Nauczyciele z Choczni - Ferdynand Balon

Ferdynand Balon urodził się  24 października 1898 roku w Choczni, jako syn Jana Balona i Marii Walerii z domu Widlarz.

Maria i Jan Balonowie
Zdjęcie z archiwum prywatnego prawnuczki Ferdynanda Balona

Dzieciństwo i lata szkolne spędził w Rybnej koło Krakowa, gdzie pracę organisty wykonywał jego ojciec.

W czasie I wojny światowej był podoficerem armii c.k., a po jej zakończeniu w stopniu plutonowego Wojska Polskiego pracował w Rejonowej Komendzie Uzupełnień w Wadowicach.

Ferdynand 1921

27 listopada 1919 roku ukończył Seminarium Nauczycielskie w Kętach. Rok później podjął pracę jako nauczyciel tymczasowy w Sance w koło Krzeszowic. Kolejne jego miejsce pracy to szkoła powszechna w Trzebini, gdzie uczył w latach (1922-1926). W tym czasie zdał w Krakowie państwowy egzamin kwalifikacyjny dla nauczycieli szkół powszechnych (1923).  
Następnie przez rok znalazł zatrudnienie w Filipowicach (1926-1927), jako nauczyciel stały pełniący obowiązki kierownika szkoły.
Na miejscu stwierdził fatalne warunki w zagrzybionym i zawilgoconym budynku szkolnym i mieszkaniu służbowym. Podjął rozmowy z władzami gminy na temat budowy szkoły, ale wobec opieszałości urzędników i mieszkańców Filipowic do tej inwestycji nie doszło.
Z Filipowic przeszedł do Bolęcina (1927), gdzie na stanowisku kierownika tamtejszej szkoły dwuklasowej spędził trzy lata.
21 czerwca 1930 roku ukończył w Krakowie Wyższy Kurs Nauczycielski w zakresie nauk humanistycznych.
Od 1 września 1930 roku przeniesiono go do Libiąża na stanowisko stałego kierownika szkoły 7-klasowej. W ciągu siedmiu lat pracy w Libiążu (1930-1937) założył i prowadził  „Związek Strzelecki”, chór i teatr amatorski.

Ferdynand Balon w stroju krakowskim (pierwszy z prawej)
Inscenizacja "Hanusinego wesela"
Fotografia Tomasza Szopy zamieszczona w "Głosie Chrzanowskim" z 2015 roku

W 1936 roku przygotował i przedstawił na boisku w Libiążu sztukę teatralną pt. „Hanusine wesele”, w której wystąpił w orkiestrze weselnej w stroju krakowskim, grając na skrzypcach. Według niektórych źródeł był również jej autorem, według innych adaptował jedynie sztukę Jędrzeja Cierniaka.

1 sierpnia 1937 roku rozpoczął pracę w Rabce w charakterze kierownika szkoły 7-klasowej, którą kontynuował do 30 kwietnia 1940 roku.

W czasie II wojny światowej był nauczycielem szkoły dwuklasowej w Groniu (1940-1942) i kierownikiem szkoły trzyklasowej w Skomielnej Białej (1942-44). Uczestniczył jednocześnie w tajnym nauczaniu, jako zaprzysiężony członek Armii Krajowej pseudonim "Sobótka". 

Ferdynand Balon w otoczeniu dzieci pierwszokomunijnych
Skomielna Biała 1942
Zdjęcie z archiwum Andrzeja Masłowskiego

Po wojnie Ferdynand Balon powrócił do pracy w Rabce (od 1 lutego 1945 roku) na stanowisko kierownika szkoły. 

Według zachowanego arkusza spostrzeżeń inspektora oświaty z 10 kwietnia 1945 roku cieszył się doskonałą opinią:

"Bardzo inteligentny, zdolny pracownik. Jako organizator pracy szkolnej i kierownik środowiska bez zarzutu. Dobry pedagog, umiejętnie instruuje podległe mu grono. Zna szkołę dobrze i odpowiednio organizuje pracę dydaktyczną i wychowawczą. Doskonały mówca, bierze wybitny udział w życiu społecznym w środowisku. Nadaje się na stanowisko w administracji szkolnej, względnie w reprezentacyjnej szkole w większym ośrodku". 
Władze ludowe miały jednak inne zdanie na jego temat. Uznany za osobę niebezpieczną dla ludowego państwa był przesłuchiwany i maltretowany w nowotarskim Urzędzie Bezpieczeństwa. Prześladowany zmarł na zawał 17 czerwca 1949 roku i został pochowany na cmentarzu w Rabce. 

Ferdynand Balon (czwarty z lewej w pierwszym rzędzie) 
z uczniami i gronem nauczycielskim.
Zdjęcie z archiwum prywatnego jego prawnuczki

Ferdynand Balon (w środku w I rzędzie), obok jego żona Kazimiera.
Zdjęcie z prywatnego archiwum jego prawnuczki 

Odręczne oświadczenie Ferdynanda Balona z 1948 roku

Nagrobek Kazimiery i Ferdynanda Balonów
na cmentarzu w Rabce
fot. Andrzej Masłowski

Zestawienie nauczycieli z Choczni - LINK