Kazimierz Szczur - działacz społeczny i polityczny

 

Kazimierz Szczur z żoną Honoratą z domu Widlarz
Ołomuniec 1908

Kazimierz Szczur - bliski współpracownik Józefa Putka - urodził się w Choczni 7 marca 1883 roku. Był dziewiątym z kolei dzieckiem Walentego Szczura i jego żony Marianny z domu Guzdek. 

Po ukończeniu szkoły ludowej w Choczni pomagał w gospodarstwie rodziców, a następnie odbywał służbę wojskową w armii austriackiej, którą zakończył w stopniu kaprala. W późniejszym czasie awansowal na stopień podoficerski. 7 lipca 1908 roku poślubił w Choczni Honoratę Widlarz, a równo rok później w domu na Zawalu urodziła się im pierwsza córka Amelia. Podobnie jak ojciec Kazimierz Szczur szybko włączył się w działalność w ruchu ludowym. Już w 1909 roku podpisał się pod odezwą ludowców powiatu wadowickiego. W latach 1914-1917 był członkiem rady nadzorczej choczeńskiej Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej Raiffeisen, a od 1920 do 1926 roku zastępcą przewodniczącego tejże rady.  Przed wojną zasiadał także w zarządzie Gminy Chocznia (do 1929 roku), zdominowanym przez zwolenników Putka Komitecie Parafialnym (1935) oraz w komitecie budowy mostu na Choczence (1936). W marcu 1939 został wybrany radnym gromadzkim. W czasie niemieckiej okupacji od 1941 roku przebywał na wysiedleniu w Ponikwi i pracował jako chałupnik/rzemieślnik.

Szczyt aktywności społeczej Kazimierza Szczura przypadał na okres powojenny. Został członkiem Gminnej Rady Narodowej w Wadowicach i jej zarządu (1945-46), Krakowskiego Wydziału Wojewódzkiego (1946) i komitetu ku czci Emila Zegadłowicza oraz ławnikiem Sądu Okręgowego w Wadowicach. Jako radny powiatowy (od 1946 roku) zasiadał w Komisji Oświatowej i Kontroli Społecznej. W Choczni był przewodniczącym (od 1946 roku), a potem zastępcą przewodniczącego prezydium Gminnej Rady Narodowej w Choczni (do października 1950 roku). W 1947 roku został wybrany wiceprezesem powiatowego zarządu PSL w Wadowicach i przewodniczącym Rady Nadzorczej reaktywowanej Kasy Stefczyka w Choczni.

Kazimierz i Honorata Szczur w latach 50. XX wieku

Kazimierz Szczur na schodach
własnego domu na Zawalu

W sierpniu 1949 roku wraz z grupą choczeńskich radnych został zatrzymany przez Urząd Bezpieczeństwa, który usiłował odwieść go od współpracy z Putkiem i skłonić do prowadzenia w choczeńskiej gminie polityki uległej wobec władzy ludowej. W 1950 roku był jeszcze przewodniczącym Komitetu Funduszu Odbudowy Szkół, a w latach 1950-51 przewodniczącym komitetu elektryfikacyjnego Choczni, po czym po odsunięto go od wszelkich funkcji samorządowych i społecznych.

Zmarł 19 sierpnia 1957 roku i spoczął na choczeńskim cmentarzu parafialnym. Z żoną Honoratą doczekał się w sumie dwanaściorga dzieci. Oprócz wspomnianej już Amelii (po mężu Kozak) miał jeszcze córki: Kazimierę (po mężu Gancarz), Józefę (po mężu Ruła), Stefanię (po mężu Wymazała), Rozalię (po męzu Balon) oraz zmarłą w wieku 4 lat Annę. Natomiast sześciu synów Kazimierza Szczura nosili imiona: Adam, Włodzimierz, Alfred, Edward, Tadeusz i Władysław. Pięciu z nich założyło własne rodziny - wyjątkiem był zmarły młodo na wysiedleniu Tadeusz. Gospodarstwo Kazimierza Szczura przejął po jego śmierci najmłodszy syn Władysław.

Fotografie prezentowane w notatce pochodzą z archiwum Marii Balcarczyk, wnuczki Kazimierza Szczura.

Chocznianie ze starej (i znanej ) fotografii- powtórna identyfikacja

 To jedna z bardziej znanych fotografii, przedstawiajacych Józefa Putka i grono jego choczeńskich współpracowników. Obejrzeć ją można choćby w książkach "Wadowice koło Choczni", czy "Śmierć i wygnanie" Władysława Świętka,  gazecie "Przyjaciel Ludu" z 1947 roku, a także w notatce z tego bloga z października 2015 roku:

Ponieważ od wykonania tego zdjęcia upłynęło już wiele czasu, to współczesnym mieszkańcom Choczni dużą trudność sprawia pełna identyfikacja uwiecznionych na nim postaci. Próbę ustalenia, kto jest kim na tej fotografii, podjęliśmy dwa lata temu przy okazji wydawania reprintu wierszowanych wspomnień sołtysa Świętka. Niestety próba ta zakończyła się tylko połowicznym sukcesem i dwie spośród piętnastu osób pozostały nadal nierozpoznane. Natomiast niedawno okazało się, że w przypadku kolejnych dwóch osób ustalenie ich tożsamości było prawdopodobnie błędne. Tak przynajmniej wynika z opisu zdjęcia autorstwa Zofii Pamuła (1926-1999), córki sołtysa Świętka, który nadesłał Władysław Stuglik. Pani Zofia miała zapewne okazję dobrze poznać wszystkich sfotografowanych i prawdziwość jej opisu trudno podważać. Według niej na zdjęciu znajdują się:

- wśród siedzących od lewej strony: Klemens Guzdek, Władysław Świętek (jej ojciec), Józef Putek, Andrzej Zając, Maksymilian Malata, Józef Twaróg i Kazimierz Śzczur,

- wśród stojących od lewej strony: Kacper Legut, Andrzej Romańczyk, Michał Stuglik, Michał Styła, Józef Piegza, Karol Wider, Franciszek Szczur i Tomasz Szczur.

Czyli jako całkiem "nowe" postaci pojawiawią się Józef Twaróg (dotychczas NN), radny gminny i gromadzki żyjący w latach 1883-1942, Franciszek Szczur (zamiast Leona Bąka) i Kazimierz Szczur, mylony wcześniej ze swoim bratem Tomaszem, który według Zofii Pamuła jest jednak na zdjęciu, tyle że jako drugi z wcześniej nierozpoznanych.

Dla porządku można jeszcze dodać, że we wspomnianej wcześniej książce "Wadowice koło Choczni" wskazano jedynie Józefa Putka (prawidłowo) i Antoniego Styłę (błędnie- zamiast występującego na nim w rzeczywistości Andrzeja Zająca).

Największe zaskoczenie budzi obecność na tej fotografii Franciszka Szczura (1902-1977), który w przeciwieństwie do pozostałych uwiecznionych osób przed II wojną światową nie był działaczem samorządowym, spółdzielczym, czy też członkiem zarządu choczeńskiej Kasy Stefczyka, lecz w działalność tego typu zaangażował się dopiero po wojnie. 

Wielkim nieobecnym pozostaje z kolei Leon Bąk, który biorąc pod uwagę jego zasługi, stopień zażyłości z Putkiem, itp. z pewnością powinien się na tym zdjęciu znaleźć.

Nie dziwi natomiast nieobecność Antoniego Styły- choć nadal nieznana jest data wykonania tej fotografii, to wiele wskazuje na to, że stało się to już po jego śmierci w 1933 roku.

Na koniec kilka słów o tym, jak właściwie należy zatytułować to zdjęcie. Nie jest to z pewnością Zarząd Kasy Stefczyka, jak chcieli autorzy książki "Wadowice koło Choczni" i artykułu w "Przyjacielu Ludu", ani grupa choczeńskich przedwojennych społeczników i aktywistów (wobec obecności Franciszka Szczura). Tytuł "Chocznianie" z książki Świętka jest oczywiście prawidłowy, ale zbyt ogólny. Może więc należałoby zatytułować tę fotografię tak, jak zrobiła to w swoim opisie Zofia Pamuła, czyli "Chocznianie-przyjaciele Józefa Putka", pamiętając jednak, że tych przyjaciół wartych uwiecznienia było znacznie więcej.

Wincenty Witos w Choczni w 1931 roku

Od lewej strony stoją:
Kazimierz Czapiński, Józef Putek, Wincenty Witos
Chocznia 1931

Zdjęcie trzech działaczy politycznych, którzy spotkali się w Choczni w 1931 roku:

• Wincenty Witos (1874-1945) to trzykrotny premier Rzeczpospolitej Polskiej w okresie międzywojennym, działacz ludowy- wieloletni prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego "Piast". Dwa lata po tej wizycie w Choczni wyjechał z kraju i do 1939 roku przebywał na emigracji w Czechosłowacji, unikając w ten sposób kary więzienia zasądzonej na niego w tak zwanym procesie brzeskim,
• Kazimierz Czapiński (1882-1941) to jeden z czołowych działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) w okresie międzywojennym,  w której kierował pracą oświatową. Zginął w KL Auschwitz.

To oczywiście nie jedyna wizyta Witosa w Choczni:

• o pobycie w Choczni w 1921 roku
• o wiecu z jego udziałem w 1932 roku 

Józef Trzaska - poseł z Choczni

Józef Trzaska był obok Antoniego Styły  i Józefa Aleksego Putka jednym z trzech choczeńskich parlamentarzystów[1]. 

A zarazem postacią najmniej z tej trójki znaną. 

Co ciekawe, był również jednym z nielicznych choczeńskich powstańców śląskich (LINK).

Urodził się 9 maja 1903 roku w Choczni, w rodzinie pochodzącego z Inwałdu Franciszka Trzaski i jego żony Joanny z domu Ramza.

Po ukończeniu szkoły podstawowej w Choczni uczęszczał do szkoły zawodowej w Wadowicach, w której zaliczył trzy klasy. W czasie I wojny światowej pracował na budowach w czeskim Trzyńcu i Frensztacie. 

Ponieważ w walkach na froncie zginął jego ojciec, to młody Józef musiał pomagać matce w utrzymaniu rodziny. O pracę w okresie powojennym nie było jednak łatwo.

Tuż po wojnie znalazł zatrudnienie jako robotnik rolny w folwarkach rolnych na Śląsku, w okolicach Raciborza. 

Krótko przed III Powstaniem Śląskim pracował w Bojanowie, a tuż po jego wybuchu wstąpił do szeregów powstańczych i wziął czynny udział w walkach. Trafił do niewoli niemieckiej, został osadzony w więzieniu kozielskim, a następnie wydalony z Niemiec. 

W 1922 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej i podjął pracę w prywatnym wapienniku w Inwałdzie. W 1927 roku został z niej jednak zwolniony za zorganizowanie strajku. Do końca okresu międzywojennego nie udało mu się znaleźć stałego zajęcia. W 1929 roku ożenił się z Wiktorią z domu Wcisło i osiadł na części ojcowizny. Oprócz mało opłacalnej pracy na roli pomagał choczeńskiemu cieśli Janowi Targoszowi w budowie domów i z czasem wyspecjalizował się w tym fachu. 

Wkrótce rozczarowany biernością lokalnego PPS wystąpił z tej partii, by w 1932 roku zostać członkiem Stronnictwa Ludowego, niedawno powstałej organizacji skupiającej różne odłamy ruchu ludowego. 

Wybuch II wojny światowej zastał go w Choczni, skąd z obawy przed hitlerowcami wyruszył na wschód. Do żony powrócił po dwóch tygodniach tułaczki.

Od 1940 roku pracował jako przymusowy robotnik budowlany w Brunszwiku w Niemczech, gdzie dobrze opanował język niemiecki i odmówił podpisania volkslisty. Po dwóch latach zbiegł i do 1944 roku ukrywał się w Choczni. Pod koniec wojny był zatrudniony przy budowie dróg w czeskiej Opavie. 

Po powrocie do Choczni włączył się w działalność polityczną i samorządową. 

Od lipca 1946 roku był radnym gminy Chocznia i ławnikiem (członkiem) zarządu gminy, a równocześnie etatowym pracownikiem powiatowego zarządu Stronnictwa Ludowego w Wadowicach. 
W gminie zasiadał w komisji oświatowej oraz polowej i pomiarów pól.
Po pobiciu przez bandę rabunkową we własnym domu (stojącym na uboczu pod lasem), ukrywał się przez kilka dni u krewnych w centrum Choczni. 

W lokalnych strukturach politycznych szybko awansował, ale kosztem zaprzestania pracy na rzecz gminy, w której stracił mandat ławnika zarządu (1947). Już wtedy zaznaczyła się różnica stanowisk i poglądów  pomiędzy Trzaską, a większością działaczy gminnych, skupionych wokół Putka. 
Od 1 października 1948 roku Józef Trzaska został sekretarzem, a od 1 września 1949 roku prezesem Zarządu Powiatowego Stronnictwa Ludowego w Wadowicach. 

W przeciwieństwie do Józefa Putka poparł pomysł tak zwanego zjednoczenia ruchu ludowego i w listopadzie 1949 roku wziął udział jako delegat z Wadowic w kongresie zjednoczeniowym ruchu ludowego w Warszawie, na którym spotkali się działacze prokomunistycznego "lubelskiego" Stronnictwa Ludowego i część działaczy rozbitego PSL "mikołajczykowskiego".

Józef Trzaska niedługo po kongresie objął stanowisko najpierw wiceprezesa, a potem prezesa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Krakowie. Następnie został wybrany przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Wykonawczego ZSL w Opolu ( pełnił tę funkcję od czerwca 1950 roku, do listopada 1963 roku) i przeprowadził się tam z Choczni.

Ponadto był przez jedną kadencję radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu (od 1954 roku), wiceprzewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej w Opolu (1960), członkiem Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich oraz koła łowieckiego w Kielczy. 

Od marca 1956 roku znalazł się w Naczelnym Komitecie ZSL. 

Posłem na Sejm PRL był dwukrotnie:

• w latach 1957-1961 z okręgu Prudnik; w sejmie członek Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o samorządzie robotniczym
• w latach 1961-1965 z okręgu w Nysie; w sejmie członek Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. 

Po przejściu na emeryturę nadal pełnił społecznie funkcję wiceprezesa ZSL w Opolu. Za swoją działalność został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem 10-lecia PRL. 

Zmarł 30 listopada 1965 roku w Opolu.

Spoczywa w Alei Zasłużonych na cmentarzu komunalnym w Opolu-Półwsi. 

----------------------------------------------------------------------------

[1] parlamentarzystami związanymi z Chocznią byli również: Anastazy Siemoński (współwłaściciel dóbr w Choczni w połowie XIX wieku), Franciszek Ksawery Branicki (starosta barwałdzki w XVIII wieku z Chocznią w składzie, w której posiadał swoje włości) i Stanisław Morgenstern (były wikariusz choczeński, poseł w XIX wieku).

----------------------------------------------------------------------------

Wykorzystano materiały zawarte w książce "Oddajmy im cześć- sylwetki ludzi zasłużonych dla Śląska Opolskiego" pod redakcją Michała Lisa i Stefana Ziarki, materiały sejmowe i informacje własne.

Klemens Guzdek- działacz ludowy i samorządowy

Klemens Guzdek urodził się 10 listopada 1880 roku. Był synem Józefa i Franciszki z domu Bryndza.

W 1907 roku wyjechał do USA w poszukiwaniu pracy i szans na lepsze życie, tak jak wielu współczesnych mu chocznian. Z emigracji zdążył wrócić przed I wojną światową, w której wziął czynny udział, jako artylerzysta-kanonier armii c.k. 

Na liście strat z 13 stycznia 1915 roku- zestawieniu rannych i poszkodowanych żołnierzy austriackich- figuruje jako ranny w kciuk i umieszczony w szpitalu w Petrinji, w dzisiejszej środkowej Chorwacji.

W okresie międzywojennym należał do bliskich współpracowników Józefa Putka, wyróżniał się zaangażowaniem w sprawy polityczne, społeczne i te dotyczące Choczni.

Działał w Radzie Nadzorczej choczeńskiej kasy zapomogowo- pożyczkowej (1921-35), wszedł w skład rady parafialnej, opanowanej w demokratycznym głosowaniu przez "putkowców" wiceprzewodniczący komitetu parafialnego).

W 1927 roku został wybrany członkiem zarządu PSL „Wyzwolenie” w gminie Chocznia.W 1929 roku znajdował się w zarządzie Gminy Chocznia, rozwiązanej przez urząd wojewódzki.  W proteście przeciw temu rozwiązaniu zorganizował w 1930 roku pochód z Choczni do starostwa w Wadowicach, za co został ukarany przez sąd grzywną w wysokości 5 zł. Jego mieszkanie poddano rewizji w poszukiwaniu dokumentów i pieczęci gminnej. 

To z tego właśnie okresu pochodzi karykatura polityczna (LINK), na której znalazła się również jego postać, z fajką w zębach i batem na klerykałów w dłoni.

W 1930 roku został członkiem Okręgowej Komisji Wyborczej nr 43 w Wadowicach, podobną funkcję pełnił zresztą dwa lata wcześniej. Właśnie postawa Guzdka i byłego wójta Maksymiliana Malaty w komisji wyborczej zapobiegła machinacjom wyborczym przeciwników ludowców i w konsekwencji wypaczeniu wyników wyborów (LINK).

W 1931 roku został wezwany i zeznawał jako świadek w procesie brzeskim, w sprawie oskarżonego Józefa Putka (LINK).

W 1935 roku wykazywany jest jako radny powiatowy, a od 1935 do 1939 roku radny Gromady Chocznia, wybrany ponownie w marcu 1939 roku. 

W czasie II wojny światowej znalazł się na wysiedleniu na Lubelszczyźnie. 

Zaraz po wojnie został odznaczony Medalem Zwycięstwa i Wolności (w 1945 roku). 

Od 1946 roku ponownie działał społecznie jako radny Gminy Chocznia, ale zrezygnował z powodu konieczności zapewnienia opieki ciężko chorej żonie Franciszce (z domu Bandoła), na leczenie której bezskutecznie szukał środków finansowych w funduszach gminnych. 

Zmarł dwa lata przed nią, 11 października 1950 roku. Po śmierci został pochowany na choczeńskim cmentarzu parafialnym. 

Wśród jego kilkunastu dzieci aktywnością społeczną wyróżniał się szczególnie Józef Guzdek, przez krótki czas wójt Gminy Chocznia (od 1946 roku).

Klemens Guzdek na zbiorowym zdjęciu choczeńskich działaczy- LINK.

Bohatera notatki nie należy mylić z innym Klemensem Guzdkiem (1920-1992), przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej w Choczni  w czasach PRL  !

Choczeńscy ludowcy- współpracownicy Józefa Putka

Na różnych etapach działalności Józefa Putka w ruchu ludowym współpracowało z nim wielu choczeńskich aktywistów i działaczy społeczno-politycznych, wspierających go w jego decyzjach i wyborach.

Do grona najbardziej znanych postaci z tego grona należeli:

• Andrzej Zając (1877-1960) działacz Kasy Stefczyka, przedwojennej spółdzielni mleczarskiej i "Sokoła", zastępca przewodniczącego "Chłopskiego Stowarzyszenia Wydawniczego" wydającego "Chłopski Sztandar", radny- członek zarządu rady gminnej w Choczni, korespondent "Przyjaciela ludu". Z zawodu rolnik, ogrodnik i dozorca więzienny w Wadowicach
• Władysław Świętek (1886-1956) działacz Kasy Stefczyka, PSL "Wyzwolenie" i "Chłopskiego Stowarzyszenia Wydawniczego", wieloletni sołtys wsi. Z zawodu rolnik i mierniczy. Szerzej o nim w osobnym artykule (LINK)
• Karol Ścigalski (1887-1920) wice-wójt Choczni przed I wojną światową, działacz "Sokoła", kasy zapomogowo- pożyczkowej, kółka rolniczego i PSL Lewica. Z zawodu rolnik. Współpracował z Józefem Putkiem na wczesnym etapie jego działalności społeczno-politycznej
• Tomasz Szczur (1887-1963) działacz "Sokoła", Kasy Stefczyka, radny gminny i gromadzki, sekretarz "Chłopskiego Stowarzyszenia Wydawniczego" i gminnego koła PSL "Wyzwolenie". Po II wojnie światowej zastępca przewodniczącego Gminnej Rady Narodowej w Choczni i ławnik sądu okręgowego w Wadowicach
• Kazimierz Szczur (1883-1957) członek zarządu gminy Chocznia w okresie międzywojennym, a potem radny gromadzki, działacz kasy zapomogowo-pożyczkowej i ruchu ludowego. Po II wojnie światowej wiceprezes powiatowego zarządu PSL, członek prezydium Gminnej Rady Narodowej w Choczni, ławnik i przewodniczący Komitetu Elektryfikacyjnego. Brat wymienionego wyżej Tomasza Szczura
• Antoni Styła (1863-1933) polityczny mentor Józefa Putka i jego teść. Między innymi: poseł do Galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, działacz rady naczelnej PSL Lewica, zarządu PSL Wyzwolenie i "Chłopskiego Stowarzyszenia Wydawniczego", kółek rolniczych, kasy zapomogowo- pożyczkowej. Szerzej o nim w osobnym artykule (LINK)
• Wojciech Rokowski (1865-?) po powrocie z emigracji zarobkowej w USA sekretarz gminnego PSL, członek Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego Lewica, działacz "Sokoła", kółka rolniczego i Kasy Stefczyka 
• Antoni Romańczyk (1891-1948) wice-wójt Choczni po I wojnie światowej, działacz PSL Lewica, PSL Wyzwolenie i Kasy Stefczyka, pełnomocnik wyborczy, radny gromadzki
• Maksymilian Malata (1871-1945) wieloletni wójt, zatrudnił na stanowisku pisarza gminy młodego Józefa Putka, będącego wówczas na początku swojej drogi politycznej. W późniejszym okresie jego doradca, współpracownik i przyjaciel. Działacz PSL Lewica, PSL Wyzwolenie, "Sokoła", kasy zapomogowo- pożyczkowej, "Chłopskiego Stowarzyszenia Wydawniczego". Szerzej o nim w osobnym artykule (LINK)
• Kacper Legut (1878-1974) członek rad nadzorczych: PSL Wyzwolenie i Kasy Stefczyka, z zawodu szewc
• Klemens Guzdek (1880-1950) członek zarządu: PSL Wyzwolenie i gminy Chocznia w okresie międzywojennym, rady nadzorczej Kasy Stefczyka, radny powiatowy i gromadzki, wiceprzewodniczący komitetu parafialnego
• Leon Bąk (1898-1968) przed II wojną światową działacz Kasy Stefczyka w Choczni i radny gromadzki, a po jej zakończeniu wójt Choczni, wiceprzewodniczący Komitetu Elektryfikacyjnego, sekretarz prezydium GRN  w Choczni. Szerzej o nim w osobnym artykule (LINK)
• Władysław Babiński (1916-1989) działacz młodszej generacji współpracujący z Józefem Putkiem po II wojnie światowej, pełnił funkcję wójta Choczni.

Część wymienionych osób znajduje się na zbiorczej fotografii, zamieszczonej tutaj (LINK) oraz na starszym, przedwojennym zdjęciu działaczy kasy zapomogowo- pożyczkowej:

Od lewej siedzą: Klemens Guzdek, Władysław Świętek, Józef Putek, Andrzej Zając, Maksymilian Malata. Pierwszy z siedzących od prawej strony to Tomasz Szczur, pierwszy z stojących od lewej strony to Kacper Legut.

Leon Bąk - choczeński wójt i stolarz

Leon Bąk (urodzony 10.04.1898 w Choczni - zmarł 15.05.1968)

stolarz, działacz społeczny i samorządowy, wójt Choczni po II wojnie światowej.
Ukończył 6 klas szkoły ludowej i 3 klasy szkoły dokształcającej, po czym podjął pracę jako pomocnik murarza i pracownik stolarski (do 1918 roku).
Należał wówczas do Polskiej Partii Socjalistycznej.
Po uzyskaniu absolutorium w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem odbył dwuletnią służbę wojskową (1920-21). W latach 1922-25 pracował jako czeladnik stolarski, a następnie stolarz kierujący w firmie w Jaworznie. W 1926 roku uzyskał dyplom mistrzowski i zgłosił w starostwie rozpoczęcie samodzielnej działalności z siedzibą w Choczni.

Był wykonawcą licznych zamówień dla choczeńskiego kościoła parafialnego (między innymi: konfesjonałów, mebli i innych sprzętów, drzwi na chór kościelny), a także dla miejscowej szkoły, Kasy Stefczyka, straży pożarnej oraz osób prywatnych.
W 1931 roku stanął przed Sądem Okręgowym w Wadowicach, oskarżony przez policję o "przeszkadzanie w urzędowaniu" komisji wyborczej w Choczni, gdy ta przeliczała głosy wyborców sejmowych. Sąd uwolnił go jednak od winy i kary.

W latach 1937-39 był członkiem zarządu Kasy Stefczyka w Choczni. W marcu 1939 roku został wybrany radnym Gromady Chocznia, a we wrześniu, po wybuchu II wojny światowej, był czynnym uczestnikiem wojny obronnej. W 1940 roku wynajmował mieszkanie nauczycielce Albinie Tarasek. 25 marca 1941 roku został wywłaszczony z warsztatu na rzecz niemieckiego osadnika Jana Fuchra, a 8 stycznia 1942 roku wysiedlono go do Gorzenia. W czasie wysiedlenia pracował jako stolarz w Wadowicach oraz przebywał na przymusowych robotach w Berlinie (1944). 

Po II wojnie światowej powrócił do Choczni, gdzie był zaangażowany w działalność miejscowego samorządu. Od 5 lipca 1946 roku był zastępcą wójta gminy Chocznia. Od 1947 roku pracował jako księgowy w Związku Samopomocy Chłopskiej. W 1948 roku pełnił funkcję likwidatora gniazda „Sokoła” w Choczni. W sierpniu 1949 roku został zatrzymany na krótko przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa w Wadowicach, a jego dom poddano rewizji. W 1950 roku jest wymieniany jako wójt Choczni (wcześniej pełniący obowiązki wójta od końca 1949 roku), a także wiceprzewodniczący/członek komitetu elektryfikacyjnego oraz przewodniczący komisji przeciwpożarowej i Funduszu Odbudowy Szkół.
W październiku 1950 roku, razem z innymi zwolennikami Józefa Putka, musiał ustąpić z funkcji sekretarza prezydium Gminnej Rady Narodowej w Choczni i odtąd skupiał się wyłącznie na pracy zawodowej.

Po tragicznej śmierci w 1968 roku został pochowany na choczeńskim cmentarzu parafialnym. 

Syn Jana i Józefy z domu Cibor. Dwukrotnie żonaty: z Marią z domu Balon, a po jej śmierci z Władysławą.

Notatka powstała we współpracy z Katarzyną Pawelec-Tarkota i zawiera materiały oraz zdjęcie przez nią przesłane.

Antoni Styła - poseł i działacz ludowy

Antoni Styła (urodzony 16.01.1863 w Choczni- zmarł 26.07.1933 w Kleczy Dolnej)
rolnik, poseł i działacz ludowy z Choczni.

Właściciel dużego w skali choczeńskiej gospodarstwa rolnego, położonego w środkowej części wsi (w pobliżu stacji kolejowej), o powierzchni około 15 morgów. Po raz pierwszy jego publiczna aktywność jest odnotowana w 1889 roku, kiedy to działał w choczeńskim kółku rolniczym. Był w tym czasie zwolennikiem poglądów ks. Stojałowskiego, propagującego aktywność chłopów przez tworzenie kółek rolniczych, komitetów wyborczych, rozwój oświaty ludowej, organizację wieców, demonstracji i obchodów rocznicowych.

We wrześniu 1895 roku Antoni Styła został wybrany posłem z okręgu Wadowice do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, pokonując profesora Fryderyka Zolla z Krakowa stosunkiem głosów 141:64. W Sejmie Krajowym zasiadał do 1901 roku, będąc członkiem komisji petycyjnej. W 1896 roku składał interpelację w sprawie budowy drogi Osiek-Wadowice, w 1897 roku w sprawie nieprawidłowości w działalności wójta Choczni Józefa Czapika (szczegóły tutaj), a w 1900 roku w sprawie pobierania opłat kościelnych w Radoczy. Brał również udział w delegacji parlamentu do Rady Państwa w Wiedniu.

Od 1900 roku był członkiem Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego (od 1903 działającego jako Polskie Stronnictwo Ludowe). 

W 1901 roku był zastępcą członka komisji licencyalnej Towarzystwa Rolniczego w Wadowicach. Od 1903 roku pełnił funkcję przewodniczącego Rady Miejscowej Szkolnej. Jako działacz kółek rolniczych w 1907 roku prowadził pole doświadczalne z owsem i jęczmieniem jarym.

W 1908 roku został ponownie wybrany posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie, otrzymując 52% głosów. W tej kadencji (do 1913 roku) pracował jako członek komisji administracyjnej, podatkowej i solnej, wnosząc między innymi petycję w sprawie subwencji na budowę siedziby dla Towarzystwa Rolniczego w Wadowicach  (1908).

Oprócz obowiązków poselskich był w tym czasie dyrektorem Powiatowej Kasy Oszczędności w Wadowicach oraz członkiem rad nadzorczych kas zapomogowych (w tym przewodniczącym rady nadzorczej choczeńskiej spółki zapomogowo-pożyczkowej). Zasłużył się przy budowie szkoły w Choczni Dolnej (1910), jako organizator funduszów na jej budowę oraz jeden z czterech inwestorów w  imieniu wsi. 

W 1913 roku kandydował ponownie na posła, tym razem bezskutecznie.  Od 1914 roku był członkiem Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego-Lewica. W tym samym 1914 roku stacjonował u niego w domu Franciszek Pększyc-Grudziński, komendant ćwiczącego w Choczni batalionu rekruckiego Legionów Polskich.

Po I wojnie światowej zrezygnował na rzecz Józefa Putka z pierwszego miejsca na liście PSL-Lewica w wyborach do Sejmu RP. Został przewodniczącym Powiatowej Rady PSL Lewica (1920). Był również członkiem zarządu Chłopskiego Towarzystwa Wydawniczego (od 1922 roku) z siedzibą w Choczni, zastępcą przewodniczącego Powiatowej Rady Chłopskiej (1922) oraz kandydatem w wyborach do senatu z ramienia PSL Lewica i Wyzwolenie. 

Jego wygląd fizyczny z tego okresu tak opisuje Józef Turała w "Kronice wsi Chocznia":

(...) Był to mężczyzna okazały, więcej niż średniego wzrostu, barczysty i silnie zbudowany. Dobrej tuszy, gdyż ważył pewno około 90 kg, włosy u niego i wąsy prawie czarne, zawsze bardzo rozmowny i życzliwy dla mnie.(...)

W procesie brzeskim w 1931 roku zeznawał w sprawie Józefa Putka, jako świadek wydarzeń związanych z protestami po rozwiązaniu Zarządu Gminy Chocznia. W 1932 roku brał udział w strajku rolnym, za co został skazany na kilka tygodni więzienia. Karę odsiadywał w więzieniu w Wadowicach.  

Zginął pod kołami pociągu w Kleczy. Pochowany pod innym nazwiskiem na miejscowym cmentarzu został później ekshumowany i powtórnie pochowany w Choczni, bez pogrzebu kościelnego, którego odmówił mu, jako samobójcy,  proboszcz Dunajecki (szczegóły na ten temat tu i tu). 

Był synem Jana i Wiktorii z domu Polak oraz mężem Honoraty z domu Wójcik, z którą miał dwanaścioro dzieci. Przez jedną z córek (Elżbietę) był  teściem Józefa Putka.

W podobnym czasie żył i działał w Choczni inny Antoni Styła (1846-1932), młynarz, zaangażowany w pracę kółek rolniczych, ofiarodawca działki pod budowę szkoły w Choczni Górnej, z którym poseł Antoni Styła bywa mylony.

Stanisław Ścigalski - działacz i polityk z Choczni

Stanisław Ścigalski (ur. 02.05.1904 Chocznia - zm. 01.12.1999 Montreal)

prawnik, polityk, działacz ludowy, dziennikarz

Absolwent wadowickiego gimnazjum w 1924 roku. Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Działał w Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej, której był wiceprezesem w latach 1927–1928. W choczeńskich wyborach samorządowych w 1927 roku agitował na rzecz koalicji Chjeno-Piasta, a przeciw Józefowi Putkowi.
W latach 1928–1929 pełnił funkcję przewodniczącego Sądu Koleżeńskiego PAML w Krakowie. 

W 1929 roku pracował jako redaktor tygodnika „Piast”,  organu Polskiego Stronnictwa Ludowego. 

Po studiach i ukończeniu szkoły podchorążych artylerii we Włodzimierzu (1930-31), aplikował w kancelarii prawnej w Krościenku i w kancelarii adwokackiej w Warszawie (1932). 

W latach 1935-36 działacz i sekretarz zarządu wojewódzkiego PSL Piast. W latach 1936–1939 był sekretarzem zarządu wojewódzkiego Stronnictwa Ludowego w Warszawie, współpracownikiem prezesa Macieja Rataja. Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku w 27 pułku artylerii. Po kapitulacji początkowo ukrywał się w Choczni, a potem przez Węgry dostał się najpierw do Francji (czerwiec 1940), a później do Plymouth w Wielkiej Brytanii. 

Znalazł zatrudnienie jako pracownik Polskiego Rządu Emigracyjnego. Był członkiem Komitetu Zagranicznego Stronnictwa Ludowego, a od 1942 roku członkiem Grupy Zagranicznej SL gdzie należał do przeciwników gen. Sikorskiego, a zwolenników Witosa.  Pełnił funkcję zastępcy dyrektora departamentu Krajowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych rządu polskiego na emigracji, pełnomocnika do spraw propagandy. Był pracownikiem Zarządu Głównego Czerwonego Krzyża w Londynie oraz Towarzystwa Pomocy Polakom, zaangażowanym w akcję przesyłania imiennych paczek żywnościowych i odzieżowych Polakom więzionym w obozach koncentracyjnych i rodzinom polskim wysiedlonym z ziem zajętych przez Niemców. 

W 1945 roku został wybrany wiceprezesem Stronnictwa Ludowego „Wolność”. W tym samym roku podpisał deklarację programową Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja”. W latach 1950-1951 członek Klubu Ludowego w III i IV Radzie Narodowej RP w Londynie. 

W 1951 roku wyjechał z Wielkiej Brytanii do USA, a następnie osiedlił się w Toronto w Kanadzie, gdzie prowadził zakład malarski. W 1955 roku prezes delegatury Skarbu Narodowego na Kanadę z siedzibą w Toronto. 
Był synem Karola i Agnieszki z domu Guzdek.

Żonaty z Angielką Constance Phyllis Morrison (1910-1995), z którą miał córkę Marię. 
Po śmierci w Montrealu został skremowany (6 grudnia 1999), a jego prochy pochowano na choczeńskim cmentarzu parafialnym.

Antoni Sikora - choczeński wójt, kowal i działacz ludowy

Antoni Sikora (urodzony 14 sierpień 1849 - zmarł 14 styczeń 1929)

Działacz ludowy, rolnik- właściciel 25 mórg gruntu, kowal, myśliwy, wykonawca i współfundator krzyża na wieży kościelnej (lata 80-te XIX wieku), wiceprzewodniczący kółka rolniczego (1889-1891).

Działacz Ludowego Towarzystwa Ochrony Własności Ziemskiej w Wadowicach (zastępca członka dyrekcji od 1889 roku).

W czasie przygotowań do sprowadzenia do Krakowa prochów Adama Mickiewicza wykuł godło ludu – sierp ozdobiony gwiazdą postępu, które było niesione na czele konduktu pogrzebowego (1890). 

Pierwszy prezes straży ogniowej w Choczni (1892), sklepikarz z ramienia kółka (przynajmniej do 1895 roku). Przez pewien czas prowadził z ramienia kółka rolniczego wyszynk wina, na który nie uzyskał koncesji w 1896 roku. 

W 1898 roku przed jego domem, miejscem spotkań ludowców, posadzono lipę upamiętniającą Adama Mickiewicza. 

Wójt wsi do 1909 roku, kiedy to jego następca wybrano Maksymiliana Malatę.

Po śmierci został pochowany na choczeńskim cmentarzu parafialnym. (LINK)

Syn Kazimierza i Teresy z domu Kobiałka. Żonaty z Marianną z domu Szczur i Agnieszką z domu Jura z Wieprza.  Ojciec działacza polonijnego Stanisława Sikory z Chicago. 

Józef Czapik- choczeński wójt, organista i nauczyciel

Józef Czapik (Cap)- urodzony 22 luty 1828, zmarł 29 wrzesień 1907.
Syn Jakuba Capa i Magdaleny z domu Szczur.
Trzykrotnie żonaty:  z Zofią z domu Drapa, z Magdaleną z domu Pietruszka i Franciszką z domu Widlarz.

Dał się poznać jako:

- wójt choczeński, wybierany siedmiokrotnie, od 1866 roku do 1900 roku, 

- organista (od 1846 roku), członek i działacz „Towarzystwa Organistowskiego”

- nauczyciel szkoły przykościelnej (od 1847 roku) z pensją 189 złotych rocznie, 

- nauczyciel/kierownik szkoły ludowej od 1861 do 1864 roku,

- kurator sądu w Wadowicach,
- działacz ludowy związany z nurtem ks. Stojałowskiego,

- przewodniczący miejscowej choczeńskiej rady oświatowej od 1880 roku,

- przewodniczący komitetu parafialnego,

- inicjator i przewodniczący komitetu budowy nowego kościoła oraz autor dokumentu umieszczonego dla potomnych w wieży kościelnej (tekst tutaj).

W kwietniu 1874 roku został wybrany do Rady Powiatu w Wadowicach (radnym powiatowym był co najmniej do 1896 roku). W tym samym roku zmienił urzędowo nazwisko z Cap na Czapik.

W 1881 roku został członkiem okręgowego „Towarzystwa Rolniczego” w Wadowicach. W 1883 roku startował bez powodzenia w wyborach na posła Galicyjskiego Sejmu Krajowego z okręgu Wadowice-Kalwaria-Andrychów (3 % głosów). Od 1885 roku dzierżawca terenów łowieckich w gromadzie Chocznia. W 1889 roku zaliczył kolejne nieudane podejście w wyborach do Sejmu Krajowego, w których otrzymał tym razem 28 % głosów. Od 1889 do 1891 roku członek dyrekcji i wiceprezes „Ludowego Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej w Wadowicach”. W 1890 roku wziął udział w Krakowie w uroczystościach sprowadzenia prochów Adama Mickiewicza, podczas których szedł na czele pochodu włościan z Centralnego Komitetu Włościańskiego, niosąc wieniec z kłosów wszystkich ziem polskich z gwiazdą w środku i z sierpem. Od listopada 1891 roku przewodniczący kółka rolniczego w Choczni. W 1893 roku wymieniany w urzędowym wykazie mężów zaufania wybranych na "ocenicieli" przy tłumieniu zarazy płucnej u bydła rogatego. W 1896 roku jest podpisany pod apelem o zwołanie II wiecu katolickiego we Lwowie. W 1897 roku jego postępowanie jako wójta było przedmiotem interpelacji  poselskiej, którą wniósł przed Sejm Krajowy we Lwowie poseł z Choczni Antoni Styła. Wśród zarzutów pojawiły się m. in. : samowola przy budowie domu murowanego dla organistów i rozporządzeniu drewnem ze starej plebani,  nierozliczenie się z rachunków za budowę kościoła i plebanii, zezwolenie na budowę stodoły na drodze publicznej oraz usytuowanie kancelarii gminy we własnym domu (szczegóły- tutaj).

W 1898 roku został odznaczony „Srebrnym Krzyżem Zasługi z Koroną”. Autor „Uwag w sprawie organistowskiej” opublikowanych w „Przewodniku Cecyliańskim” z 15 marca 1902.
Fragment tych uwag, w którym odnosi się do historii Choczni w XIX wieku, można przeczytać tutaj.

Maksymilian Malata - wójt choczeński

Maksymilian Malata (urodzony 02.09.1871 w Choczni - zmarł 18.09.1945 w Choczni) choczeński wójt, działacz ludowy i samorządowy.

Po raz pierwszy jego działalność publiczna odnotowana jest w 1906 roku, gdy przemawiał na wiecu ludowym w Choczni. Jako wójt Choczni w latach 1909-1919 odegrał dużą rolę w powstaniu Domu Ludowego w Choczni (jako skarbnik komitetu budowy) oraz  przy budowie szkoły podstawowej (jako jeden z czterech osób inwestujących w imieniu wsi). Za jego kadencji jako wójta utworzono ponadto we wsi towarowy przystanek kolejowy i zorganizowano chór oraz teatr włościański. Był inicjatorem powstania w Choczni kasy oszczędnościowo- zapomogowej Raiffeisen, przemianowanej potem na Kasę Stefczyka, jej "kasyerem", protokolantem i działaczem nadzoru. Od 1911 roku pełnił funkcję wiceprezesa „Sokoła” w Choczni, realizującego cele Związku Walki Czynnej, ktorego także był członkiem. W tym samym roku został przewodniczącym gminnego koła Polskiego Stronnictwa Ludowego. W kwietniu 1912 wystąpił z powodzeniem w roli tytułowej w przedstawieniu „Bartosz Głowacki”, wystawianym przez „Sokół” w Wadowicach. W 1913 roku wszedł w skład powiatowego komitetu wyborczego Polskiego Stronnictwa Ludowego, jako zastępca przewodniczącego. Uczestniczył w tym czasie w ćwieczeniach choczeńskiej Sokolej Drużyny Polowej. W kwietniu 1914 roku został wybrany do Rady Naczelnej PSL-Lewica. 28 czerwca 1914 uczestniczył w zlocie sokolim w Białej, gdzie podczas wiecu dotarła do zgromadzonych wiadomość o zabójstwie austriackiego następcy tronu. Od 1914 roku przewodniczył również choczeńskiemu komitetowi parafialnemu. W 1918 roku wystąpił na wiecu protestacyjnym w Wadowicach przeciwko postanowieniom traktatu brzeskiego- układu pokojowego pomiędzy Niemcami a Austro-Węgrami, gdzie był jednym z siedmiu mówców, obok między innymi burmistrza Opydo, Józefa Putka i Antoniego Styły. 20 sierpnia 1921 uczestniczył w  rozprawie komisyjnej w sprawie złego stanu majątku parafialnego w Choczni. W sporach gmina-plebania stał zdecydowanie po stronie władzy gminnej, popierał jednoznacznie stanowisko Józefa Putka, swojego byłego sekretarza i następcy na stanowisku wójta, a także przyjaciela. W 1922 roku pełnił funkcję skarbnika Chłopskiego Towarzystwa Wydawniczego, wydającego w Choczni od września 1922 r. „Chłopski Sztandar”. W 1927 roku był członkiem Okręgowej Komisji Wyborczej w Wadowicach.  W 1929 roku urząd wojewódzki rozwiązał Zarząd Gminy Chocznia, w którym pełnił funckcję wiceprzewodniczącego. W 1930 roku ponownie był członkiem Okręgowej Komisji Wyborczej w Wadowicach.  Po utworzeniu w 1933 roku zbiorczej dla 15 wsi gminy wiejskiej Wadowice,  został w niej wybrany wice wójtem. W 1942 roku został wysiedlony bez rodziny z Choczni na Lubelszczyznę. Koniec wojny spędzał w Chobocie koło Ponikwi. Powojenna Krajowa Rada Narodowa odznaczyła go medalem „Zwycięstwo i Wolność”, który jednak nigdy nie został wręczony mu osobiście. Syn Szczepana i Ludwiki z domu Kloss, żonaty z Agnieszką z domu Wróbel z Frydrychowic, z którą miał dziewięcioro dzieci.

Władysław Świętek

Władysław Świętek- sołtys wsi Chocznia, działacz ludowy i samorządowy, rolnik oraz mierniczy. 

Urodził się 15 lutego 1886 w Choczni jako syn Jana Świętka i Marianny z domu Brańka z Jaroszowic. W dzieciństwie uczęszczał do szkoły ludowej w Choczni, w której każdą z klas kończył z wyróżnieniem za pilność w nauce. W ostatnim roku szkolnym jako nagrodę otrzymał książkę „Pan Tadeusz”, którą czytywał tak często, że do końca życia potrafił wyrecytować ją niemal w całości. Dalsza edukacja Władysława przerastała możliwości rodziców, tym bardziej, że w seminarium kształcił się jego starszy brat Antoni. 

Po obowiązkowej służbie wojskowej w armii austriackiej ożenił się w maju 1911 roku z osiem lat od siebie młodszą Heleną z domu Styła. Na początku I wojny światowej jako żołnierz C. K. dostał się do niewoli rosyjskiej w bitwie pod Nowym Korczynem. Jako jeniec wojenny spędził trzy lata na Syberii. Opanował w tym czasie język rosyjski w mowie i piśmie oraz grę na kilku instrumentach muzycznych. Oprócz przymusowej pracy pisał kolegom listy do rodzin, miejscowej ludności układał podania, a wieczorami przygrywał do tańca. 

 Po wojnie wrócił do Choczni i pracy na roli, nie stroniąc przy tym od działalności społecznej na rzecz wsi i jej mieszkańców. Od 1921 roku był członkiem rady nadzorczej choczeńskiej Kasy Stefczyka, a od 1925 roku jej skarbnikiem. Wspierał działalność Chłopskiego Towarzystwa Wydawniczego, wydającego w Choczni „Chłopski Sztandar”, działał w Polskim Stronnictwie Ludowym, uczestniczył w wiecach, manifestacjach i protestach chłopskich. Został również zaprzysiężony jako mierniczy gruntu. W okresie sanacyjnym, po reformie administracyjnej i likwidacji gminy w Choczni wybrano go w czerwcu 1935 roku na stanowisko sołtysa z wynagrodzeniem 480 zł rocznie. W marcu 1939 roku został ponownie wybrany radnym gromadzkim (z największą liczbą głosów) i sołtysem. 

 W okresie II wojny światowej został z nakazu okupantów niemieckich we wsi i nadal sprawował swój urząd. Wspomnienia z tego okresu zawarł w wierszowanym pamiętniku pod tytułem „Śmierć i wygnanie, czyli wojenny pamiętnik sołtysa wierszem”, wydanym drukiem w 1947 roku. W czasie wojny dotknęła go duża tragedia osobista- w kwietniu 1942 roku w egzekucji w Żywcu zginęło dwóch jego synów: Jan i Józef Świętkowie. 

Urząd sołtysa sprawował Władysław Świętek do 1945 roku, uczestnicząc zaraz po wojnie w przywracaniu normalnego życia we wsi i porządkowaniu sytuacji związanej z powrotem jej wysiedlonych mieszkańców. Od lipca 1946 roku po ukonstytuowaniu się choczeńskiej gminy został jej radnym z ramienia Stronnictwa Ludowego. W 1947 roku ponownie znalazł się w zarządzie reaktywowanej Kasy Stefczyka. Zasiadał także w Prezydium Zarządu Gminnej Rady Narodowej w Choczni (1946-1950) i komisji scaleniowej przy komasacji gruntów. W sierpniu 1949 roku został na krótko zatrzymany przez Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa w Wadowicach. Z funkcji w gminie został usunięty wraz z innymi zwolennikami Putka w październiku 1950 roku.

Zmarł 13 kwietnia 1956 roku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Choczni.

W notatce wykorzystano materiały zawarte w artykule Marii Biel-Pająk "Pamiętnik sołtysa wierszem pisany", który ukazał się w "Kalendarzu Beskidzkim".