Znane postacie wśród szkolących się w Choczni w 1914 roku legionistów

15 września 1914 roku do Choczni dotarł na szkolenie batalion rekrucki Legionów Polskich z Kielc. Legioniści w liczbie około 2.000 kwaterowali w szkole i domach miejscowych gospodarzy, przez których byli w dużej mierze utrzymywani. Rekruci prowadzili w okolicy ćwiczenia praktyczne i teoretyczne.

30 września batalion rekrucki stacjonujący w Choczni został przemianowany na II batalion 3 pp, a żołnierze otrzymali jednolite mundury austriackie i rogatywki z polskim orłem.

Natomiast 2 października wyszkoleni w Choczni legioniści wyruszyli koleją na front w Karpatach Wschodnich. 

W ich gronie znalazły się interesujące postacie, które odgrywały istotną rolę zarówno w czasie walk na frontach I wojny światowej, jak również w dziejach niepodległej Polski w okresie międzywojennym, a nawet później.

Byli to między innymi:

• Ludwik Bittner (1892-1960) generał brygady Wojska Polskiego. Uczeń szkół we Lwowie i Stanisławowie (matura 1911). W latach 1911-1914 studiował malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a od 1914 roku także filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1911 roku członek Związku Walki Czynnej, a od 1912 roku Związku Strzeleckiego. Uczestnik I wojny światowej jako oficer 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich. Od grudnia 1918 roku dowódca batalionu zapasowego 34 pp. W latach 1920-1930 dowódca 34 pp w Białej Podlaskiej. W 1927 roku awansowany na stopień pułkownika. Następnie dowódca piechoty dywizyjnej 5 Dywizji Piechoty we Lwowie. Od listopada 1938 pomocnik dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza, w kampanii wrześniowej 1939 roku zastępca dowódcy KOP, uczestniczył w walkach z Armią Czerwoną. W czasie okupacji działał w konspiracji, był dowódcą Okręgu AK w Lublinie (1941-1943). W 1943 roku mianowany generałem brygady. W czasie akcji „Burza” dowódca 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty AK. W sierpniu 1944 roku został aresztowany przez NKWD. Przetrzymywany m.in. w: Lefortowie, obozie nr 179 w Diagilewie i w Griazowcu. Do Polski wrócił w 1947 roku. Pracował jako dozorca w Biurze Odbudowy Stolicy. Od 1957 roku członek władz ZBOWiD. Odznaczony: Złotym i Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskiem Orderu Odrodzenia Polski (1930), Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi. Spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. 
• Jan Ciołkosz (1893-1940) major piechoty WP, ofiara zbrodni katyńskiej. Maturę zdał w Wiedniu. Uczestniczył w kampanii karpackiej w czasie I wojny światowej, w 1915 roku dostał się do niewoli rosyjskiej. Uczestnik wojny polsko- bolszewickiej. W okresie międzywojennym pozostał; w wojsku. Służył w 37 pp, 57 pp, 22 pp i jako kwatermistrz w 57 pp w Chorzowie. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku dostał się do niewoli sowieckiej w Rawie Ruskiej i został osadzony w Kozielsku.
• Władysław Czapliński (1895-1940) podpułkownik WP, ofiara zbrodni katyńskiej. Ukończył gimnazjum w Bochni, maturę zdał eksternistycznie w Krakowie. Dowódca plutonu, a później kompanii w 2 pp Legionów. Uczestnik wojny polsko- bolszewickiej. W okresie międzywojennym służył w 24 pp w Łucku, 56 pp w Krotoszynie i w 27 pp w Częstochowie. W 1936 roku przeszedł w stan spoczynku. W 1940 został aresztowany przez NKWD w Delatyniu. 
• James Douglas (1878-?) polski urzędnik konsularny i działacz socjalistyczny pochodzenia szkockiego. Uczęszczał do gimnazjum w Kijowie, był korespondentem "Słowa Ludu" w Japoni (1904). W latach 1931-1933 konsul RP w Harbinie.
• Józef Gołąb (1888-1916) rzeźbiarz, tworzący nawet w okopach I wojny światowej, który poległ w bitwie pod Gruziatynem.
• Ryszard Grosse (1886-?) podporucznik rezerwy armii austriackiej, był instruktorem w baonie rekruckim w Choczni. Walczył jako dowódca 5 kompanii 3 pp, a później 11 kompanii 3 pp. Ranny w bitwie pod Tłumaczem.
• Jan Kilich (1890-1920) przed wojną absolwent Gimnazjum Konopczyńskiego w Warszawie, student Politechniki Lwowskiej i Wyższej Szkoły Włókienniczej w Verviers w Belgii. Żołnierz I Kompanii Kadrowej, uczestnik przemarszu z Oleandrów do Kielc. Po szkoleniu w Choczni w 3pp Legionów. W lipcu 1916 roku awansowany na podporucznika. Po kryzysie przysięgowym zwolniony z Legionów. Od 1918 roku w Wojsku Polskim w stopniu porucznika. Zmarł w Warszawie w wyniku długotrwałej choroby i spoczął na Cmentarzu Bródnowskim. Pośmiertnie zweryfikowany w stopniu majora. Odznaczony Krzyżem Niepodległości i Krzyżem Walecznych.
• Paweł Kittay (1889-1948) - przed I wojną członek Komitetu Centralnego „Płomienia” (1910), student Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1910/1911 i 1913/1914) oraz Uniwersytetu Lwowskiego (1913/14), znany taternik. Dowódca II Batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów Polskich, utworzonego we wrześniu 1914 roku w Choczni. W 1915 roku został zwolniony z Legionów z powodu choroby. Pracował w firmie eksportowej i przebywał Chinach, Afryce Południowej, Indiach. Przez jakiś czas był attaché prasowym polskiej ambasady w Chunkingu. Będąc w Indiach ciężko zachorował. Był leczony w Londynie, potem w Nowym Jorku, gdzie zmarł w szpitalu.
• Witold Habdank Kossowski (1894-1954) pedagog i poeta, pierwszy dyrektor liceum w Stalowej Woli. W czasie I wojnie światowej odznaczony Krzyżem Walecznym. Po wojnie skończył Uniwersytet Lwowski i uczył w XI Państwowym Gimnazjum we Lwowie aż do 1938 roku, kiedy objął placówkę w Stalowej Woli. W czasie okupacji działa w tajnym nauczaniu, a po wojnie uczył w liceum w Rozwadowie
• Julian Kulski (1892-1976) polityk i samorządowiec, od 1935 roku wiceprezydent Warszawy, a od 28.10.1939 do 05.08.1944 komisaryczny burmistrz Warszawy. Studiował w Brukseli i Nancy (1911-1914), Członek PPS Lewica, „Promienia” i Związku Strzeleckiego. Od 1914 roku w Legionach Polskich, przeszedł szkolenie rekruckie w Choczni, o czym napisał później w książce „Z minionych lat życia”. Od 1918 do 1919 roku komendant Milicji Ludowej w Okręgu warszawskim. Od 1925 roku studiował nauki polityczne w Paryżu. Od 1927 roku pracował w Ministerstwie Skarbu, a od 1932 roku był dyrektorem Państwowego Monopolu Spirytusowego. Po wojnie pracował w przedsiębiorstwie spedycyjnym Hartwig i przedsiębiorstwach budowlanych w Warszawie. Na emeryturze od 1959 roku. Od 1961 roku członek loży masońskiej „Kopernik”. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi.
• Michał Moskowityn (1895-1940) urodzony w Terlanach. Przed wojną student Akademii handlowej w Krakowie. W Legionach od 8 sierpnia 1914 roku. Uczestnik kampanii kieleckiej. Sierżant w Stacji Zbrojnej w Ostrawie. Po odniesionej ranie został w 1916 roku uznany za niezdolnego do służby czynnej i pracował jako podoficer werbunkowy. Od 1925 roku porucznik w intendenturze w Grudziądzu. Uczestnik kampanii wrześniowej, dostał się do niewoli rosyjskiej. Ofiara zbrodni katyńskiej. Syn Ignacego i Kazimiery z Gądkowskich. 
• Franciszek Makary Pększyc (1891-1915) pod pseudonimem Grudziński był dowódcą batalionu rekruckiego Legionów, którym kierował podczas ćwiczeń w Choczni. Kwaterował w domu Antoniego Styły. Pochodził z Sokala, w 1896 roku jego rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie Franciszek rozpoczął naukę w szkołach wydziałowych. Od 1905 roku należał do skautingu i uczęszczał do II Wyższej Szkoły Realnej, którą ukończył w 1910 roku. Od roku akademickiego 1910/1911 studiował przez dwa lata geodezję na Politechnice Lwowskiej. Jeszcze w 1910 roku wstąpił do lwowskiego koła Eleusis, pełniąc funkcje sekretarza i zastępcy skarbnika. W 1911 roku we Lwowie otrzymał nominację podoficerską w organizacji niepodległościowej Armia Polska. Po zakończeniu służby wojskowej w austriackim 30 pułku piechoty w stopniu kaprala przeniósł się w 1912 roku do Krakowa, gdzie poświęcił się działalności w Polskiej Drużynie Strzeleckiej. W 1913 roku w stopniu podchorążego objął dowództwo II kompanii PDS. Próbował bezskutecznie wstąpić do wojska serbskiego, aby pogłębić swoje doświadczenie wojskowe. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii austriackiej, po czym zdezerterował i zgłosił się do sztabu Legionów Polskich w Kielcach. Od końca sierpnia 1914 roku pracował w kwaterze głównej Legionów, a następnie został dowódca 4 kompani III batalionu. Po ćwiczeniach w Choczni został dowódcą II kompanii I batalionu Legionów w stopniu porucznika (od 9 października). 23 października 1914 ranny w nogę w bitwie pod Laskami, przebywał na leczeniu w kilku szpitalach. Na front wrócił w grudniu jako dowódca 4 batalionu. Do 25 lutego 1915 roku w pracy sztabowej, był komendantem placu w Kętach. Następnie brał udział w walkach nad Nidą, w których 21 maja został ranny w bok w bitwie pod Żernikami. Dwa tygodnie później podczas patrolu w Modliborzycach został ciężko ranny w twarz i by uniknąć niewoli dobił się strzałem z pistoletu. Pochowany pierwotnie w Baćkowicach, po wojnie jego szczątki przeniesiono na cmentarz w Opatowie. Pośmiertnie odznaczony został Krzyżem Zasługi Wojskowej i awansowany na stopień kapitana, a następnie Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyżem Niepodległości (1930). 
• Ludwik Schreiber (1890-?) sierżant w Legionach, w okresie międzywojennym starosta borszczowski (1927-1930), później starosta w Trembowli.
• Józef Sitko (1888-?) podpułkownik piechoty WP. W czasie I wojny światowej najpierw walczył w Legionach, a następnie został internowany przez Austriaków w obozie Szeklencze i wcielony do ck armii. W okresie międzywojennym był zawodowym wojskowym (do 1935 roku). Służył między innymi jako komendant Powiatowej Komendy Uzupełnień w Bielsku. W czasie okupacji hitlerowskiej działał w konspiracji i pracował w firmie budowlanej „Universal” w Krakowie. 13 listopada 1942 roku w Krakowie został zatrzymany i osadzony w więzieniu Montelupich. Pięć dni później został skierowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz, w którym otrzymał numer więźniarski: 75906. Dostał się do orkiestry obozowej. 25 października 1944 roku został przeniesiony do obozu Sachsenhausen, ale udało mu się przeżyć i doczekać wyzwolenia. 
• Mieczysław Starzyński (1891-1942) podpułkownik dyplomowany piechoty. W 1905 został relegowany ze szkoły realnej w Łowiczu za udział w strajku szkolnym. Kontynuował naukę w Szkole Polskiej, Polskiej Szkole Handlowej, Gimnazjum im. Konopczyńskiego w Warszawie i Politechnice Lwowskiej. Po przeszkoleniu internowany w 1917 roku. Uczestnik obrony Lwowa w 1919 roku. W 1921 roku ukończył Wojskową Szkołę Sztabu Generalnego i został skierowany do Dowództwa Korpusu Okręgu V w Krakowie. Tam ukończył Szkołę Nauk Politycznych w ramach UJ. W 1925 roku rozpoczął służbę w Wadowicach, jako dowódca II batalionu 12pp, a w 1926 roku powrócił do Krakowa. Od 1928 roku w sztabie generalnym, a od 1929 roku attache wojskowy w Belgradzie. Od 1933 roku w administracji państwowej- naczelnik wydziału bezpieczeństwa we lwowskim urzędzie wojewódzkim (1933), wicewojewoda pomorski (1934), wojewoda stanisławowski (1935). W latach 1936-39 zastępca i redaktor naczelny „Gazety Polskiej”. W 1939 roku uczestniczył w obronie Warszawy, później ukrywał się i działał w ZWZ oraz AK. Zginął zamordowany przez Niemców. Był bratem prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego.
• Roman Starzyński (1890-1938) major piechoty Wojska Polskiego, Kawaler Orderu Virtuti Militari. Absolwent gimnazjum w Warszawie i Wydziału Filozofii UJ. W okresie międzywojennym oficer Sztabu Generalnego WP. Od 1929 roku prezes Polskiej Agencji Telegraficznej, później dyrektor gabinetu Ministra Poczty i Telegrafów oraz Spółki Akcyjnej Polskie Radio. Brat wymienionego wyżej Mieczysława i prezydenta warszawy Stefana Starzyńskiego. 
• Jerzy Roman Trojanowski (1893-?) pułkownik piechoty Wojska Polskiego, Kawaler Orderu Virtuti Militari. Pseudonim legionowy "Szaleniec", w czasie I wojny światowej dostał się do niewoli rosyjskiej. W wojnie polsko- bolszewickiej był dowódcą 2 pp Legionów i 36 pp Legii Akademickiej. W okresie międzywojennym służył w 19 pp we Lwowie, 51 pp Strzelców Kresowych w Brzeżanach, 40 pp we Lwowie, dowodził 37 pp w Kutnie, 2 Brygadą Ochrony Pogranicza w Baranowiczach i Ochroną Przeciwlotniczą Okręgu Korpusu nr IX w Brześciu.
• Karol Udałowski (1880-1926) podpułkownik piechoty WP, Kawaler Orderu Virtuti Militari. W czasie I wojny dowodził 11 kompanią 3pp Legionów. Od 1918 roku dowódca 1 pp, przemianowanego później na 7 pp. W 1921 roku przeniesiony do rezerwy.

Legiony Polskie w Choczni - link