środa, 6 czerwca 2018

Pieczęć i godło Choczni

Chocznia jako wieś nie miała prawa do używania herbu.
Podobną funkcję pełniło jednak godło umieszczone na pieczęci gminnej. Taką pieczęć z godłem posiadały wszystkie wsie, niezależnie od tego, czy należały do dóbr królewskich, czy też prywatnych- szlacheckich lub duchownych.
Powstanie pieczęci wiejskich z godłem wiązać należy z początkami prowadzenia gromadzkich ksiąg sądowych, co w warunkach choczeńskich miało miejsce w II połowie XVI wieku.
Chocznia na swoich pieczęciach używała prawdopodobnie tego samego godła aż do 1929 roku, czyli do momentu rozwiązania rady gminnej kierowanej przez Józefa Putka i wprowadzenia w choczeńskiej gminie zarządu komisarycznego. 
Godło umieszczane na pieczęciach choczeńskich przedstawiało dwie skrzyżowane strzały. Nie jest znane jego pochodzenie. Skrzyżowane strzały występują na przykład jako element szlacheckiego herbu Jelita, ale pieczętujący się tym herbem nie byli powiązani z Chocznią. Skrzyżowane strzały występują też w herbie słowackiego Popradu, a kołczan ze strzałami w godle nieodległego od Choczni Krzeszowa.
Według "Alfabetu heraldycznego" Pawła Dudzińskiego strzały symbolizują zwycięstwo osiągnięte podstępem, zwycięzcę z ranami od wroga lub miłość bożą. Dwie strzały ułożone w krzyż mogą symbolizować natomiast dodatkowo: wytrwałość, wierność i podróże.
Najstarsze pieczęcie przeznaczone były do wyciskania w laku. Czasem również osmalano je nad świecą lub kagankiem i odciskano pieczęć sadzą.
Najstarszy znany mi odcisk w laku pieczęci choczeńskiej zachował się na dokumencie z 1821 roku.


Na odcisku widoczny jest napis wieś Chocznia i wspomniane wyżej skrzyżowane strzały.
Ten typ okrągłej pieczęci o średnicy dwudziestu kilku milimetrów wprowadziły prawdopodobnie władze cyrkularne pod koniec XVIII wieku.
Na późniejszych odciskach tej pieczęci w tuszu widoczny jest oprócz napisu i godła także numer 231, przyporządkowany do pieczęci Choczni:
odcisk na dokumencie z 1855 roku
odcisk na dokumencie z 1864 roku
Po mniej więcej stu latach używania pieczęć uległa zużyciu i na dokumentach z przełomu XIX i XX wieku widoczne są odciski jej nowszej wersji:
odcisk na dokumencie z 1903 roku
W nowszej wersji pieczęci zachowano godło i numer 231, ale zmieniono treść napisu.
Równocześnie przed I wojną światową zwierzchność gminna w Choczni zaczęła używać pieczęci bez godła:

odcisk na dokumencie z 1914 roku
W niepodległej Polsce choczeńska gmina pod przywództwem wójta Józefa Putka używała dwóch różnych pieczęci z dwoma różnymi godłami !
Obok tradycyjnej pieczęci ze skrzyżowanymi strzałami (ale skierowanymi tym razem grotami do góry w stosunku do napisu):
odcisk na dokumencie z 1928 roku
na niektórych dokumentach odciskano taką pieczęć:
odcisk na dokumencie z 1924 roku
obróbka graficzna Krzysztof Woźniak
Nowa symbolika zawarta w tym godle: kosz ze zbożem na tragacu, kosa i widły, nawiązuje wprost do rolniczego charakteru międzywojennej Choczni rządzonej przez ludowców- zwolenników Putka.
Obie wersje przedwojennej pieczęci przestały być używane pod koniec 1929 roku. Po rozwiązaniu rady gminnej i wprowadzeniu w Choczni rządów komisarycznych zażądano od dotychczasowych władz wydania między innymi także gminnej pieczęci. 
23 listopada w urzędzie gminnym (czyli w "Sokole") pojawił się w tej sprawie delegat starostwa dr Dańkowski, ale wójt Putek odmówił wydania pieczęci.
3 grudnia Krakowski Urząd Wojewódzki wydał ogłoszenie w sprawie rozwiązania rady gminnej w Choczni i unieważnienia pieczęci gminnej. Podał w nim do wiadomości, że od 23 listopada objął w Choczni urzędowanie komisarz Tomasz Bursztyński, a zatrzymana przez Józefa Putka Pieczęć gminna zostaje unieważniona.
Tomasz Bursztyński i następny zarządca komisaryczny Tadeusz Nowak posługiwali się wobec tego pieczęcią zastępczą:

W 1933 roku Chocznia przestała być samodzielną gminą i weszła w skład zbiorczej gminy Wadowice. W związku z tym faktem reprezentujący gromadę choczeńską sołtys Świętek używał takiej pieczątki:


Po drugiej wojnie światowej nie przywrócono pieczęci z godłem, mimo że od 1946 roku Chocznia znów była samodzielną gminą rządzoną przez Putka i jego zwolenników.
Na dokumentach z tego czasu zachowały się takie odciski gminnych pieczęci:



Po odsunięciu Putka od  władzy w 1949 roku pojawiły się nowe wzory pieczęci z państwowym godłem w postaci orła bez korony :


W latach 1954-72 gromadzkie już tylko, a nie gminne władze w Choczni pieczętowały oficjalne dokumenty w ten sposób:

Jeżeli w przyszłości Chocznia zdecyduje się na samodzielność administracyjną, to jej dawne godło napieczętne może stanowić dobrą podstawę do sporządzenia własnego herbu.







Brak komentarzy:

Prześlij komentarz