czwartek, 28 maja 2015

Zwyczaje ludowe z przeszłości - "Maj"

Fragment artykułu napisanego przez Stanisława Czaję dla "Ludu" w 1905 roku:

MAJ

Przystrojoną wstążkami i kokardami z różnokolorowego papieru, a nawet sztucznymi kwiatami i świecidełkami wiechę zwaną »majem« wystawiają »kawalerowie« dziewczętom na wydaniu, szczególniej córkom majętniejszych gospodarzy, na najwyższem drzewie, rosnącem przy domu dziewczyny. 
Zwyczaj ten, opisany zresztą w poprzednim zeszycie »Ludu« zachowuje się dotąd we wioskach koło Wadowic jak n. p. w Frydrychowicach, Przybradzu, Graboszycach, Radoczy, Tomicach, Choczni, Inwałdzie, Gierałtowicach i dalej ku zachodowi aż do granicy śląskiej. 
»Rzęsisty« (gęsty) wierzchołek świerka lub jodełki, ubrany, jak wyżej wspomniano, przywiązują do długiej tyki lub żerdzi, a wyspinawszy się w nocy z 30. kwietnia na 1. maja potajemnie ku wierzchołkowi najwyższego drzewa przy domu, przywiązuję tę żerdź tak, aby ów »maj« sterczał wysoko ponad gałęziami drzewa i z daleka był widoczny. Wczas rano (1. maja) przychodzą z muzyką i starają się »ograć« domowników jeszcze w łóżku. Rzadko jednak da się dziewczyna w łóżku »ograć«. Na pierwsze odezwanie się muzyki, pokazuje się w oknie ubrana, czem daje dowód swojej pracowitości. Spodziewający się tego gospodarz ma już trunki w pogotowiu i przyjmuje miłego mu konkurenta obfitym poczęstunkiem, niemiłego odprawia z niczem, dając muzyce za granie stosowną kwotę pieniężną.

wtorek, 26 maja 2015

Choczeńscy konspiratorzy i partyzanci w czasie II wojny światowej

Zestawienie związanych z Chocznią partyzantów, konspiratorów i uczestników ruchu oporu w czasie II wojny światowej. Podobnie jak w przypadku innych publikowanych tu zestawień dane będą sukcesywnie uzupełniane w miarę napływu nowych informacji.
  • Ferdynand Balon (1898-1949) w tajnym nauczaniu, członek AK
  • Karol Balon (1917-?) ps. "Juhas" i "Orzeł", podporucznik AK w zgrupowaniu "Żelbet" *
  • Józef Bandoła (1920-1987) partyzant AK
  • Piotr Bandoła (1921-2015) partyzant Batalionów Chłopskich na Lubelszczyźnie
  • Tadeusz Bandoła (1896-1984) ps. "Wirtuoz", zastępca komendanta Obwodu Mokotów AK, uczestnik powstania warszawskiego, dowódca zgrupowania AK w lasach chojnowskich *
  • Edward Bąk (1918-1946) ps. "Strzemię", "Zając", członek patrolu dywersyjnego AK- NOW
  • Anastazy Bielenin (1893-1954) uczestnik Strażackiego Ruchu Oporu "Skała"- szef rozpoznania taktycznego w I Okręgu Stołecznym Warszawskim, potem w konspiracji  w Piotrkowie
  • Jan Bryndza (1898-1979) współpracownik zgrupowania AK "Jędrusie"
  • Jan Bryndza (1924-1944) uczestnik konspiracji w Choczni
  • Stanisława Bryndza (1926-?) uczestniczka konspiracji w Choczni
  • Józef Buczek (1918-1944) ps. "Mewa", członek oddziału AK "Błysk", zginął na Kielecczyźnie
  • Tadeusz Chrapek (1905-1965) ps. "Twardy", chorąży AK
  • Michał Cibor (1889-1972) ps. "Zembrzycki", szef wywiadu AK w obwodzie Wadowice
  • Józef Czapkiewicz (1930-1997) ps. 'Leszek" członek konspiracyjnego harcerstwa
  • Stefan Dąbrowski (1906-1942) członek ruchu oporu
  • Eugeniusz Drapa (1924-2006) ps. "Wicher"żołnierz NOW-AK
  • Władysław Gołda (1901-1981) ps. "Korczak" członek AK,  kolporter prasy konspiracyjnej, nauczyciel w tajnym nauczaniu w powiecie pińczowskim
  • Jan Hawryszko (1925-?) żołnierz zgrupowania AK "Jędrusie"
  • Jan Kapała (ur. 1925) ps. "Sosna" żołnierz NOW-AK
  • Jadwiga Klisiak (1922-2012) - łączniczka i kurierka AK
  • Rudolf Klisiak (1894-1988) uczestnik konspiracji, prowadził nasłuch radiowy i współpracował z batalionem AK "Orzeł-Ważka"
  • Michał Kornelak (1895-1972) w tajnym nauczaniu
  • Andrzej Kręcioch (1897-1977) działacz konspiracyjny
  • Irena Kręcioch z domu Ścigalska (1919-201) żołnierz AK
  • Józef Kręcioch (1915-2002) ps. "Burian", "Niemsta", podporucznik AK, zastępca dowódcy batalionu AK "Orzeł-Ważka"
  • Michał Kręcioch (1900-1984) członek AK w Krakowie
  • Stanisław Kręcioch (1913-1993) członek AK
  • Zygmunt Kręcioch (1916- 2000) żołnierz AK w batalionie "Orzeł-Ważka"
  • Aleksandra Kręcioch-Klisiak z domu Woźniak (1894-1978) łączniczka i kurierka AK
  • Edward Legut (1922-1972) żołnierz NOW-AK
  • Maria Lipowska (później Bittner; 1908-1988), członkini kobiecej siatki wywiadowczej w Rawiczu
  • Helena Łapot z domu Stuglik (1924-2000) ps. Lena", łączniczka i kurierka AK
  • Genowefa Maga-Tanewska z domu Widlarz (1928-2012) zaangażowana w pomoc dla więźniów KL Auschwitz *
  • Józef Malata (1911-1978) plutonowy AK
  • Tomasz Malata (1913-1992) podporucznik AK, dowódca placówki AK w Suchej Beskidzkiej
  • Władysław Malata (1902-1942) członek ruchu oporu
  • Alojzy Małusecki (1897-1955) ps. "Włodek", major AK, komendant obwodu obejmującego część powiatu krakowskiego i bocheńskiego
  • Bronisława Marcinkowska (1893-1969) członek ZWZ/AK, łączniczka i kolporterka, w jej mieszkaniu mieściła się redakcja i drukarnia "Służby infomacyjnej" i punkt kontaktowy sztabu AK
  • Jerzy Valde Nowak (1911-1979) dowódca 4 batalionu zgrupowania "Żelbet" AK, wykładowca w konspiracyjnej szkole podchorążych
  • Franciszek Oleksy (1899-?) członek francuskiego ruchu oporu w Lotaryngii
  • Halina Pietras z domu Bielenin (1921-2006) ps. "Halina", sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim *
  • Julian Pietruszka (1913-1998) ps. "Wołowicz", "Julian", powstaniec warszawski, kapral batalionu "Kiliński" AK
  • Józef Ramęda (1909-1985) ps. "Ryś", członek AK na Lubelszczyźnie
  • Janisław Ruliński (1905-ok. 1973) ps. "Skriba", komendant AK obwodu w Chrzanowie
  • Tadeusz Sadowski (1922-1944) ps. "Tomo", partyzant Narodowej Armii Wyzwolenia Jugosławii
  • Chaim Henryk Schöngut (1912-1943) członek oddziału Mietka Grubera "Kozietulskiego"
  • Józef Sępek (1902-1942) członek konspiracji komunistycznej
  • Władysław Styła (1903-1970) członek ruchu oporu
  • Eugeniusz Szczur (1922-1991) ps. "Kanar", żołnierz konspiracji
  • Stanisław Szczur (1895-?) ps. "Lew", członek AK w Bliznem 
  • Aleksander Tałasiewicz (1906-1983) członek AK
  • Jan Tałasiewicz (1909-1943) podporucznik AK na Kielecczyźnie
  • Adam Turała (1912-1944) żołnierz AK
  • Józef Turała (1905-1989) członek konspiracji
  • Ludwik Turała (1909-1982) członek AK
  • Rudolf Wcisło (ur. 1922), ps. "Silny", żołnierz NOW-AK
  • Wojciech Widlarz (1898-1968) żołnierz AK w 106 Dywizji Piechoty AK pod dowództwem "Tysiąca"
  • Zbigniew Widlarz (1922-1944) powstaniec warszawski *
  • Alojzy Włodarczyk (1888-1964) ps "Frydrychowski", żołnierz AK
  • Stefan Wronka (1885-?) ps. "Żubr", członek Batalionów Chłopskich, zaangażowany w pomoc dla  więźniów KL Auschwitz
  • Franciszek Załuski (1908-1993) ps. "Socha", adiutant dowódcy II Bat. 77. Pułku AK 
  • Anna Zrazik (1895-1978) w tajnym nauczaniu
* powiązany/a z Chocznią przez pochodzenie rodziców

poniedziałek, 25 maja 2015

Choczeńscy proboszczowie - ks. Józef Komorek

Józef Komorek urodził się 5 marca 1813 roku w Krościenku nad Dunajcem, jako syn mieszczanina Franciszka Komorka i jego drugiej żony Barbary z domu Dyda.
Szkołę elementarną kończył w Krościenku, do szkoły normalnej uczęszczał w Nowym Sączu i w Wadowicach, a do gimnazjum w Podolinie na Spiszu. Następnie studiował filozofię w Tarnopolu oraz teologię we Lwowie i Tarnowie. Krótko po wyświęceniu w 1839 roku został wikariuszem w Choczni, gdzie proboszczem był jego przyrodni brat Wojciech. Potem posługę jako wikariusz sprawował  w Marcyporębie (1839) i ponownie w Choczni (od 1840 roku).  
Tu od 20 lipca 1842 roku został następcą brata na probostwie i funkcję proboszcza choczeńskiego sprawował przez kolejne 53 lata (!). 
W 1844 roku założył w Choczni Towarzystwa Trzeźwości i Wstrzemięźliwości, skupiające zdecydowaną większość dorosłych mieszkańców wsi. 
Wspierał parafian podczas epidemii cholery na przełomie lat 40-tych i 50-tych XIX wieku- wtedy to właśnie założono we wsi cmentarz epidemiczny ("Boża Męka" przy "Starym Gościńcu").  
W 1864 roku został  wyróżniony przez biskupa tarnowskiego Expositorum canonicale (godnością kanonika). Od 1866 roku był wicedziekanem dekanatu wadowickiego. W 1867 roku został zaproszony do udziału w pracach Komisji Fizjograficznej Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. 
Członek Rady Miejscowej Szkolnej od 1872 roku, od 1874 roku inspektor szkolny miejscowy.
Był współorganizatorem budowy nowego (aktualnego) kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Jana w latach 1880-1886 oraz budowniczym dzisiejszej plebanii około 1890 roku. 
W latach 1881-1895 sprawował funkcję dziekana wadowickiego. W 1889 roku został wybrany członkiem rady nadzorczej „Ludowego Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej w Wadowicach”, które zgodnie z zamysłem ks. Stojałowskiego miało chronić chłopską własność ziemską przed przechodzeniem w obce ręce i wspomagać zadłużonych członków.
Ksiądz Józef Komorek był również propagatorem pszczelarstwa w Choczni, a w ogrodzie obok plebani prowadził własną pasiekę.
Po śmierci 9 lipca 1895 roku został pochowany na obecnym cmentarzu parafialnym w Choczni, który założono kilkanaście lat wcześniej, także za jego posługi.

Lista choczeńskich proboszczów - LINK