W Choczni obowiązuje obecnie czwarta z kolei numeracja domów, a zarazem pierwsza, w której obok numeru w adresie pojawia się nazwa ulicy lub osiedla.
Nie wiadomo dokładnie, kiedy wprowadzono numerację domów w Choczni, ponieważ nie zachował się żaden dokument na ten temat. Natomiast wiadomo, kiedy po raz pierwszy oficjalnie użyto numeru domu w choczeńskich księgach metrykalnych. Stało się to w dniu 7 stycznia 1783 roku przy okazji chrztu Agnieszki, córki Jana Kantego Ryczki i jego żony Małgorzaty. W kolejnych metrykach chrztów z tego roku numery domów były podawane za każdym razem. Podobne rzecz się miała z metrykami małżeństw zawieranych w Choczni od 1783 roku. Pierwsze zestawienie wszystkich domów z numerami pojawia się kilka lat później w Metryce Józefińskiej, czyli spisie własności do celów podatkowych, przygotowywanej przez austriackich urzędników od 1785 roku. Właśnie dzięki Metryce Józefińskiej możemy się zorientować, jaką kolejność przyjęto przy wprowadzeniu pierwszej numeracji choczeńskich domostw. Niespodziewanie dom z numerem pierwszym wcale nie znajdował się na którejś z granic wsi, nie był to też dom położony najbliżej kościoła, sołtystwa, czy karczmy. Dom nr 1 przy dzisiejszym Zawalu, który należał do Mateusza i Jędrzeja Szczurów, usytuowany był jednak w innym ważnym miejscu dla ówczesnej Choczni- otóż zjeżdżając ze Starego Gościńca (Drogi Sobieskiego), czyli z głównej drogi przechodzącej skrajem Choczni, jako pierwszą mijało się właśnie chałupę Szczurów. Należy pamiętać, że przed wybudowaniem Gościńca Cesarskiego (dzisiejszej Drogi Krajowej nr 52) to właśnie Stary Gościniec zapewniał chocznianom komunikację ze światem i stąd taki właśnie porządek numeracji domów przyjęto w Choczni. Kolejne numery 2-9 otrzymały domy sąsiadów Szczurów, przesuwając się w stronę Wadowic. Dom nr 10 (podobnie jak nr 9) znajdował się przy granicy z Wadowicami, ale już na południowym brzegu Choczenki. Następne numery otrzymały kolejne domy położone w górę Choczenki, ale także na jej południowym brzegu, czyli numery domów przyrastały w kierunku kościoła i dalej w stronę ziem sołtysich (dzisiejsze Osiedle Ramendowskie i Biała Droga). Pierwszy dom za kościołem posiadał numer 36, a najbliższy sołtystwu 79. Dwór na sołtystwie i inne budynki należące do sołtystwa miały numery od 80 do 87, mimo tego, że leżały po drugiej stronie rzeki. Później numery ponownie przyrastały w kierunku Kaczyny, ale dotyczyło to nadal tylko domów po południowej stronie Choczenki. Ostatni dom przed Kaczyną miał numer 104, numeru 105 nie odnotowano, a nr 106 posiadał także ostatni dom przed Kaczyną, tyle że na północnym brzegu Choczenki. Dalej numery rosły w dół Choczenki, wzdłuż jej północnych brzegów, osiągając nr 128 powyżej sołtystwa, 171 w pobliżu kościoła i wreszcie 204 w sąsiedztwie numeru 1. Wszystkie domy wybudowane po wprowadzeniu numeracji otrzymywały kolejne numery niezależnie od swego usytuowania. Takich domów o numerach powyżej 204 jest wymienionych w Metryce Józefińskiej 13, przy czym najwyższy numer domu to 224 (w pobliżu sołtystwa). Zważywszy, że od hipotetycznego wprowadzenia numeracji (1783) do ukończenia Metryki Józefińskiej (1788) minęło 5 lat, to kilkanaście nowo wybudowanych domów przez ten czas nie powinno dziwić (daje to około 3 nowe domy na rok).
Ogólnie rzecz biorąc zasada, którą kierowali się twórcy pierwszej numeracji, była bardzo podobna do kolejności, według której zapisywano przed jej przyjęciem na przykład płatników taczma (podatku kościelnego) czy sporządzano listy subrepartycyjne (obciążeń pańszczyźnianych). Różnica dotyczyła tylko punktu startu, ponieważ w tych wcześniejszych zestawieniach zaczynano od posiadaczy domów położonych najbliżej Wadowic, po południowej stronie Choczenki, ale dalsza kolejność była taka sama, czyli najpierw podawano następujących po sobie właścicieli domów w stronę kościoła, sołtystwa i Kaczyny, by po osiągnięciu jej granicy przechodzić na drugą stronę rzeki i wymieniać kolejne domy po północnej stronie Choczenki, aż do granicy z Wadowicami.
Pierwszą renumerację, czyli zmianę numerów domów w Choczni, przeprowadzono w połowie szóstej dekady XIX wieku, czyli po około 70 latach od wprowadzenia numeracji. Nastąpiło to po wykonaniu kolejnego spisu własności do celów podatkowych z lat 1844-1852 (Grundparzellen-Protocoll), w którym opierano się jeszcze po raz ostatni na starej numeracji. Nowe numery domów odnotowano po raz pierwszy w metrykach kościelnych w 1857 roku, podając przez kilka lat zarówno numer stary, jak i nowy- po renumeracji. Do renumeracji wybudowano w Choczni około 180 nowych domów, otrzymujących kolejne numery, tak że numer konkretnego domostwa był coraz mniej związany z jego usytuowaniem i numerami domów sąsiadów. Stąd pojawiła się potrzeba uporządkowania tego chaosu i wprowadzenia nowych numerów. Przy ich nadawaniu wrócono do starych zasad sprzed pierwszej numeracji- to znaczy numer jeden otrzymał pierwszy dom od strony Wadowic, położony po południowej stronie Choczenki, a kolejne domy w kierunku najpierw kościoła, a później Kaczyny otrzymywały następujące po sobie numery. Po osiągnięciu granic Kaczyny numeracja „przeskakiwała” na drugą stronę rzeki i następne domy numerowano w kolejności ich usytuowania, aż do granicy z Wadowicami na północnym brzegu Choczenki.
Ta druga numeracja utrzymała się przez nieco ponad 100 lat, powtarzając zasadę obowiązującą przy pierwszej, czyli znów nowo budowane domy otrzymywały kolejne numery, niezwiązane z ich położeniem, ani numerami domów sąsiadów.
Dopiero w 1960 roku przeprowadzono kolejną reorganizację numeracji domów w Choczni, wprowadzając jednocześnie na większą skalę dodawania oznaczeń literowych (dom w pobliżu nr XXX mógł otrzymywać numer XXXa, a następny nowo wybudowany XXXb). W metrykach chrztów w Choczni po raz pierwszy nowy numer domu (po III reformie numeracji) odnotowano 4 grudnia 1960 roku.
Ta trzecia numeracja utrzymała się najkrócej, bo tylko 29 lat. 6 listopada 1989 roku Rada Narodowa Miasta i Gminy w Wadowicach powzięła uchwałę o nadaniu nazw ulicom i osiedlom na terenie wsi Chocznia. W związku z tym ponumerowano na nowo wszystkie domy, ale już nie w skali całej Choczni, lecz osobno dla poszczególnych ulic czy osiedli. Pozostawiono przy cyfrach dodatkowe oznaczenia literowe, a dla każdej ulicy przyjęto, że po jednej jej stronie przydzielane są numery parzyste, a po drugiej nieparzyste.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz