Opis topograficzny Choczni z końca XVIII wieku

Wojskowy opis do austriackiej (Józefińskiej) mapy topograficznej w skali 1:28800 wykonanej w latach 1779-1783 pod kierownictwem ppłk. Friedricha von Miega.

Uwagi w nawiasach kursywą nie pochodzą z oryginalnego tekstu - mają za zadanie pomóc w zrozumieniu oraz lokalizacji opisanych pojęć.

Chocznia

Odległości: Wadowice 3/4  Inwałd 5/4  Zawada 1    (odległości w godzinach marszu)

Wody: Potok (Choczenka) który ma początek w stromych wąwozach górskich przybiera mocno po silnych opadach deszczu; ma dno żwirowe, woda jest jednak bardzo dobra; przy niskiej wodzie można go przekroczyć wszędzie.

Lasy: Ma z tyłu wysokopienne drzewa, bliżej zaś jedynie nieco zarośli, przez które można wszędzie przejść pieszo.

Łąki i bagna: W dolinkach znajdują się niewielkie suche łąki.

Drogi: Przez prawy koniec wsi przebiega droga do Wadowic, która przychodzi z Inwałdu (Stary Gościniec- Droga Sobieskiego); ma ona podłoże bardzo gliniaste, które przy utrzymujących się deszczach jest uciążliwe dla wszelkich pojazdów, ponieważ na tej drodze jest wiele miejsc wymytych przez deszcz; droga do Kaczyny (Biała Droga), chociaż ma podłoże kamieniste, ma jednak wiele wyrw, podobnie owa do Zawady (dzisiejsza ulica Kościelna); wszystkie pozostałe drogi polne są użyteczne tylko przy suchej pogodzie; przy czym należy nadmienić, że dwie dodatkowe drogi do Inwałdu (dzisiejsza ulica Glówna+Drapówka oraz droga zbliżona przebiegiem do fragmentu dzisiejszej drogi wojewódzkiej 52), z powodu właściwości, jak wskazane powyżej, są bardzo złe.

Góry: Miejscowość leży całkowicie rozproszona, częściowo na wzgórzu, częściowo w dolinie i jest zdominowana przez wzgórza leżące z obu stron.

Uwagi: przyległy grzbiet górski, który nosi nazwę miejscowości jest najwyższy w okolicy (Grzbiet Nad Chocznią)

Choczeńscy Żydzi

Największą liczebność społeczności żydowskiej w Choczni (71 osób) odnotowano w 1903 roku. Po raz pierwszy jej przedstawicieli wykazano w zestawieniach statystycznych w 1827 roku, a po raz ostatni w 1928 roku. Natomiast w choczeńskich metrykach kościelnych obecność rodziny żydowskiej odnotowano po raz pierwszy w 1814 roku, a w innych źródłach historycznych już w 1735 roku.

Spośród grona choczeńskich Żydów bardziej znanymi postaciami byli: 

• Dattner Jakub- choczeński karczmarz notowany w latach 1868-1872
• Feuerstein Szymon Piotr - syn sklepikarza Dawida i Salomei, ochrzczony w Choczni w 1840 roku, w wieku 29 lat.
• Goldberger Jakub- urodzony w 1892 roku w Choczni, więzień krakowskiego getta.
• Goldberger Salomon - urodzony w 1897 roku w Choczni, więzień krakowskiego getto
• Goldberger Wolf - karczmarz (dzierżawca propinacji) w 1907 roku.
• Grubner Henryk - właściciel sklepu z towarami różnymi w latach 1926-1928.
• Haas Mojżesz - rzeźnik w 1906 roku.
• Haas Regina (Ryfka) z domu Goldberger - urodzona  w 1888 roku w Choczni, więźniarka krakowskiego getta.
• Holzgrün Joachim- dzierżawca browaru przy karczmie dworskiej w 1817 roku
• Huppert Mayer - posiadacz sporej parceli rolnej w 1844 roku, w 1866 roku był ofiarodawcą na rzecz rannych żołnierzy c.k.
• Landau Loebel - współwłaściciel cegielni w 1913 roku.
• Luftglas Emanuel - (1896-1958) absolwent szkół artystycznych w Lipsku i Buxtehude, malarz, scenograf, kostiumolog, "ojciec" nowoczesnego teatru izraelskiego.
• Muenz Eryk Aron- (1894-1950) uczeń wadowickiego gimnazjum od 1904 roku, absolwent w 1912 roku, student prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (od roku akademickiego 1912-13). Doktor praw, po II wojnie światowej mieszkaniec Londynu. Syn Maurycego i Zofii, brat Dory, mąż Berty z domu Auerbach.
• Muenz Dora - urodzona w 1895 roku w Choczni, więźniarka rodzinnego obozu koncentracyjnego w Theresienstadt, w którym zginęła około 1943 roku. Córka Maurycego i Zofii, siostra Eryka Arona.
• Muenz Maurycy - (1859-1906) właściciel propinacji (karczmy) w Choczni, zmarł tragicznie przygnieciony beczką spirytusu. Ojciec Eryka Arona i Dory, mąż Zofii z domu Krieger. Brat wadowickiego kupca bławatnego Szymona Muenza. Jego pozostałe dzieci to Gizela, Henryka (1891-1942), Elvira po mężu Fantl (emigrantka do Australii), Róża Maria po mężu Kantorek (1887-1975) oraz Stefania po mężu Zukal.
• Rosenberg Edward - urodzony w 1891 roku, emigrant do USA, podawany w spisie poborowych z 1918 r.
• Rosenberg Leni - sklepikarka, handel towarów mieszanych w 1907 roku, być może to wymieniona poniżej córka Salamona- Aniela Salomea.
• Rosenberg Salamon - z Anną Starzec z Choczni miał córkę Salomeę, którą ochrzcił w 1871 roku jako Anielę; świadkami tego chrztu zapisanymi w metryce było 30 chocznian.
• Rosenberg Szymon - absolwent kursów wieczorowych w wiedeńskim instytucie Friesza w 1905 roku.
• Schoengut Chaim Henryk - urodzony  02.04.1912 w Choczni, żołnierz kampanii wrześniowej w czasie II wojny światowej (podchorąży w 3 pułku piechoty), więzień stalagu VIII A (tłumacz), zwolniony w 1941 roku w Lublinie, potem partyzant  żydowski, członek oddziału Mietka Kozietulskiego. Zginął w 1943 roku. Syn Joachima.
• Schoengut Emmanuel - urodzony w 1909 w Choczni, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego w Gross Rosen, w którym zginął w 1943 roku. Syn rzeźnika Joachima, brat Szymona i Chaima Henryka. 
• Schoengut Joachim - rzeźnik choczeński wyznania mojżeszowego, ojciec Szymona, Chaima Henryka i Emmanuela.
• Schoengut Szymon - urodzony 07.12.1903 w Choczni, lekarz ogólny w Wadowicach przed II wojną światową (dyplom w 1930 roku), wcześniej uczeń myślenickiego gimnazjum (1921/22). Instruktor komórki syjonistycznej w Wadowicach. Po wojnie mieszkaniec Izraela. Syn Joachima, brat Emmanuela i Chaima Henryka.
• Schwarz Eliasz - kupiec z Choczni (1909).
• Silberschuetz Benjamin - student Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego od 1906 roku, potem nauczyciel we Lwowie
• Silbiger Georg - sklepikarz, handel towarów mieszanych w 1887 roku, ojciec Stefanii.
• Silbiger Mendl - w 1866 był ofiarodawcą na rzecz rannych żołnierzy c.k.
• Silbiger Nathan - przedsiębiorca, fabrykant mydła Choczni (1898-1901).
• Silbiger Stefania - urodzona 28.06.1897 w Choczni córka Georga, żona Hermana Adlera, internowana we Włoszech w czasie II wojny światowej.
• Singer Martin - mechanik, urodzony około 1815 roku w Nowogrodzie w Rosji. Syn Izaaka i Sary. W 1861 roku przeszedł na katolicyzm (chrzest w Eger na Węgrzech), a w 1867 roku poślubił w kościele w Choczni Emilię z domu Werner.
• Sternlicht Lipman - współwłaściciel cegielni w 1913 roku, kupiec wadowicki.
• Tiefenbrunner E. - szynkarz w latach 1926 -1928.
• Tiras/Tyras Filip - urodzony około 1781, zmarł w 1732 roku, karczmarz w latach 1814-1823, razem z żoną Leą są pierwszymi znanymi z imienia i nazwiska Żydami mieszkającymi w Choczni.
• Tiras/Tyras Mojżesz - urodzony około 1785 roku, w 1819 roku karczmarz w austerii w górnej Choczni, przy granicy z Inwałdem. Brat wymienionego powyżej Filipa.
• Zollman Samuel - szynkarz choczeński w 1909 roku, poddzierżawca prawa propinacji.
• Zuckerbrod (Landau) Moses - urodzony 05.09.1891 w Choczni, współwłaściciel topiarni łoju w Krakowie w latach 30-stych XX wieku, więzień krakowskiego getta.

W Choczni zamieszkiwali również przedstawiciele rodzin: Wachsmann, Offner, Bleiberg, Grunner, Harner i Izakiewicz.

Represjonowani przez organy władzy sowieckiej w czasie II wojny światowej

Rodzina Bator:

1. Józef Bator (ur. 1897- zm. 1980) - pracownik kamieniołomu bazaltu w Janowej Dolinie na Wołyniu, gdzie osiedlił się z rodziną w latach 30-stych XX wieku. W 1941 roku został wysiedlony do Kazachstanu, skąd trafił do armii Andersa. Zwolniony z wojska ze względu na tyfus znalazł się najpierw w obozie cywilnym w Isfahan w Iranie, a następnie w Indiach. W styczniu 1948 na statku SS „Ormonde” dotarł z Indii do Nottingham w Anglii (deklarowany wówczas zawód- rzeźnik). Tam spotkał się z czterema ocalałymi synami. W Anglii ożenił się po raz drugi i zamieszkał w Yorkshire. Na starość wrócił do Choczni. Po śmierci został pochowany na choczeńskim cmentarzu. Syn Feliksa i Marianny z domu Rozpond, żonaty z Rozalią z domu Suwaj, z którą miał synów: Jana, Stefana, Mieczysława, Stanisława i Edwarda oraz córki: Marię i Halinę. Z drugą żoną miał w Anglii pięcioro dzieci.
2. Rozalia Bator (z domu Suwaj) - wysiedlona z mężem Józefem i  młodszymi dziećmi z Janowej Doliny na Wołyniu do Kazachstanu, gdzie zmarła w 1942 roku.
3. Jan Bator (ur. 1921 - zm. 1940) - W  momencie wybuchu II wojny światowej jako członek rodziny osadników z Choczni mieszkał w Janowej Dolinie na Wołyniu i pracował jako robotnik w kamieniołomie bazaltu. Był członkiem miejscowego klubu sportowego „Strzelec”. W 1940 został aresztowany przez NKWD, umieszczony w obozie w Starobielsku i stracony prawdopodobnie w Charkowie. 
4. Stefan Bator (ur. 1922- zm. 1996) -  w  momencie wybuchu II wojny światowej jako członek rodziny osadników z Choczni mieszkał w Janowej Dolinie na Wołyniu i pracował jako robotnik w kamieniołomie bazaltu. Był członkiem miejscowego klubu sportowego „Strzelec” (kajakarz). Uczestnik Kampanii Wrześniowej. W 1940 został aresztowany przez NKWD i skazany na 5 lat łagru na Syberii.  W 1942 znalazł się jako ochotnik w armii generała Andersa, po zwolnieniu z sowieckiego łagru na mocy układu Sikorski-Majski. Przez obozy w w Palestynie (Castina Camp) i Iraku na przełomie 1943 i 1944 roku dotarł wraz z II Korpusem Polskim do Włoch. Walczył w 3 batalionie łączności 3 Dywizji Strzelców Karpackich, między innymi pod Monte Cassino w dniach 11-29 maja 1944. Po wojnie, we wrześniu 1947 roku, został przeniesiony wraz z całą jednostką do Wielkiej Brytanii i zdemobilizowany w stopniu starszego szeregowego.  Za zasługi wojenne otrzymał Krzyż Walecznych. Pozostał na emigracji w Anglii i mieszkał w Nottingham. Mąż Janiny, z którą miał dwoje dzieci: Barbarę i Andrzeja.
5. Mieczysław Bator (ur. 1926 - zm. 2002) - w  momencie wybuchu II wojny światowej mieszkał z rodzicami i rodzeństwem w Janowej Dolinie na Wołyniu. W 1941 roku został wysiedlony do Kazachstanu, gdzie pracował w kołchozie. W 1942 wstąpił do oddziałów junackich armii Andersa. Po ukończeniu szkoły kadetów w Palestynie znalazła się (od 1944 roku) we Włoszech, w I batalionie 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Walczył między innymi pod Monte Cassino. Po demobilizacji w stopniu kaprala podchorążego pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował jako chemik i spawacz. Członek polskiego chóru „Varsovia”. Za zasługi wojenne odznaczony Krzyżem Walecznych. Mąż Haliny, z którą miał dwóch synów: Ireneusza i Janusza.
6. Halina Żbikowska (z domu Bator) (ur. 1928) - w  momencie wybuchu II wojny światowej mieszkała z rodzicami i rodzeństwem w Janowej Dolinie na Wołyniu. W 1940 roku została deportowana z rodzicami do Kazachstanu, gdzie pracowała w kołchozie. Teren ZSRR opuściła wraz z wojskami generała Andersa. Wstąpiła do oddziałów Pomocniczej Służby Kobiet i służyła w Szkocji. W 1946 roku z mężem Kazimierzem Żbikowskim wróciła do Polski. 
7. Stanisław Bator (ur. 1930) - w  momencie wybuchu II wojny światowej mieszkał z rodzicami i rodzeństwem w Janowej Dolinie na Wołyniu. W 1940 roku został deportowany z rodzicami do Kazachstanu. Opuścił Związek Sowiecki wraz z armią generała Andersa i uczęszczał od 1942 roku do Junackiej Szkoły Mechanicznej w Palestynie. Po wojnie osiadł w Anglii. 
8. Edward Bator (ur. 1932) - w  momencie wybuchu II wojny światowej mieszkał z rodzicami i rodzeństwem w Janowej Dolinie na Wołyniu. W 1940 roku został deportowany z rodzicami do Kazachstanu. Opuścił Związek Sowiecki wraz z armią generała Andersa i uczęszczał od 1942 roku do Junackiej Szkoły Mechanicznej w Palestynie. Po wojnie znalazł się z braćmi i ojcem w Anglii. W 1955 roku wstąpił do  armii USA. Służył między innymi we Francji, Niemczech, Korei, Wietnamie i na Okinawie. Po przejściu na emeryturę w stopniu starszego sierżanta sztabowego osiadł w Północnej Karolinie z żoną Jadwigą z domu Romańczyk, również pochodzącą z Choczni, którą poślubił w 1958 roku we Francji.

Pozostali represjonowani:

1. Jan Bryndza (ur. około 1898- zm. 1979) żołnierz 12 pułku piechoty w kampanii wrześniowej, rozbrojony przez Rosjan pod Czortkowem. Pracował przymusowo przy budowie dróg w okolicach Moskwy.W grudniu 1939 roku wydany Niemcom. Syn Izydora i Agaty, żonaty z Marią z Dąbrowskich.
2. Stanisław Guzdek (ur. 1915) - we wrześniu 1939 roku aresztowany przez Rosjan (NKWD) we Włodzimierzu. Więziony kolejno w obozach w Zaporożu, Komi (Siewżełdorłag) i w Juży. We wrześniu 1941 roku wstąpił do polskiej armii generała Andersa. Syn Szymona i Agnieszki z Lipowskich.
3. Stanisław Jurecki (ur. 1916- zm. 1993) - we wrześniu 1939 roku aresztowany przez Rosjan (NKWD) w Szyrwintach na Litwie. Więziony kolejno w obozach w Wiłkowiszkach, Juchnowie, Ponoju i Suzdalu. We wrześniu 1941 roku wstąpił do polskiej armii generała Andersa w Tatiszczewie Po wojnie w Wielkiej Brytanii, od 1949 roku na emigracji w Argentynie (razem z bratem Franciszkiem). Syn Feliksa i Moniki z domu Tabija.
4. Antoni Ligięza (ur. 1899 - zm. 1980) żołnierz 12 pułku piechoty internowany przez wojska radzieckie na terenie obecnej Ukrainy. Pracował w kamieniołomach, ZSRR opuścił wraz z armią gen. Andersa. Syn Józefa i Franciszki z domu Strzeżoń.
5. Jan Ramenda (ur. 1908 - zm. 1944) - we wrześniu 1939 roku aresztowany przez Rosjan (NKWD) w Kowlu. Więziony kolejno w obozach w Szepietówce i w Równem. We wrześniu 1941 roku w Tockoje wstąpił do polskiej armii generała Andersa. Był kapralem 18 Batalionu Strzelców 2 Korpusu gen. Andersa, zginął w bitwie pod Monte Cassino i  pochowany został na tamtejszym cmentarzu wojskowym. Syn Jana.
6. Stanisław Ramenda (ur. 1888) - w 1940 roku wywieziony wraz z rodziną z Łobaczówki na Wołyniu do obwodu archangielskiego. Zaginął podczas transportu do Kazachstanu w 1941 roku.Syn Antoniego i Marianny z domu Styła.
7. Maria Siwiec (ur. 1901- zm. 1944) wywieziona do Azji Środkowej, gdzie zmarła.Jej symboliczny grób znajduje się w Krakowie. Córka Józefa i Antoniny z domu Kręcioch.
8. Zbigniew Szczerczak (ur. 1906 - zm. 1940) - w 1922 ukończył szkołę powszechną męską w Tarnowie. Absolwent seminarium nauczycielskiego w Tarnowie (1927) i Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Krakowie (1928). Podporucznik mianowany 01.01.1931, przydzielony do 73 pułku piechoty. Nauczyciel szkoły powszechnej w Bytkowie i Michałkowicach k. Katowic. Jeniec obozu w Kozielsku. Zamordowany w Katyniu, niezidentyfikowany podczas ekshumacji. W 2007 awansowany pośmiertnie na porucznika. Żonaty, miał córkę Ilonę. Syn Stanisława (choczeńskiego nauczyciela) i Walerii z domu Gatczyk.
9. Wincentyna Talaga (ur. 1914- zm. 1997) aresztowana przez NKWD w Rustweczku i po okresie uwięzienia deportowana ze Lwowa wgłąb ZSRS.
10. Waleria Tyszkiewicz z domu Zając (ur. 1911- zm. 1993) deportowana wgłąb ZSRR, skąd udało się jej wydostać z armią gen. Andersa. Córka Andrzeja i Marii z domu Widlarz, żona Antoniego Tyszkiewicza.
11. Włodzimierz Wcisło (ur. 1919 - zm. 1944) aresztowany przez władze radzieckie we Lwowie i osadzony w więzieniu. Związek Radziecki opuścił wraz z armią gen. Andersa. Brał udział w walkach we Włoszech, w tym pod Monte Cassino. Zmarł 29 sierpnia 1944 w szpitalu w Anconie, w wyniku poparzeń po pożarze jego wozu. Syn Jana i Janiny z domu Szczur.
12. Tadeusz Wróbel (ur. 1919) - we wrześniu 1939 roku aresztowany przez Rosjan (NKWD) we Włodzimierzu. Więziony kolejno w obozach w Zaporożu, Komi (Siewżełdorłag) i w Juży. We wrześniu 1941 wstąpił do polskiej armii Andersa.  Zmarł w Kanaqin w Iranie. Syn Szymona i Marii z domu Odrobina.
13. Stanisław Zając (ur. 1910 - zm. 1940) - absolwent wadowickiego gimnazjum w 1930 roku, urzędnik- pracownik urzędu skarbowego w Sarnach. Ukończył w 1932 roku kurs baonu podchorążych rezerwy piechoty nr. 7 W Śremie. Podporucznik mianowany 01.01.1934, przydzielony do 50 pułku piechoty. Zmobilizowany w 1939 r. został wzięty do niewoli sowieckiej i osadzony w obozie w Kozielsku, zamordowany w Katyniu. Zidentyfikowany pod nr AM 2847. Pośmiertnie awansowany na stopień porucznika WP. Syn Stefana i Rozalii z domu Hodur.