piątek, 19 grudnia 2014

Choczeńscy Żydzi

Największą liczebność społeczności żydowskiej w Choczni (71 osób) odnotowano w 1903 roku. Po raz pierwszy jej przedstawicieli wykazano w zestawieniach statystycznych w 1827 roku, a po raz ostatni w 1928 roku. Natomiast w choczeńskich metrykach kościelnych obecność rodziny żydowskiej odnotowano po raz pierwszy w 1814 roku, a w innych źródłach historycznych już w 1735 roku.
Spośród grona choczeńskich Żydów bardziej znanymi postaciami byli: 
  • Dattner Jakub- choczeński karczmarz notowany w latach 1868-1872
  • Feuerstein Szymon Piotr - syn sklepikarza Dawida i Salomei, ochrzczony w Choczni w 1840 roku, w wieku 29 lat.
  • Goldberger Jakub- urodzony w 1892 roku w Choczni, więzień krakowskiego getta.
  • Goldberger Salomon - urodzony w 1897 roku w Choczni, więzień krakowskiego getto
  • Goldberger Wolf - karczmarz (dzierżawca propinacji) w 1907 roku.
  • Grubner Henryk - właściciel sklepu z towarami różnymi w latach 1926-1928.
  • Haas Mojżesz - rzeźnik w 1906 roku.
  • Haas Regina (Ryfka) z domu Goldberger - urodzona  w 1888 roku w Choczni, więźniarka krakowskiego getta.
  • Holzgrün Joachim- dzierżawca browaru przy karczmie dworskiej w 1817 roku
  • Huppert Mayer - posiadacz sporej parceli rolnej w 1844 roku, w 1866 roku był ofiarodawcą na rzecz rannych żołnierzy c.k.
  • Landau Loebel - współwłaściciel cegielni w 1913 roku.
  • Luftglas Emanuel - (1896-1958) absolwent szkół artystycznych w Lipsku i Buxtehude, malarz, scenograf, kostiumolog, "ojciec" nowoczesnego teatru izraelskiego.
  • Muenz Eryk Aron- (1894-1950) uczeń wadowickiego gimnazjum od 1904 roku, absolwent w 1912 roku, student prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (od roku akademickiego 1912-13). Doktor praw, po II wojnie światowej mieszkaniec Londynu. Syn Maurycego i Zofii, brat Dory, mąż Berty z domu Auerbach.
  • Muenz Dora - urodzona w 1895 roku w Choczni, więźniarka rodzinnego obozu koncentracyjnego w Theresienstadt, w którym zginęła około 1943 roku. Córka Maurycego i Zofii, siostra Eryka Arona.
  • Muenz Maurycy - (1859-1906) właściciel propinacji (karczmy) w Choczni, zmarł tragicznie przygnieciony beczką spirytusu. Ojciec Eryka Arona i Dory, mąż Zofii z domu Krieger. Brat wadowickiego kupca bławatnego Szymona Muenza. Jego pozostałe dzieci to Gizela, Henryka (1891-1942), Elvira po mężu Fantl (emigrantka do Australii), Róża Maria po mężu Kantorek (1887-1975) oraz Stefania po mężu Zukal.
  • Rosenberg Edward - urodzony w 1891 roku, emigrant do USA, podawany w spisie poborowych z 1918 r.
  • Rosenberg Leni - sklepikarka, handel towarów mieszanych w 1907 roku, być może to wymieniona poniżej córka Salamona- Aniela Salomea.
  • Rosenberg Salamon - z Anną Starzec z Choczni miał córkę Salomeę, którą ochrzcił w 1871 roku jako Anielę; świadkami tego chrztu zapisanymi w metryce było 30 chocznian.
  • Rosenberg Szymon - absolwent kursów wieczorowych w wiedeńskim instytucie Friesza w 1905 roku.
  • Schoengut Chaim Henryk - urodzony  02.04.1912 w Choczni, żołnierz kampanii wrześniowej w czasie II wojny światowej (podchorąży w 3 pułku piechoty), więzień stalagu VIII A (tłumacz), zwolniony w 1941 roku w Lublinie, potem partyzant  żydowski, członek oddziału Mietka Kozietulskiego. Zginął w 1943 roku. Syn Joachima.
  • Schoengut Emmanuel - urodzony w 1909 w Choczni, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego w Gross Rosen, w którym zginął w 1943 roku. Syn rzeźnika Joachima, brat Szymona i Chaima Henryka. 
  • Schoengut Joachim - rzeźnik choczeński wyznania mojżeszowego, ojciec Szymona, Chaima Henryka i Emmanuela.
  • Schoengut Szymon - urodzony 07.12.1903 w Choczni, lekarz ogólny w Wadowicach przed II wojną światową (dyplom w 1930 roku), wcześniej uczeń myślenickiego gimnazjum (1921/22). Instruktor komórki syjonistycznej w Wadowicach. Po wojnie mieszkaniec Izraela. Syn Joachima, brat Emmanuela i Chaima Henryka.
  • Schwarz Eliasz - kupiec z Choczni (1909).
  • Silberschuetz Benjamin - student Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego od 1906 roku, potem nauczyciel we Lwowie
  • Silbiger Georg - sklepikarz, handel towarów mieszanych w 1887 roku, ojciec Stefanii.
  • Silbiger Mendl - w 1866 był ofiarodawcą na rzecz rannych żołnierzy c.k.
  • Silbiger Nathan - przedsiębiorca, fabrykant mydła Choczni (1898-1901).
  • Silbiger Stefania - urodzona 28.06.1897 w Choczni córka Georga, żona Hermana Adlera, internowana we Włoszech w czasie II wojny światowej.
  • Singer Martin - mechanik, urodzony około 1815 roku w Nowogrodzie w Rosji. Syn Izaaka i Sary. W 1861 roku przeszedł na katolicyzm (chrzest w Eger na Węgrzech), a w 1867 roku poślubił w kościele w Choczni Emilię z domu Werner.
  • Sternlicht Lipman - współwłaściciel cegielni w 1913 roku, kupiec wadowicki.
  • Tiefenbrunner E. - szynkarz w latach 1926 -1928.
  • Tiras/Tyras Filip - urodzony około 1781, zmarł w 1732 roku, karczmarz w latach 1814-1823, razem z żoną Leą są pierwszymi znanymi z imienia i nazwiska Żydami mieszkającymi w Choczni.
  • Tiras/Tyras Mojżesz - urodzony około 1785 roku, w 1819 roku karczmarz w austerii w górnej Choczni, przy granicy z Inwałdem. Brat wymienionego powyżej Filipa.
  • Zollman Samuel - szynkarz choczeński w 1909 roku, poddzierżawca prawa propinacji.
  • Zuckerbrod (Landau) Moses - urodzony 05.09.1891 w Choczni, współwłaściciel topiarni łoju w Krakowie w latach 30-stych XX wieku, więzień krakowskiego getta.
W Choczni zamieszkiwali również przedstawiciele rodzin: Wachsmann, Offner, Bleiberg, Grunner, Harner i Izakiewicz.


7 komentarzy:

  1. Zaktualizowano dane o rodzinie Muenz.

    OdpowiedzUsuń
  2. Dodano karczmarza Filipa Tyrusa i przesunięto początki obecności Żydów w Choczni na 1816 rok. Info TM.

    OdpowiedzUsuń
  3. Dodano Szymona Piotra Feuersteina - info TM.

    OdpowiedzUsuń
  4. Dodano więźniów krakowskiego getta- Mojżesza Zuckerbroda, Jakuba Goldbergera i Reginę (Ryfkę) Haas.

    OdpowiedzUsuń
  5. Dodano Joachima Holzgruena- info TM.

    OdpowiedzUsuń