Chocznianie na weselu opisanym przez Wyspiańskiego

 

„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego bywa uważane za najważniejszy polski dramat XX wieku.  Utwór nawiązuje do prawdziwego wesela z 20 listopada 1900 roku pomiędzy poetą Lucjanem Rydlem i Jadwigą Mikołajczyk z podkrakowskich wtedy Bronowic. Wyspiański uwiecznił w nim szereg autentycznych uczestników wesela Rydla i Mikołajczykówny.

Wśród postaci, które również brały udział w tym sławnym weselu, a nie zostały opisane w dramacie, znaleźli się między innymi Kumalowie od niedawna mieszkający w Choczni. Od niedawna to znaczy najprawdopodobniej od lipca 1900 roku, czyli od kilku miesięcy. Tak wynika z kilku faktów- daty urodzenia ich córki Jadwigi jeszcze w Krakowie (20. 10. 1899), daty urodzenia jej imienniczki już w Choczni (4.05.1901) i spisanych wspomnień ich córki Marii, według których przeprowadzka z Krakowa do Choczni (obecny adres ul. Kościuszki 12) wydarzyła się pewnego pięknego, lipcowego dnia.

Jan i Maria Kumalowie wraz z kilkorgiem starszych dzieci zostali zaproszeni na wesele w Bronowicach przez Józefa Mikołajczyka, najstarszego brata Panny Młodej. Postać Józefa również nie pojawia się w dramacie w przeciwieństwie do czworga jego rodzeństwa: Anny Tetmajer, czyli Gospodyni z „Wesela”, żony Włodzimierza Tetmajera, Marii Susuł, czyli w „Weselu” Marysi, Jana Mikołajczyka, który był pierwowzorem Jaśka – drużby Pana Młodego oraz oczywiście Jadwigi Mikołajczyk – Panny Młodej.

Józef Mikołajczyk, z zawodu „pachołek magistracki”, był o osiem lat młodszym mężem Karoliny z Gąciarskich – siostry Marii Kumalowej i temu powinowactwu Kumalowie zawdzięczają swoją obecność w tym wiekopomnym wydarzeniu. Z grona znanych postaci mieli okazję spotkać tam poetę Kazimierza Przerwę-Tetmajera, jego brata - malarza Włodzimierza Tetmajera, Zofię Pareńską, późniejszą żonę Tadeusza Boya-Żeleńskiego, czy samego Wyspiańskiego.

Zapraszający Kumalów Józef Mikołajczyk przeżył zarówno państwa młodych (Rydel zmarł w 1918 roku, a jego żona Jadwiga w 1936 roku), jak i Wyspiańskiego (zm. 1907), Tetmajerów i samych Kumalów, których nagrobek istnieje do dziś na cmentarzu w Choczni (Jan zmarł w 1921 roku, Maria nieco ponad trzy lata później).

Po śmierci w 1955 roku Józef Mikołajczyk spoczął na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w tym samym grobie co jego ojciec Jacenty Mikołajczyk – Ojciec z „Wesela” Wyspiańskiego.  W tym samym grobie zostało pochowanych między innymi troje jego dzieci, które miał już z Karoliną z Gąciarskich w 1900 roku: Józefa Lewińska, Jan Mikołjaczyk i Ignacy Mikołajczyk oraz Marianna Gąciarska, ciotka Karoliny i Marii Kumala, której darowizna ułatwiła Kumalom zakup domu w Choczni.

Jan i Maria Kumala
Zdjęcie z archiwum Anny Michalik