Znani potomkowie chocznian - Ted Lapka

 

Theodore „Ted” Lapka był zawodowym futbolistą amerykańskim, prawnikiem, działaczem społecznym oraz żołnierzem Amerykańskich Sił Powietrznych w czasie II wojny światowej. Choczeńskie korzenie zawdzięczał ojcu – Janowi Łapce, który był synem Szymona Łapki, karczmarza, zielarza i znachora oraz jego żony Marii z domu Guzdek. Karczma Łapków, w której przyszedł na świat ojciec Teda, to dawna dworska austeria, usytuowana przy gościńcu prowadzącym z Wadowic do Andrychowa. Na jej miejscu po II wojnie światowej znajdowało się duże ogrodnictwo Dąbrowskich. Jan Łapka w 1910 roku wyemigrował do Chicago w USA, pracował jako rzeźnik i ożenił się z Marią z domu Gryga. Efektem ich związku był między innymi opisywany tu Ted, który urodził się 20 kwietnia 1920 roku w Hawthorne na przedmieściach Chicago. Jako młody człowiek uczęszczał do St. Ignatius High School, którą ukończył w czerwcu 1938 roku. Kiedy był w ostatniej klasie liceum, miał szczęście wziąć udział w mityngu National Catholic High School na Uniwersytecie Notre Dame, czyli odpowiedniku gry w Super Bowl dla nieprofesjonalnych zawodników futbolu amerykańskiego. Otrzymał wówczas stypendium sportowe, ukończył semestr na Uniwersytecie DePaul, po czym przeniósł się do St. Ambrose College w Davenport w stanie Iowa. Tam kontynuował naukę, uzyskując tytuł licencjata z główną specjalizacją język łaciński oraz pobocznymi: język hiszpański i pedagogika. W czasach studenckich nadal wyróżniał się w grze w futbol amerykański oraz w lekkoatletyce. Z pewnością ułatwiały mu to warunki fizyczne – przy 185 cm wzrostu ważył około 88 kg. Swoją profesjonalną karierę futbolową rozpoczął  w 1942 roku w zespole Chicago Cardinals, a w kolejnych dwóch latach grał w lidze NFL dla Washington Redskins. Jego kariera ligowa została przerwana okres służby w Siłach Powietrznych Armii Stanów Zjednoczonych. W ramach tej służby również brał udział w pokazowych meczach futbolu amerykańskiego dla drużyny 8 Armii Sił Powietrznych nazywanej Super Bombers. Po wojnie Ted Lapka powrócił na jeden sezon do Redskins i NFL.  Grając uczęszczał jednocześnie do DePaul University Law School, którą ukończył z dyplomem z prawa w 1948 roku. Następnie pracował jako radca w Bituminous Casualty Corporation w Chicago (do 1961 roku), zajmując się głównie pracami dochodzeniowymi i administracyjnymi. W 1962 roku został zatrudniony jako prawnik w Federalnej Komisji Handlu. Przeszedł na emeryturę w 1990 roku w wieku 70 lat, ale kontynuował ogólną praktykę prawniczą do grudnia 2000 roku. Zawsze był aktywnym działaczem społecznym. W 1961 roku został wybrany sędzią policyjnym Olympia Fields pod Chicago, gdzie przez wiele la mieszkał. Był także członkiem założycielem Olympia Fields Lions Club i skautingu, przez piętnaście lat pełnił funkcję komisarza okręgowego Park Olympia Fields. Należał do Federal Bar Association, Illinois State Bar Association, South Suburban Association, National Football League Alumni Association, Washington Redskins Football Alumni Association i oczywiście stowarzyszenia adwokackiego.

Jeżeli chodzi o jego życie prywatne, to wspomnieć należy, że 28 listopada 1947 roku Ted Lapka poślubił Annice Mathilde Wright, z którą miał synów Michaela i Thomasa oraz córkę Betsey, noszącą później po mężu nazwisko Cassell. W 1970 roku Ted przyjechał do Polski w odwiedziny do swojej ciotki Zofii Malcher z domu Łapka, która po przejściu na nauczycielską emeryturę mieszkała w Wadowicach na Łazówce. W tej podróży z USA towarzyszyły mu jego starsze siostry Maria Smalarz i Zofia Lapka oraz ciotka Balbina Stopa (siostra jego ojca i Zofii Malcher).

Ted Lapka dożył 91 lat – zmarł 1 grudnia 2011 roku w ManorCare Health Services w Naperville. Swoją żonę zwaną Tillie przeżył o 3 lata. W jego ostatniej drodze z kościoła św. Tomasza na Cmentarz Zmartwychwstania w Justice towarzyszyły mu dzieci z rodzinami (w tym troje wnuków) oraz żyjący jeszcze brat John Lapka i siostra Josie Klepal.

Tillie Lapka

Znani potomkowie chocznian - link

Eryk Münz - doktor praw

Eryk Aron Münz był synem choczeńskiego karczmarza Maurycego Münza i jego żony Zofii z domu Krieger.

Przyszedł na świat 15 października 1894 roku w choczeńskiej austerii dzierżawionej przez jego ojca.

W 1904 roku rozpoczął naukę w wadowickim gimnazjum, którą kontynuował aż do matury w 1912 roku.

Ponieważ w 1906 roku tragicznie zginął jego ojciec Maurycy, to prawną opiekę nad młodym Erykiem sprawował jego stryj Szymon Münz- znany wadowicki kupiec bławatny (prowadzący handel tkaninami).

Po maturze Münz przeprowadził się do Krakowa, gdzie począwszy od roku akademickiego 1912/13 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W planowym ukończeniu studiów przeszkodził mu wybuch I wojny światowej. W 1919 roku Münz odebrał swoje dokumenty z UJ, a studia prawnicze dokończył w Wiedniu, uzyskując tytuł doktora praw. Tam też osiadł na stale. Mieszkał przy Hohenbergstrasse i pracował w przedsiębiorstwach przemysłowych jako urzędnik/radca prawny. W 1928 roku poślubił w Cieszynie lekarkę Berthę Auerbach, a dwa lata później urodziła się w Wiedniu ich jedyna córka Sofia.

Bertha Auerbach (1939)

W czerwcu 1938 roku Münz został zwolniony z pracy w ramach nazistowskich represji w stosunku do Żydów i mimo jego odwołań decyzja ta został podtrzymana. W związku z tym był zmuszony opuścić Wiedeń. Na krótko zamieszkał w Czechach, by następnie w czerwcu 1939 roku udać się wraz z żoną na emigrację do Anglii. 

Sofia Muenz, córka Eryka (1939)

W oczekiwaniu na przybycie córki Münzowie przebywali w ośrodku dla uchodźców Shenley w Redhill. Gdy jesienią 1939 roku wybuchła II wojna światowa Eryk Münz, jako formalnie obywatel niemiecki, został na krótko internowany przez władze brytyjskie i do listopada 1940 roku był osadzony w obozie dla internowanych. Tego losu uniknęła jego żona Bertha, która uzyskała kategorię "C", czyli uznano ją za osobę nie stanowiącą zagrożenia dla bezpieczeństwu państwa. W 1941 roku urzędowo potwierdzono jej kwalifikacje zawodowe i dyplom ukończenia studiów z Wiednia, a w 1943 roku wpisano ją do brytyjskiego rejestru medycznego

Dwa lata po skończeniu wojny Eryk Münz uzyskał angielskie obywatelstwo. Ponieważ nie znał specyfiki brytyjskiego prawa, pracował jako wolontariusz na rzecz uchodźców i kucharz oraz udzielał drobnych porad prawnych. Zamieszkiwał wówczas w Norbury Crescent w południowo- zachodnim Londynie. 

Zdjęcie wykonane po wojnie w Londynie
Od prawej stoją:
Eryk Muenz, Egon Rosenberg, Roma Huppert, Maurycy Huppert
Od prawej siedzą:
Bertha Auerbach/Muenz, Róża Rosenberg i Elza Huppert (kuzynki Eryka)

Zmarł 19 lipca 1950 roku w szpitalu St. Helier w Carshalton (hrabstwo Surrey) z powodu zakrzepicy wieńcowej. Rok później zmarła także po operacji guza mózgu jego żona Bertha. 

Bertha z córką Sofią w Londynie

Sofia, córka Eryka i Berthy, w 1952 roku poślubiła swojego kolegę szkolnego Johna Mayersa i doczekała się z nim trzech synów: Davida, Stephena i Andrewa.

W notatce wykorzystano zdjęcia i informacje przekazane przez panią Barbarę Kośmicką, a pochodzące z archiwum rodzinnego Rachel Mayers, żony wnuka Eryka. Bardzo dziękuję !

Prawnicy z Choczni - link

Choczeńscy  Żydzi - link

Potomkowie chocznian - Wincenty Guzdek

W październiku 1832 roku w rodzinie choczeńskiego rolnika Stanisława Guzdka i jego żony Reginy z Woźniaków przyszło na świat ich jedenaste z kolei dziecko. Tym razem był to syn, któremu na chrzcie nadano imię Jan. Mały Janek „odziedziczył” imię po starszym o cztery lata bracie, który w chwili jego narodzin już nie żył.

Dom rodzinny Guzdków znajdował się w dolnej części Choczni, na lewym brzegu Choczenki. Po przeciwnej stronie przylegającej do niego drogi znajdowały się podmokłe łąki, administracyjnie przynależne już do Wadowic. Na współczesnej mapie parcela, na której stał dom Guzdków, posiada adres Zawale nr 3 (link).

Po śmierci Stanisława Guzdka w 1847 roku znaczny jak na warunki choczeńskie majątek rodzinny przejął jego najstarszy syn Augustyn Guzdek. Młodszy aż o 21 lat od Augustyna Jan Guzdek musiał szukać swojego miejsca do życia poza Chocznią.

Wincenty Guzdek
Archiwum Jerzego Guzdka

W 1873 roku w księgach metrykalnych parafii inwałdzkiej odnotowano chrzest jego syna Wincentego Piotra, urodzonego 30 marca. Matką Wincentego była Marianna Guzdek z domu Magiera.

Pochodzący z niebogatej rodziny Wincenty Guzdek musiał wykazywać się  dużym talentem do nauki i uporem w dążeniu do celu, skoro w roku szkolnym 1887/1888 udało mu się rozpocząć naukę w wadowickim gimnazjum i kontynuować ją pomyślnie przez osiem lat. Zresztą już w pierwszym roku edukacji w Wadowicach osiągnął ocenę celującą, jako zaledwie jeden z 4 na 48 uczniów jego licznej pierwszej klasy.

17 czerwca 1895 roku Wincenty Guzdek został „uznany dojrzałym” po pomyślnym zdaniu egzaminów maturalnych, na których otrzymał oceny dobre lub bardzo dobre. 

Świadectwo maturalne - Archiwum Jerzego Guzdka

Po maturze zgłosił się na ochotnika do odbycia rocznej służby wojskowej w 13 pułku piechoty c.k., uzyskując stopień kadeta (zastępcy oficera) i przeniesienie do rezerwy. Jesienią 1896 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W tym czasie jego pochodzący z Choczni ojciec Jan pracował i mieszkał na Śląsku- najpierw w Kopciowicach koło Bierunia, a następnie w Świnowie koło Ostrawy (od 1897 roku. Pierwszy etap studiów Wincentego Guzdka na UJ, zakończony egzaminem historyczno- prawnym w 1898 roku, obejmował: prawo rzymskie, prawo kościelne, prawo niemieckie, historię państwa austriackiego, filozofię, filozofię prawa i statystkę ogólną. W 1900 roku Guzdek podszedł pomyślnie do egzaminu sądowego, po uprzednim zaliczeniu: austriackiego prawa prywatnego, handlowego i wekslowego, austriackiego postępowania sądowo-cywilnego, austriackiego prawa karnego oraz postępowania karnego. Po uzyskaniu absolutorium 14 sierpnia 1900 roku zdawał jeszcze rok później państwowy egzamin z nauk politycznych. 

Świadectwa egzaminacyjne - Archiwum Jerzego Guzdka

Wincenty Guzdek był już wówczas c.k. praktykantem konceptowym w Dyrekcji Okręgu Skarbowego w Krakowie (od 5 września 1900 roku) z pensją 1000 koron rocznie.

W grudniu 1901 roku Wincenty Guzdek został przeniesiony służbowo do Dyrekcji Okręgu Skarbowego w Jarosławiu, gdzie w 1902 roku uzyskał awans na koncypistę skarbowego, a w 1907 roku na c.k. komisarza skarbowego. 

Awans na kocypistę 1902
Archiwum Jerzego Guzdka

Adekwatnie do awansów służbowych rosły też jego zarobki osiągając w 1914 roku kwotę 3.600 koron rocznie.

W 1905 roku Wincenty Guzdek poślubił w kościele pod wezwaniem św. Tomasza w morawskim Brnie Helenę Mucha, urodzoną w 1884 roku we Lwowie córkę czeskiego budowniczego Jana Muchy i jego żony Ludwiki z Garczyńskich.

Świadectwo ślubu

Wincenty i Helena Guzdkowie- Archiwum Jerzego Guzdka

W metryce małżeństwa podano, że matka Wincentego już wówczas nie żyła, a ojciec zamieszkiwał w Stanisławowie.

Późną wiosną 1908 roku małżeństwo Guzdków odwiedziło uzdrowisko Carlsbad (dziś Karlove Vary w Czechach), gdzie zamieszkało w pensjonacie „Złoty Krzyż”. W wyprawie do wód towarzyszyła im siostra pani Guzdkowej- Bronisława.

W latach 1908-1912 roku nazwisko Wincentego Guzdka znaleźć można wśród członków wspierających Okręgowe Towarzystwo Szkoły Ludowej w Jarosławiu, organizacji, której celem był rozwój oświaty wśród ludu.

Wincenty i Helena Guzdkowie z synami Marianem i Ludwikiem
Archiwum Jerzego Guzdka

Po wybuchu I wojny światowej Guzdek został powołany 14 sierpnia 1914 roku do służby wojskowej w armii austriackiej. Jak donosiła „Nowa Reforma” z 16 października 1914 roku, Wincenty Guzdek został awansowany ze stopnia kadeta na „porucznika w pospolitem ruszeniu w czynnej służbie na czas trwania wojny”.

Wincenty Guzdek (pierwszy z lewej) w armii ck.
przełom 1916/1917
Archiwum Jerzego Guzdka

Wigilia 1916 roku w armii c.k.
Archiwum Jerzego Guzdka

Wincenty Guzdek - I wojna światowa
Archiwum Jerzego Guzdka

Archiwum Jerzego Guzdka-  Wincenty Guzdek
w pociągu pancernym w okolicach Kołomyi na przełomie 1916 i 1917 roku-
spotkanie austriackich i niemieckich sztabowców

W 1916 roku uzyskał kolejny awans służbowy na c.k. sekretarza skarbu, a jako jego ówczesne miejscem przebywania podano Chodorów na południe od Lwowa.

Z dniem 31 stycznia 1917 roku formalnie zakończył służbę wojskową. W 1918 roku galicyjskie Prezydium Krajowej Dyrekcji Skarbu przyznało mu podwyżkę pensji rocznej do 4000 koron, a jako miejsce jego pracy ponownie wymieniony jest Jarosław.

W niepodległej Polsce od grudnia 1919 roku Guzdek pracował początkowo jako inspektor ministerialny do spraw straży skarbowej przy Ministerstwie Skarbu, a następnie na jego podanie został mianowany przez Ministra Skarbu radcą skarbowym przy władzach skarbowych w Małopolsce (1920) z pensją 4800 koron rocznie i powrócił do pracy w Jarosławiu. 

Archiwum Jerzego Guzdka

Rok później przeniesiono go służbowo do Lwowa do pracy w tamtejszej Izbie Skarbowej i awansowano na starszego radcę skarbu.

Wincenty Guzdek w czasach lwowskich
Archiwum Jerzego Guzdka

Kolejne miejsce pracy Wincentego Guzdka to Kraków. W 1928 roku pracował tam na stanowisku naczelnika Urzędu Skarbowego Akcyz i Monopolów Państwowych i pełnił funkcję przewodniczącego komisji egzaminacyjnych dla kandydatów do pracy w dziale kontroli skarbowej.

19 czerwca 1928 został mianowany inspektorem skarbowym.

8 stycznia 1938 roku nadano mu na emeryturze Brązowy Medal za Długoletnią Służbę. Wcześniej posiadał austriacki Jubileuszowy Krzyż Cywilny i Jubileuszowy Medal Wojskowy.

Wincenty i Helena Guzdkowie- Archiwum Jerzego Guzdka

Wincenty Guzdek zmarł w Krakowie 14 listopada 1946 roku i trzy dni później spoczął na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie obok swojej żony Heleny.

Archiwum Jerzego Guzdka

Pozostawił po sobie dwóch synów: Mariana (ur. 1906) i Ludwika (ur. 1910).

Ludwik Guzdek (1910-1991) w 1939 roku
Archiwum Jerzego Guzdka

Powyższa nota biograficzna Wincentego Guzdka powstała dzięki wydatnej pomocy jego wnuka Jerzego Guzdka, który udostępnił zdjęcia i dokumenty rodzinne.

Zestawienie znanych potomków chocznian- link.

Michał Widlarz - sędzia z Choczni

Michał Franciszek Widlarz urodził się w Choczni 27 września 1882 roku.

Był synem Piotra Widlarza i jego żony Józefy Balbiny, córki choczeńskiego wójta i organisty Józefa Czapika (LINK).

Jako absolwent wadowickiego gimnazjum w 1902 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, które ukończył w 1908 roku. 

W 1909 roku został mianowany kadetem rezerwy 56 pułku piechoty c.k. i poślubił Anastazję Kołaczyk z Andrychowa, z którą początkowo zamieszkał w Choczni.

W 1910 roku ochrzcił w Choczni swoją pierwszą córkę Michalinę.

Od 1911 roku rozpoczął pracę w Sądzie Powiatowym w Wadowicach jako auskultant - niższy urzędnik sądowy. Na tym samym stanowisku kontynuował pracę w Dąbrowie Tarnowskiej (1912). Rok później awansował na sędziego powiatowego i został przeniesiony do Żywca. 

Od 1 lutego 1916 roku otrzymał awans na stopień porucznika armii c.k. Stacjonował w Stanisławowie i na Morawach, gdzie w miejscowości Frankstadt (obecnie Novy Malin) urodził się jeden z jego synów. 

Po I wojnie światowej otrzymał propozycję przeniesienia do sądu na terenie Wielopolski, ale z niej nie skorzystał i pozostał w Żywcu. W kryzysowych latach powojennych nabył od arcyksięcia Habsburga działkę rolną, która była uprawiana z myślą o zaopatrzeniu licznej rodziny w żywność.

W 1923 roku awansował na stopień majora rezerwy Wojska Polskiego. 

W 1926 roku oprócz pracy jako sędzia był jednocześnie prezesem wydziału kasy oszczędności w Żywcu. 

Bezpośrednio przed II wojną światową (1939) kierował  Sądem Powiatowym w Żywcu. Był też członkiem miejscowego koła łowieckiego, wędkarzem i zapalonym wędrowcem po beskidzkich szlakach.

W czasie wojny został wysiedlony z własnego domu przy ul. Jana, ale pozostał w Żywcu na tak zwanym „Księżym Folwarku”, który prowadziła jego żona. Odmówił podpisania volkslisty i propozycji objęcia adwokatury w Liszkach pod Krakowem. W 1945 roku dom, w którym wtedy zamieszkiwał sędzia Widlarz z rodziną został spalony podczas zdobywania Żywca przez Armię Czerwoną.

Po wojnie Michał Widlarz pracował jako sędzia w Wałbrzychu, a następnie radca prawny w żywieckiej spółdzielczości. 

Na emeryturze podupadł na zdrowiu. Zmarł 20 października 1965 roku z powodu wylewu krwi do mózgu i został pochowany na żywieckim cmentarzu Przemienienia Pańskiego.  

Oprócz wymienionego wcześniej Józefa Czapika był spokrewniony również z księdzem Ferdynandem Widlarzem (LINK- to przyrodni brat ojca Michała) i inspektorem szkolnym w Żywcu Janem Widlarzem (bratem ks. Ferdynanda).

Utrzymywał także kontakty z rodzinami swoich sióstr: Marii (żony choczeńskiego restauratora Teodora Zająca) i Tekli Samborskiej, mieszkanki Nowego Jorku oraz chocznianinem księdzem Janem Bryndzą, proboszczem w Cięcinie (LINK).

Wykorzystano informacje podane przez panią Elżbietę Jagosz, córkę sędziego i jego wnuka Włodzimierza Widlarza.

Prawnicy z Choczni

Zestawienie prawników: pochodzących z Choczni lub związanych z Chocznią miejscem zamieszkania. Obejmuje osoby urodzone do 1925 roku.

• Czapik Tomasz (1912-1991) magister prawa
• Dąbrowski Franciszek (1939-1912), absolwent UJ, prawnik w Mielcu i w Nisku
• Karkowska-Jachna z domu Ramenda Kamila (1923-2001), absolwentka UJ, radca prawny w Krakowie
• Malata Tomasz (1913-1992), absolwent UJ
• Münz Eryk Aron (1894-1950), absolwent UJ, doktor praw, po II wojnie światowej mieszkaniec Londynu
• Nęcek Stanisław (1905-1986), absolwent UJ, pracownik ZUS w Krakowie
• Putek Józef Aleksy (1892-1974), absolwent UJ, adwokat w Choczni
• Ryłko Józef (1901-1981), absolwent UJ, urzędnik we Lwowie, zmarł w Gliwicach
• Silbiger Zygmunt (1894-1942 ?), prawnik w Wiedniu
• Szostak Mikołaj (1900-?), absolwent UJ, urzędnik kolejowy w Katowicach
• Ścigalski Stanisław (1904-1999), absolwent UJ, adwokat     LINK
• Widlarz Michał Franciszek (1882-1965), sędzia sądu grodzkiego w Wadowicach, sądu powiatowego w Dąbrowie, kierownik sądu w Żywcu
• Woźniak Edward (1913-1986) student Wydziału Prawa UJ (1931-34), magister prawa na Oxfordzie (1945)
• Kurczewska/Zając z domu Skonieczna Danuta (1925-2005), absolwentka UJ, adwokat w Wadowicach