Zły Maciek

Zły Maciek to jedno z dwóch dwuczłonowych nazwisk używanych w siedemnastowiecznej Choczni. Innym równie ciekawym nazwiskiem złożonym z dwóch członów było miano Krowi Ogon.

Nie wiadomo właściwie, dlaczego pewien żyjący w Choczni w XVI wieku Maciej otrzymał przydomek „zły” i dlaczego to określenie wraz z jego imieniem przeszło później na jego potomków, utrwalając się jako nazwisko rodowe.

W każdym razie niejaki Jakub Zły Maciek został zapisany podczas wizytacji biskupiej w Choczni już w 1617 roku, z powodu sporów z żoną.

Ten sam Jakub Zły Maciek – tym razem pisany łącznie w formie Złymacziek- był w 1619 roku wraz z żoną Ewą wymieniony jako ojciec ochrzczonego w Wadowicach Mikołaja.

Ponieważ w pierwszej połowie XVII wieku proboszczowie choczeńscy nie prowadzili jeszcze ksiąg chrztów, zgonów i małżeństw, to na nieliczne zapisy dotyczące choczeńskich Złych Maćków można natrafić jedynie w wadowickich księgach metrykalnych.

W 1643 roku pojawia się w nich adnotacja o chrzcie Krzysztofa Złymaćka, syna Macieja i Jadwigi.

To dowód, że tradycyjne w rodzie Złych Maćków imię Maciej pojawiło się w nim po raz kolejny- być może w odniesieniu do wnuka pierwszego Maćka Złego.

Nie jest do końca jasne, czy ów Maciej- ojciec Krzysztofa, to ten sam Maciej Zlimaczek, który wraz z żoną Agnieszką chrzcił w 1665 roku córkę Elżbietę. Wydarzenie to miało miejsce nie Wadowicach, a w Choczni i zostało zapisane do pierwszej księgi metrykalnej przez choczeńskiego proboszcza księdza Kacpra Sasina.

W tym samym 1665 roku doszło w Choczni do ślubu Krzysztofa Złego Maćka (syna Macieja, ochrzczonego 22 lata wcześniej w Wadowicach) i Agnieszki Kumanionki (Koman).

Ta para doczekała się czworga dzieci ochrzczonych w Choczni: Jakuba (1669), Katarzyny (1672), Jacentego (1674) i Grzegorza (1678).

Być może posiadali jednak więcej dzieci, chrzczonych na przykład w Wadowicach, jako że domostwo Złych Maćków znajdowało się niezbyt daleko od granicy z Wadowicami, na wzgórku przed Pagorkiem Malatowskim (patrząc od strony Wadowic).

Oprócz chrztów dzieci Krzysztofa i Agnieszki Złych Maćków zapisano ponadto w Choczni w 1676 roku chrzest Felicji, córki Jakuba Złego Maćka i jego żony Ewy.

Przedstawicielki tego rodu wymieniano także trzykrotnie w metrykach małżeństw:

- w 1657 roku Dorota Zły Maciek poślubiła Sebastiana Tarkotę,

- w 1685 roku Anastazja Złymaciek poślubiła Sebastiana Notę

- i wreszcie w 1692 roku Krystyna Złymaciek wyszła za Sebastiana Sikorę.

Zapisy dotyczące Złych Maćków kończą się w Choczni w 1701 roku, kiedy to 16 października odnotowano śmierć wymienianego wcześniej Krzysztofa (w wieku 58 lat).

W ostatnich dekadach XVII wieku ich nazwisko zapisywano z reguły łącznie, najczęściej w formie Złymaciek, ale również jako Złymaczek, Zlimaczek, itp.

Wraz ze śmiercią Krzysztofa kończy się niezbyt długa historia związków tego oryginalnego nazwiska z Chocznią.

Potomkowie Złych Maćków, tyle że po linii żeńskiej, mieszkali w Choczni nadal i mieszkają w niej również obecnie, choć prawdopodobnie nie są świadomi swoich związków z pierwszym Maćkiem „Złym” i zapoczątkowanym przez niego rodem.

By ustalić współczesnych potomków Złych Maćków w Choczni, należało sprawdzić, czy wymienione wyżej: Dorota, Anastazja i Krystyna Zły Maciek doczekały się dzieci w Choczni i czy wśród ich ewentualnych dalekich potomków są osoby nadal zamieszkujące Chocznię.

Z tej trójki dzieci w Choczni posiadała tylko Anastazja, żona Sebastiana Noty. Jej dzieci występują jednak w księgach metrykalnych nie jako Notowie, lecz Ciborowie, czyli pod nazwiskiem, które Sebastian używał równolegle do mian Nota i Koszorek.

Spośród pięciorga dzieci Anastazji i Sebastiana skupić się należy na ich jedynym synu Tomaszu, urodzonym w 1709 roku.

Tenże Tomasz Cibor wraz z żoną Reginą ochrzcił w Choczni ośmioro dzieci ( w latach 1735-1757), z których troje zawierało małżeństwa w Choczni. Byli to Jan Kanty Cibor (ur. w 1744 roku), mąż Barbary ze Stankiewiczów, Błażej Cibor (ur. w 1755 roku), mąż Rozalii z domu Czap oraz Urszula Cibor (ur. w 1757 roku), żona Floriana Pindela.

Choczeńskimi potomkami Błażeja Cibora, a tym samym nosicielami genów „Złych Maćków” byli między innymi:

- nauczyciel i kierownik szkół Ferdynand Balon (1898-1949)

- ksiądz Józef Balon (1911-1996)

- ksiądz Szymon Dąbrowski (1859-1921)

- doktor nauk medycznych – stomatolog Henryk Świętek (1942-2013)

- ksiądz Józef Zajda (1950-2016).

Liczna grupa potomków choczeńskich Złych Maćków zamieszkuje obecnie w USA (po Janie Garżelu 1891-1965).

Można długo wymieniać nazwiska osób wywodzących się od Złych Maćków:

Adamek, Arsenault, Bakalarski, Balon, Bednarz, Brahm, Bryndza, Cibor, Dąbrowski, Domicz, Emmons, Fairbanks, Fryś, Gabor, Garżel, Gębala, Jensen, Kapłon, Korzeń, Kudłek, Kwiatkowski, Leńczuk, Ligus, Micherdziński, Mirocha, Moerings, Młynarczyk, Nowak, Peck, Pindel, Piskorczyk, Polak, Radwan, Radzimski, Ray, Shaw, Skorek, Steinwachs, Sychowski, Szczur, Śliwakowski, Świętek, Tomiczek, Wańdyga, Warmuz, Wątroba, Wcisło, Wilson, Wójcik, Zajda, Zawiła, Żydek, itd.

Co ciekawe, nazwa miejscowa związana ze Złymi Maćkami pojawia się w Choczni jeszcze w 1787 w Metryce Józefińskiej- austriackim spisie własności nieruchomości. Zanotowano w niej, że Półrolek Złomaczowski, czyli dawne pół roli należące do Złych Maćków, było wtedy własnością choczeńskich Widlarzów. Natomiast w kolejnym spisie z 1844 roku dawny Pórolek Złomaczowski figuruje w przeważającej mierze jako własność Wincentego Szczura.