Józef Nowak - nauczyciel i działacz społeczny

 Józef Nowak przyszedł na świat 25 czerwca 1864 roku w sąsiadującym z Chocznią Zagórniku (według geoportalu długość odcinka granicznego Choczni i Zagórnika wynosi około 2 m !). Był synem rolnika Wojciecha Nowaka i Marianny z domu Góra, miał dziewięcioro starszego rodzeństwa i dwie młodsze siostry.

Kolejna pewna informacja na jego temat pojawia się 22 lata później, kiedy rozpoczął karierę nauczycielską w rodzinnej miejscowości. Kontynuował ją w Ponikwi, gdzie poznał swoją żonę Franciszkę z domu Śmieszek. W latach 1888-1899 Nowakowie mieszkali w Lachowicach, Franciszka zajmowała się domem, a Józef uczył w miejscowej szkole.

W 1899 roku Józef Nowak został przeniesiony do szkoły w Choczni. Wraz z rodziną zamieszkał w domu nad Choczenką, położonym przy samej granicy z Wadowicami. Część parceli Nowaków znajdowała się zresztą już po stronie wadowickiej. Nowak uczył w choczeńskiej szkole w latach 1899-1905, a później uzyskał posadę w w szkole im. Jachowicza w Wadowicach, gdzie pracował do 1921 roku. Następnie był zatrudniony w męskiej szkole 7-klasowej w Wadowicach, skąd w 1930 roku przeszedł na emeryturę. Cały czas mieszkał jednak w Choczni, angażując się w życie społeczne i kulturalne wsi. W 1911 roku był członkiem założycielem choczeńskiego Sokoła, w którym kierował oddziałem śpiewaczym i organizował przedstawienia teatralne. Aktywnie działał także w zarządzie Spółki Raiffeisen- choczeńskiej kasy zapomogowo- pożyczkowej. W 1927 roku został wybrany kasyerem (skarbnikiem) tejże kasy. W tym samym 1927 roku wybrano go wiceprzewodniczącym PSL „Wyzwolenie” w gminie Chocznia, grupującego zwolenników Józefa Putka, a także członkiem asesorem (członkiem zarządu) choczeńskiej gminy. Jednak największa zasługa Józefa Nowaka dla Choczni to zorganizowanie miejscowej straży ogniowej. Teoretycznie straż istniała już wcześnie, ale dopiero gdy jej naczelnikiem został Józef Nowak, strażacy zostali przeszkoleni i wyposażeni w odpowiedni sprzęt, by z powodzeniem móc uczestniczyć w akcjach gaśniczych. W "Kronice wsi Chocznia" Józefa Turały znalazł się następujący fragment poświęcony działalności Nowaka w straży ogniowej:

""Członkowie brali w normalnych czasach udział w ćwiczeniach, najczęściej w niedzielę po nieszporach, to jest w okresie wiosenno-letnim po godzinie 16.00. Wtedy najczęściej maszerowali w pole, a za niemi koń któregoś ze strażaków ciągnął wóz z sikawką, drabinami strażackiemi, linami i innym sprzętem. Na czele oddziału strażackiego kroczył w mundurze i pod szablą naczelnik "pan radca" Nowak i tam gdzieś na łące odbywały się przez 2-3 godziny ćwiczenia sprawności, musztra, itd. Nieraz też Ochotnicza Straż Pożarna z Choczni brała udział w popisach i zlotach straży pożarnych w skali powiatu w Wadowicach, a nawet województwa w Krakowie, skąd często wracała z nagrodami, czy z wyróżnieniami za zajęcie jednych z pierwszych miejsc w popisach. (...) Szeregi OSP w Choczni składały się z mężczyzn, którzy już odbyli służbę wojskową, jak również i z poważniejszych gospodarzy, czy innych fachowców, a nawet i z radnych gminy. Pięknie wyglądały szeregi OSP, gdy podczas słonecznej pogody w czasie uroczystości patriotycznych, kościelnych: na Boże Ciało, odpust św. Jana, czy św. Floriana, kiedy występowała w swych pięknych mundurach i błyszczących hełmach. Prowadzona przez swego Naczelnika, a za nim kroczył zuchowato dzielny poczet sztandarowy ze sztandarem św. Floriana i Matki Boskiej."

Na emeryturze Józef Nowak zajmował się także pszczelarstwem w pasiece położonej we własnym ogrodzie. W czasie II wojny światowej znalazł się na wysiedleniu w Łękawicy, później w Krakowie i ponownie w Łękawicy, gdzie zmarł 21 lutego 1940 roku. Po wojnie jego zwłoki zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz w Choczni.

Józef Nowak (drugi z prawej), obok żona Franciszka i syn Karol (pierwszy z prawej). Pierwszy z lewej stoi syn Władysław,  w środku córka Irena Zofia.

 

 

1. Józef Nowak 2. Franciszka Nowak 3. Karol Nowak 4. Władysław Nowak

1-2 Józef i Franciszka Nowak 3. Karol Nowak 4. Władysław Nowak 5. Jerzy Valde Nowak

Spośród licznych dzieci Józefa i Franciszki Nowaków najbardziej znani w Choczni byli: syn Tadeusz (1899-1964), kierownik szkoły w Choczni w latach 1934-35 i 1945-1964 oraz córka Irena Zofia Palewicz (1906-1978) nauczycielka w choczeńskiej szkole. Karierę nauczycielską wybrały także dwie inne córki Józefa Nowaka- Antonina Remer (1891-1973), która zamieszkała w Choczni na emeryturze i Józefa Mikołajtys, urodzona w 1888 roku oraz syn Franciszek Nowak (1901-1942). Z kolei trzech synów Nowaka dosłużyło się w wojsku stopni oficerskich: Karol Ignacy (1889-1959) był pułkownikiem artylerii, Władysław (1908-1982) majorem lotnictwa, a Jerzy Valde (1911-1979) rotmistrzem ułanów. Dwóch kolejnych jego synów- Leonard i Henryk zginęło w czasie I wojny światowej.