Nazwiska
Ramza próżno szukać w najstarszych choczeńskich metrykach chrztów, małżeństw i
zgonów z XVII wieku. Brak go również w najdawniejszych świeckich dokumentach
dotyczących Choczni.
Po raz
pierwszy odnotowane zostało w Choczni dopiero w drugiej połowie XVIII wieku, przy okazji chrztów
Macieja Ramzy (1754), syna Wojciecha (rodem z Frydrychowic) i Magdaleny z domu
Nowak oraz Teresy (1765) i Filipa Ramzy (1768), dzieci tegoż Wojciecha i jego
drugiej żony Agaty (z domu Figura).
Najbardziej
znanym Ramzą w Choczni był wówczas krawiec Tomasz Ramza, który wraz z żoną
Agatą z Woźniaków doczekał się w drugiej połowie XVIII wieku dziewięciorga
dzieci. Jego córki wyszły za mąż za: Ramendę, a po jego śmierci Płonkę (Salomea),
za Płonkę (Zofia), za Woźniaka (Barbara) i za Pindla (Agnieszka).
Natomiast
nazwisko Ramza na następne pokolenia przenieśli synowie Tomasza: Błażej Ramza (mąż
Agnieszki Pindel), Franciszek Ramza (mąż Zofii z Balonów-Dąbrowskich) i Jacenty
Ramza (mąż Gertrudy Pindel). Potomkowie Franciszka żyją w Choczni do dziś.
Nie wiadomo,
gdzie urodził się ów Tomasz, głowa rodu Ramzów. Z metryk zgonów wynika, że w
chwili śmierci w 1828 roku miał 80 lat, czyli jego urodzenie musiało przypadać
na około 1748 rok.
Zamieszkiwał
w domu numer 72 w Niwie Zakościelnej, czyli przy dzisiejszej Białej Drodze-
obecnie na tej parceli stoi dom nr 112. Jego grunta w Roli Twarogowskiej rozciągały
się od Choczenki, poprzez tereny przyległe do Konówki, po granice Zawadki
(Górnicę). Uprawiał na nich żyto i owies, niewielką część posiadłości Ramzy stanowił
sad nad Choczenką, łąki i część Lasu Granicznik przy granicy zawadzkiej.
Ponieważ w 1787
roku w przyległym domu (nr 73) zamieszkiwała wdowa po Wojciechu Ramzie, to
można domniemywać, że Tomasz był jakoś powiązany rodzinnie z wymienionym wcześniej
Wojciechem Ramzą. Mógł być nawet jego synem, a na pewno odziedziczył majątek
Wojciecha.
Tomasz Ramza
był znanym w Choczni darczyńcą na rzecz kościoła parafialnego. W księgach
kościelnych zapisano, że w latach 1814-1825 wnosił stałe opłaty „na światło”,
czyli rokrocznie fundował świece dla choczeńskiego kościoła. Ponadto w 1817
roku ufundował obraz pod chórem, na dwa lata przed śmiercią 1824 roku wespół z "lekarzami ludzi" ofiarował
olbrzymią kwotę prawie 500 florenów na przyozdobienie zwierciadłami "4
słupów na wielkim ołtarzu tudzież gzymsów na wielkim i dwóch pobocznych
ołtarzach", a rok później za jego pieniądze wykonano obicie na żółto
cyborium, czyli ażurowej obudowy ołtarza- kolumn podtrzymujących baldachim.
Oprócz
Tomasza Ramzy i wdowy po Wojciechu pod koniec XVIII wieku zamieszkiwał w
Choczni jeszcze jeden Ramza- pod numerem 145. Nosił również imię Wojciech,
pochodził z Frydrychowic i po poślubieniu Ewy Jadwigi z Drapów (1782) gospodarował
na tak zwanych przymiarkach w Niwie pod Sołtystwem. Ta para miała tylko dwóch zmarłych
w dzieciństwie synów i dlatego nazwisko Ramza nie zachowało się wśród ich
potomków. Wojciech z przymiarków musiał być jakoś powiązany rodzinnie z krawcem
Tomaszem, skoro ten bywał chrzestnym jego dzieci.
Spisy
płatników podatku kościelnego z początków XIX wieku potwierdzają, że wśród ówczesnych
mieszkańców Choczni znajdowali się:
- Tomasz Ramza (krawiec) pod nr 72,
- Jacenty Ramza (syn Tomasza) pod nr 76,
- Jakub Ramza pod nr 94,
- Andrzej Ramza (wnuk Tomasza) pod nr 72.
- spadkobiercą krawca Tomasza był jego wnuk Andrzej/Jędrzej (syn Franciszka), który posiadał po dziadku dom nr 72 i 9,5 morgi gruntu,
- Józef Ramza (syn Jacentego, a wnuk Tomasza) spod numeru 94 był właścicielem niespełna 8 mórg gruntu w Niwie Zakościelnej,
- najbardziej majętnym Ramzą był wtedy Szymon Ramza spod nr 145, właściciel ponad 10 mórg pól i łąk,
- niewielkie poletka w Zarębkach i Morgach należały do Jędrzeja Ramzy (lub Jędrzejów) spod numerów 275 i 277.
W
1875 roku nazwisko Ramza występuje w zestawieniu ofiarodawców na zakup i przeróbkę
choczeńskich dzwonów kościelnych. Na ten cel złożyli się między innymi:
- Józef Ramza z synem Janem spod nr 120 (według nowej numeracji wprowadzonej w połowie XIX wieku),
- Jędrzej Ramza spod numeru 172- prawnuk krawca Tomasza,
- Szymon Ramza spod numeru 231.
Natomiast
troje innych potomków krawca Tomasza – dzieci Jana i Tekli z domu Widlarz, wyemigrowało
na stałe do Stanów Zjednoczonych Ameryki:
- Jan Ramza, urodzony w 1886 roku, wyjechał do USA w 1909 roku. Z żoną Zofią z Parzygnatów byli rodzicami 2 synów i 5 córek. Jan zmarł w 1940 roku w Streator,
- jego młodszy brat Franciszek Jan Ramza, urodzony w 1893 roku, dotarł do Ameryki w 1911 roku. Tam poślubił Annę z Parzygnatów, z którą doczekał się trojga dzieci. Pracował jako robotnik w American Bottle Co (1917), później był właścicielem sklepu spożywczego na Bronson Street w Streator w stanie Illinois (1942). W 1932 roku otrzymał amerykańskie obywatelstwo, dwukrotnie stawał do poboru do US Army (1917 i 1942), zmarł w 1967 roku,
Franciszek i Anna Ramza |
- ich siostra Agnieszka Ramza, urodzona w 1895 roku, poślubiła w USA Gusa Burmana i urodziła mu troje dzieci. Zmarła w Streator w stanie Illinois w 1965 roku.
- Franciszek Józef Ramza, urodzony w Choczni w 1878 roku, mąż Karoliny z Dąbrowskich,
- Balbina Ramza, urodzona w Choczni w 1877 roku, żona Pawła Kierpca.
- Antoni Ramza (ur. w 1871 roku), mąż Teresy z domu Bogdanik,
- Jan Ramza (ur. w 1880 roku), mąż Weroniki Flak, którą poślubił w Śląskiej Ostrawie w 1913 roku.
W czasie I
wojny światowej starszy szeregowy 56 pp Wojciech Ramza z Choczni, urodzony w
1888 roku, został ranny i dostał się do niewoli rosyjskiej, z której
szczęśliwie udało mu się powrócić.
Kolejna
wojna światowa przyniosła już niestety ofiary śmiertelne wśród choczeńskich
Ramzów. Tomasz Ramza, urodzony wprawdzie we Frydrychowicach w 1877 roku, ale zamieszkały
w Choczni, w 1941 został wysiedlony
do Imielni, powiat jędrzejowski. Aresztowany za nielegalne przekroczenie granicy
Generalnej Guberni i Rzeszy trafił do obozu koncentracyjnego w Auschwitz, w
którym zginął. W 1948 roku został uznany sądownie za zmarłego. Jego dom w
Choczni został zburzony w czasie wojny.
Tragiczny los spotkał również dziewięcioletnią Krystynę
Ramzę. Jej rodzice- Jan i Zofia z Kwarciaków prowadzili przed wojną w Choczni
sklep z wyszynkiem. Gdy w lutym 1945 roku powrócili z czteroletniego
wysiedlenia, w ich domu opuszczonym przez Niemców doszło do wybuchu, w wyniku
którego Krystyna straciła życie, a Zofia palec.
Według kwestionariuszy szkód wojennych z 1945 roku straty
choczeńskich Ramzów wywołane przez II wojnę światową wynosiły:
- 15.000 złotych w przypadku Joanny Ramza z domu Lachendro spod numeru 429, głównie z tytułu utraty jedynego żywiciela i zniszczenia domu,
- 14.471 złotych w przypadku Wojciecha Ramzy spod numeru 118, głównie z powodu niewypłacenia należnych wynagrodzeń, wysiedlenia, uszkodzenia domu i strat w ziemiopłodach,
- 10.205 złotych +1500 złotych renty w przypadku Zofii Ramza spod numeru 201, głównie z powodu wysiedlenia i straty dziecka,
- 10.199 złotych w przypadku Władysława Ramzy spod numeru domu 586, głównie z powodu wysiedlenia i strat w inwentarzu żywym.
Byli to:
- Wojciech i Weronika Ramzowie spod nr 118,
- Zofia Ramza spod numeru 201,
- Teofil i Wiktoria Ramzowie spod numeru 427,
- Joanna i Joanna Ramza spod numeru 429,
- Władysław i Maria Ramzowie spod numeru 586.
27 lat później na listach wyborczych z 1973 znalazło się
tylko troje Ramzów z Choczni: Władysław i Kazimiera spod numeru 519 oraz
Weronika spod numeru 219- później po mężu Kornaś.
Warto dodać, że wymienieni wyżej Władysław i Weronika Ramza
to w prostej linii potomkowie opisywanego wcześniej krawca Tomasza Ramzy z
przełomu XVIII i XIX wieku.
Na początku XXI wieku w całej Polsce mieszkało 577 osób o
nazwisku Ramza.
Najwięcej- bo 83- w powiecie wadowickim, a ponadto 36 osób we
Włocławku, 34 w Nowym Sączu i 30 w powiecie oświęcimskim.
Oprócz tego odnotowano 47 osób o nazwisku Ramz, które również
pojawiło się w Choczni w XIX wieku. Wojciech Rams lub Ramz pochodził z
Zebrzydowic koło Kalwarii, był pracownikiem poczty w Wadowicach, a w Choczni
znalazł się za sprawą małżeństwa z Marianną z Ciborów.
Teresa Kolber – autorka pracy doktorskiej o nazwiskach
dekanatu wadowickiego, wywodzi pochodzenie nazwiska Ramza albo od gwarowego słowa
„ramza” , czyli komar albo z niemieckiego słowa „rams” oznaczającego rodzaj gry
w karty lub towar jubilerski, który wyszedł z mody. Tytułem uzupełnienia dodam,
że słowo „Rams” w niemieckim to też określenie na czosnek niedźwiedzi.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz