Zalecenia w związku z epidemią cholery w Choczni w 1867 roku

23 czerwca 1867 roku ck Radca Namiestnictwa Bobowski wystosował okólnik do wszystkich urzędów gminnych i przełożonych obszarów dworskich w powiecie wadowickim, w związku z wykryciem przez lekarza powiatowego cholery we wsi Chocznia, na którą zapadło do momentu napisania tego pisma 14 osób.

Radca Bobowski przypomniał, by podjęto środki zaradcze zapobiegające rozprzestrzenianiu się epidemii, czuwano nad stanem zdrowia mieszkańców i informowano władze w razie pojawienia się podejrzanych wypadków chorobowych oraz polecił by bezzwłocznie urządzono szpitale dla chorych na cholerę.

W dalszej (i najciekawszej) części okólnika wymienione zostały konkretne środki, mające według doświadczeń z przeszłości zapobiegać rozszerzaniu się epidemii:

• szczególnie wzorową czystość w domach, pomieszkaniach, na strychach, schodach i dziedzińcach, retiradach (ustępach/ubikacjach- uwaga moja), w jatkach, rzeźnicach, na publicznych miejscach i w ulicach utrzymywać,
• rowy należy spuścić, oczyścić i nie dozwalać. ażeby się gnojówka z stajen tam zbierała,
• przedmioty powietrze zanieczyszczające usunąć, ścierwa zdechłych zwierząt na ubocznym miejscu głęboko zakopać. nawozy z pobliża domów usunąć i na pole wywozić. rowy i kloaki wyczyścić i celem usunięcia szkodliwych wyziewów w tych miejscach, jako też i oczyszczenie dotyczące przedmioty roztworem witriolu zielonego (pół funta witriolu na pięć garncy wody) polewać trzeba (witriol to uwodniony siarczan żelaza- uwaga moja). 
• studnie publiczne i domowe mają być wychędożone (w znaczeniu oczyszczone- uwaga moja) i nie trzeba dopuszczać, ażeby w pobliżu tychże gnojowiska i kałuże się znajdowały. 
• trzymanie bydła w pomieszczeniach i przechowywanie przedmiotów fermentujących albo szkodliwe wyziewy wydających, jak to: kapusty, barszczu, ziemniaków, jarzyn, itp. w miejscach zamieszkałych przez ludzi zakazać należy,
• okna w włościańskich (chłopskich- uwaga moja) domach mają być do otwierania i przewietrzania urządzone — pomieszkanie codziennie przewietrzać należy.

Końcowa część okólnika zawiera następujące zalecenia i rady:

• ażeby usposobienie indywidualne do cholery (podatność- uwaga moja) usunąć, należy mieć staranność o dobrą jakość żywności i napojów,
• każdego nauczać, że najgłówniejszym środkiem zasadczym (zaradczym- uwaga moja) przeciw cholerze jest zachowanie zwykłego sposobu życia, i że do tej choroby nic więcej nie usposabia, jak zbytek w używaniu jakiegobądź rodzaju, osobliwie zaś ostrzegać od pożywania owoców niedojrzałych lub nadgnitych, nader tłustych i fermentujących potraw, starego sera, świeżego, jeszcze nie ostygłego chleba, od wielkiej ilości kwaśnego mleka i młodego albo kwaskowatego piwa,
• w miastach należy celem przeprowadzenia i nadzorowania środków czystości, i nadzoru policyjnego nad żywnościami i nad targami komitety z mężów zaufania złożone ustanowić,
• pod rozwagę wziąść, który dom w razie pojawienia się cholery w tem mieście na szpital dla chorych mógłby, być użyty,
• po wsiach należy pomyśleć o lokalności, gdzieby tułacze, podróźni i chorzy , którychby w domu trzymać się nie dało, ratunek i opiekę znaleść mogli.

Treść okólnika została udostępniona dzięki uprzejmości Michała Jarnota z Archiwum Państwowego w Katowicach oddział w Bielsku- Białej.
----
Epidemie w Choczni w XIX wieku- link.