel)
  • Wojciech Widlarz (przyszły żołnierz armii austriackiej, potem oficer Wojska Polskiego) LINK
  • Stefan Woźniak
  • Władysław Woźniak
  • Andrzej Zając (członek zarządu Gminy Chocznia)
  • Józef Zając