Brońkowie w Choczni

 W latach 20. XX wieku pojawiło się w Choczni dwóch braci Brońków pochodzących z Głębowic, którzy byli synami Antoniego i Katarzyny z domu Szymik. Franciszek, starszy z nich (urodzony w 1888 roku), przed zamieszkaniem w Choczni przebywał przez kilkanaście lat w Stanach Zjednoczonych Ameryki. W 1912 roku poślubił w Detroit o cztery lata starszą od siebie Krystynę Lekacz, także wywodzącą się z Głębowic. W spisie mieszkańców USA z 1920 roku Brońkowie zostali zapisani wraz z czworgiem urodzonych w Detroit dzieci: Kate (Katarzyną), Geneve (Genowefą), Delvinią (Delfiną) i najmłodszym Walterem (Władysławem). Według danych tego spisu Franciszek Brońka pracował w fabryce amortyzatorów dla przemysłu samochodowego. 

Franciszek Brońka z rodziną

Dwa lata później Franciszek i jego rodzina mieszkali już w Choczni. Świadczy o tym zapis w choczeńskiej księdze metrykalnej, w której pod datą 16 kwietnia odnotowano chrzest Stanisława Mariana Brońki, syna Franciszka i Krystyny, mieszkańców domu nr 271, położonego w środkowej części wsi. W tej samej księdze, ale pod datą 22 października, zapisano chrzest Tadeusza Mariana Brońki, urodzonego 29 czerwca, którego rodzicami byli Bolesław Brońka, młodszy brat Franciszka (ur. w 1894 roku) i Stefania z Sandeckich, mieszkający blisko granicy z Wadowicami (przy obecnej ul. Kościuszki) i posiadający ponad 4 ha gruntów rolnych.

W okresie międzywojennym Franciszek Brońka był prominentnym członkiem lokalnej społeczności: właścicielem fermy kurzej, kierownikiem mleczarni przy Domu Ludowym, radnym gminnym z listy Józefa Putka (1927), członkiem komisji kontrolującej Stowarzyszenie „Wyzwolenie” (1932) oraz radnym gromady Chocznia (1935–1939). Jego syn Władysław Brońka (ur. w 1919 roku) działał w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Męskiej, w ramach którego w 1937 roku ukończył w Krakowie kurs przewodników gier sportowych. Z kolei w Katolickim Stowarzyszeniu Młodzieży Żeńskiej udzielały się jego starsze siostry: Katarzyna Brońka (ur. w 1912 roku) i  Genowefa Brońka (ur. w 1915 roku), którą w 1939 roku wybrano na kierowniczkę kółka śpiewaczego. Genowefa ćwiczyła także z sukcesami gimnastykę w wadowickim Sokole. W 1935 roku Katarzyna Brońka wyszła za mąż za ślusarza Stanisława Turałę, z którym miała troje dzieci, w tym dwoje przedwcześnie zmarłych. Natomiast w 1939 roku związek małżeński zawarła Genowefa Brońka (ur. w 1915 roku), która poślubiła Eugeniusza Okrutę.Wraz z wybuchem II wojny światowej Władysław Brońka, wówczas ślusarz w Bielsku, został zmobilizowany i  służył w stopniu starszego szeregowego w obsłudze naziemnej2. Pułku Lotniczego z Krakowa. Dostał się do niewoli niemieckiej i był więziony w Stalagu II B Hammerstein na Pomorzu (do sierpnia 1940 r.). Po zwolnieniu pracował jako robotnik przymusowyw Koszalinie i Szczecinie. Straty i szkody rodziny Franciszka Brońki, powstałe w wyniku wojny, oszacowano po jej zakończeniu na  14.703 przedwojennych złotych (uszkodzenie budynku, wysiedlenie, starty w ziemiopłodach, drzewach i różnych produktach). W 1943 roku zmarła w Wadowicach na gruźlicę jego żona Krystyna, a rok później Franciszek ożenił się ponownie z Heleną z domu Kolber. Po wojnie, w 1946 roku, Władysław Brońka zgłosił się do amerykańskiej ambasady w Warszawie i rok później wyjechał dom kraju swojego urodzenia. W 1949 roku dołączyła do niego żona Józefa, pochodząca z Barwałdu Średniego, którą poślubił w 1944 roku oraz urodzony w Wadowicach syn Jacek. Władysław/Walter pracował tam jako elektryk w fabryce aluminium w Detroit (1950), grał na akordeonie i saksofonie w kapelach polonijnych. Po śmierci w 2002 roku spoczął na cmentarzu w Troy w stanie Michigan. W tym samym roku, gdy Władysław powrócił do USA, jego siostra Delfina Bryndza poślubiła w Choczni Antoniego Bryndzę, z którym mieszkała później w Bielsku-Białej, aż do śmierci w 1998 roku. Do aktywnej działalności powrócił po wojnie Franciszek Brońka, którego wybrano  do  komisji wyborczej Frontu Narodowego i Związku Samopomocy Chłopskiej (1953) oraz Rady Mleczarskiej (1956). Był pionierem inseminacji zwierząt i wiejskim inseminatorem. W 1955 r. posiadał 3,98 ha ziemi, w tym 0,25 ha lasu. Oprócz jego syna Władysława, na powrót do USA zdecydowały się także jego córki krawcowe Genowefa Okruta (w 1959 r.) i Katarzyna Turała (w 1963 r.). Obydwie były już wtedy wdowami. Pierwsza z nich zmarła w 2007 roku w Berwyn w stanie Illinois, a druga w 2002 roku w Oakland w stanie Michigan. W USA towarzyszyły im córki Maria Kowalska z domu Turała i Eugenia Górecka z domu Okruta.

Genowefa i Eugenia Góreckie

Eugenia Górecka, córka Genowefy, została w USA inżynierem i pierwszą kobietą w dziale projektowym fabryki samochodów Ford w Detroit. Z jej ciekawymi wspomnieniami można zapoznać się w wywiadzie zatytułowanym "From Wadowice to Dearborn" na kanale Polish Weekly na youtube -

link.

Dziś świadectwem obecności Brońków w Choczni są nagrobki na miejscowym cmentarzu, gdzie zostali pochowani: Franciszek (zm. w 1969 r.) i jego dwie żony, jego syn Stanisław Brońka (zm. w 1928 r.), Bolesław z żoną, jego syn Tadeusz Brońka (zm. w 1988 r.) z żoną Jadwigą i córką Janiną.

Źródło - grobonet

Nazwisko Brońka zachowało się w okolicy dzięki Tadeuszowi Brońce (1967-2024), synowi Tadeusza i wnukowi Bolesława, mieszkającemu przy granicy Choczni i Wadowic (przy ul. Karmelickiej) oraz jego synowi Konradowi.