Współczesne nazwiska choczeńskie sprzed XVIII wieku

Niektóre ze współcześnie używanych w Choczni nazwisk (lub używanych do niedawna) były noszone we wsi już przed początkiem XVIII wieku.

Do takich nazwisk należą:

• Balon (pierwsza wzmianka w 1656 roku w metrykach chrztów)
• Bryndza (pierwsza wzmianka w 1698 roku w spisach płatników podatku kościelnego- w obrębie parafii, ale w Kaczynie, to nazwisko pojawia się w 1652 roku w metrykach małżeństw)
• Burzej (pierwsza wzmianka w 1537 roku wśród płatników podatku rogowego)
• Bylica (pierwsza wzmianka w 1681 roku w metrykach małżeństw)
• Cap/Czapik (pierwsza wzmianka w 1654 roku w metrykach małżeństw)
• Drapa (pierwsza wzmianka w 1696 roku w metrykach chrztów)
• Dziadek (pierwsza wzmianka w 1537 roku wśród płatników podatku rogowego)
• Garżel (pierwsza wzmianka w 1652 roku w metrykach małżeństw)
• Gazda (pierwsza wzmianka w 1663 roku w spisach płatników podatku kościelnego)
• Graboń (pierwsza wzmianka w 1690 roku w metrykach chrztów)
• Guzdek (pierwsza wzmianka w 1589 roku w księgach gromadzkich)
• Gzela (pierwsza wzmianka w 1680 roku w metrykach chrztów)
• Kręcioch (pierwsza wzmianka w 1657 roku w metrykach chrztów)
• Koman (pierwsza wzmianka w 1547 roku w dokumentach miasta Bochni)
• Malata (pierwsza wzmianka w 1651 roku w metrykach małżeństw)
• Nowak (pierwsza wzmianka w 1684 roku w metrykach małżeństw)
• Piątek (pierwsza wzmianka w 1695 roku w metrykach chrztów)
• Pietruszka (pierwsza wzmianka w 1670 roku w spisach płatników podatku kościelnego)
• Pindel (pierwsza wzmianka w 1658 roku w metrykach chrztów)
• Płonka (pierwsza wzmianka w 1677 roku w metrykach małżeństw)
• Ramenda (pierwsza wzmianka w 1630 roku w księgach gromadzkich)
• Ruła (pierwsza wzmianka w 1661 roku w metrykach chrztów i małżeństw)
• Strzeżoń (pierwsza wzmianka w 1673 roku w metrykach zgonów)
• Styła (pierwsza wzmianka w 1654 roku w metrykach małżeństw)
• Szymonek (pierwsza wzmianka w 1630 roku w księgach gromadzkich)
• Szczur (pierwsza wzmianka w 1582 roku w nadaniach królewskich)
• Świętek (pierwsza wzmianka w 1537 roku wśród płatników podatku rogowego)
• Twaróg (pierwsza wzmianka w 1658 roku w metrykach chrztów)
• Wątroba (pierwsza wzmianka w 1655 roku w metrykach chrztów)
• Wcisło (pierwsza wzmianka w 1656 roku w metrykach chrztów i małżeństw)
• Wider (pierwsza wzmianka w 1667 roku w spisach płatników podatku kościelnego)
• Woźniak (pierwsza wzmianka w 1670 roku w metrykach chrztów)
• Wójcik (pierwsza wzmianka w 1652 roku w metrykach małżeństw)
• Zając (pierwsza wzmianka w 1659 roku w metrykach chrztów)
• Żak (pierwsza wzmianka w 1655 roku w metrykach chrztów)

Uwagi do zestawienia:

1. Nazwiska zapisano w ich postaci występującej współcześnie.
2. Ujęto tylko te nazwiska, które zachowały ciągłość używania w Choczni. Stąd brak w zestawieniu takich nazwisk, jak: Banaś, Bednarz, Cholewa, Cieciak, Dudzik, Kieznar, Koim, Krawczyk, Król, Kulig, Madej, Matejko, Niemiec, Pawlik, Paździor, Piegza, Rokowski, Wilk, Wróbel i Żurek, występujących przed XVIII wiekiem i współcześnie, ale nie w całym okresie czasu pomiędzy końcem XVII wieku i współczesnością.
3. Nazwiska: Homel (odnotowane po raz pierwszy w Choczni w 1668 roku i w 1655 roku w Kaczynie) oraz Sordyl (pierwsza wzmianka w 1655 roku w Choczni i Kaczynie) do czasów współczesnych zachowały ciągłość jedynie w drugiej z tych miejscowości.
4. Nazwisko Góralczyk, notowane sporadycznie w Kaczynie od 1662 roku, w Choczni pojawiło się dopiero w połowie XVIII wieku i przetrwało tu do czasów współczesnych. 
5. Osobny przypadek stanowi popularne w Choczni nazwisko Widlarz, które w tej postaci pojawiło się w Choczni po raz pierwszy w 1714 roku (stąd jego brak w zestawieniu). Ale przodkowie współczesnych Widlarzy nazywali się wcześniej zupełnie inaczej i pod tym innym nazwiskiem (nazwiskami) są notowani w dokumentach historycznych w Choczni już w 1537 roku.
6. Podane daty pierwszego wystąpienia danego nazwiska różnią się w większości przypadków od tych, które podaje Ewa Widlarz w "Słowniku nazwisk mieszkańców parafii Chocznia". Wynika to z innego zakresu dokumentów historycznych, poddanych przeze mnie analizie i reinterpretacji tych zapisów w metrykach kościelnych (często słabo czytelnych), na których opierała się pani Ewa Widlarz.

Choczeńscy proboszczowie- ks. Wojciech Ciołkowicz

Wojciech Ciołkowicz urodził się 14 marca 1666 roku.

W 1691 roku został wyświęcony na księdza w Krakowie, a siedem lat później objął probostwo w Choczni, po śmierci księdza Kacpra Sosina, który posługę w Choczni sprawował przez pół wieku.

Zaraz na początku jego pracy w Choczni, w 1698 roku, w wyniku napadu zbójników, spalona została plebania, którą później odbudował.

Odnowiona została również zakrystia, kuchnia i stajnia. 

W Choczni wraz z nim pojawiła się też jego rodzina, a dwie jego krewne znalazły mężów, wśród okolicznych kawalerów.

Od 1713 roku przeszedł do dekanatu bytomskiego, początkowo jako proboszcz w Będzinie. W Choczni zastąpił go tymczasowo wikariusz ks. Andrzej Choliński, a potem już na stałe następny proboszcz ks. Antoni Jagniątkowski.

W latach 1715-21 był proboszczem w Tarnowskich Górach, a następnie między 1726 a 1729 rokiem, jako proboszcz budował murowany kościół w Będzinie-Grodźcu pod wezwaniem św. Katarzyny, po pożarze poprzedniej, drewnianej świątyni.

Był też dziekanem dekanatu bytomskiego.

Zmarł w 1734 roku, w wieku 68 lat. Przed śmiercią podarował parafii w Grodźcu swój księgozbiór, powiększony później przez jego następcę.

Lista choczeńskich proboszczów - LINK

 

Twórczość malarza Józefa Zająca

Przykłady szkiców pochodzącego z Choczni malarza Józefa Zająca (1890-1974), udostępnione dzięki uprzejmości jego prawnuczki Ewy.

Twórczość Józefa Zająca nie jest powszechnie znana, mimo jej niewątpliwych walorów artystycznych i bardzo rzadko znajduje się w obrocie aukcyjnym. 

Notka biograficzna artysty znajdzie się w jednym z przyszłych wpisów na chocznia-kiedys.blogspot.com.

Członkowie rolniczego stowarzyszenia spółdzielców w Choczni w 1953 roku

Ewidencja członków rolniczego stowarzyszenia spółdzielców im. Rokossowskiego w Choczni w 1953 roku:

• Weronika Bandoła
• Józef Bąk
• Stanisław Bąk
• Zofia Bąk
• Józef Czapik
• Anna Dąbrowska
• Franciszka Filek
• Maria Gawrońska
• Wojciech Gawroński
• Józefa Hereda
• Antonina Jończyk
• Jadwiga Jończyk
• Józef Kołodziej
• Jan Michałek
• Maria Mikołajek
• Jan Paterak
• Anna Pędziwiatr
• Klara Roman
• Stanisław Stachera
• Wiktoria Trzaska
• Jan Widlarz
• Władysława Wilk

Wybory w Choczni do Sejmu RP w 1928 roku

4 marca 1928 roku zostały przeprowadzone w Polsce wybory do Sejmu RP.

Do głosowania uprawnionych było w Choczni 1767 osób.

Oddano głosów 1487, czyli frekwencja wyborcza wyniosła nieco ponad 84 % i była wyższa od średniej frekwencji ogólnopolskiej o prawie 6 % oraz od choczeńskiej frekwencji w poprzednich wyborach o 11%.

Spośród oddanych 1487 głosów zaledwie jeden uznano za nieważny.

Głosujący mieli do wyboru osiemnaście ogólnopolskich list wyborczych, z których w Choczni wybierano tylko pięć.

Zdecydowanie największa liczba wyborców (75,3 %) oddała w Choczni swój głos na listę numer 3, wystawioną przez Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie". 

Na tę listę głosowano w Choczni dziesięciokrotnie częściej, niż w skali całej Polski.

PSL "Wyzwolenie" powtórzyło tym samym w Choczni swój sukces wyborczy z poprzednich wyborów parlamentarnych z 1922 roku, kiedy to otrzymało podobnie wysoką liczbę ważnych głosów (77%).

Z krajowej listy PSL "Wyzwolenie" kandydował na posła wójt gminy Chocznia i dotychczasowy poseł Józef Putek.

Oprócz PSL "Wyzwolenie" głosowano w Choczni również na:

• Polski Blok Katolicki PSL "Piast" i Chrześcijańskiej Demokracji- 12,7 % ważnych głosów
• Polską Partię Socjalistyczną - 6,9 % ważnych głosów
• Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem - 3,6 % ważnych głosów
• Katolicką Unię Ziem Zachodnich - 1,5 % ważnych głosów.

Zwraca uwagę bardzo niskie poparcie w Choczni dla nowego, prosanacyjnego ugrupowania BBWR, które ostatecznie wygrało w tych wyborach, z poparciem 21% głosujących Polaków.

Także prawie dwukrotnie rzadziej, niż w całej Polsce, oddawano w Choczni głosy na PPS.

Wyborcy choczeńscy głosowali również inaczej niż mieszkańcy Wadowic (gdzie z wynikiem 31,2 % wygrał BBWR), czy Andrychowa (tu z wynikiem 34,5% wygrała PPS).

Natomiast w okolicy PSL "Wyzwolenie" osiągnęło jeszcze lepszy wynik procentowy w Rzykach, gdzie uzyskało 81,6 % ważnych głosów. Zwyciężyło też między innymi w Barwałdach, Radoczy, Wieprzu, Ponikwi, Głębowicach, Sułkowicach, Tarnawie i Zembrzycach.

Nad prawidłowością liczenia głosów w komisji okręgowej w Wadowicach czuwało dwóch chocznian: Klemens Guzdek i Maksymilian Malata.

O wyborach w Choczni w 1922 roku można przeczytać tu - LINK

Choczeńska kronika kryminalna - część II

"Gazeta Lwowska" z 1895 roku:

Wyrokiem Trybunału Sądu przysięgłych w Wadowicach z dnia 4 czerwca 1895 skazanym został Antoni Hubert rodem z Choczni powiatu Wadowickiego przynależny rzekomo do Krakowa, lat 42 liczący, ślusarz maszynowy za zbrodnię oszustwa popełnioną przez to, że znalezione przezeń w r. 1894 pieniądze w sumie powyżej 300 zł. a przez niewyśledzonego dotychczas właściciela zgubione, rozmyślnie ukrył i sobie przywłaszczył. 

Tegoż niewiadomego właściciela zawiadamia się, że wymienionemu skazanemu odebrano kwotę 261 zł. wa. z owej znalezionej gotówki prawdopodobnie pochodzącą oraz kosztowności i bieliznę, które za pieniądze z owej gotówki zakupił i wzywa się go, aby w przeciągu roku licząc od dnia w którym niniejszy edykt po raz trzeci będzie ogłoszony do tutejszego sądu obwodowego się zgłosił i swe prawo własności udowodnił, gdyż po upływie zakreślonego terminu wymieniona gotówka oraz cena kupna ze sprzedaży nad-mienionych kosztowności i bielizny uzyskana, złożoną zostanie po myśli § 879 pk. do kasy rządowej. 

C. k. Sąd obwodowy. Wadowice, dnia 12 października 1895. 

"Nowa Reforma" z 27 kwietnia 1922 roku:

TAJEMNICZA KRADZIEŻ. 

Do policji krakowskiej doniosła Rozalja Twaróg z Choczni pow. Wadowice, że przy sposobności zmiany 100 dolarów w ulicy Długiej, skradł jej przygodny wekslarz 300.000 marek, poczem zbiegł. Sprawca tej kradzieży według opisu poszkodowanej, liczy lat dwadzieścia kilka, jest średniego wzrostu i po jednej stronie szyji ma bliznę ze skrofułów. 

"Gazeta Robotnicza" z 27 marca 1925 roku:

(Kłótnia z strzelaniną.)

Dnia 23. bm. około godz. 3-ej pomiędzy W. Chełmem a Imielinem na drodze zaszła kłótnia* między dwoma rolnikami, a to Gróbką Franciszkiem z Wosic (Włosienicy) pow. Oświęcirn i Jarczakiem Romanem z Choćnia (Choczni) pow. Wadowice. 

W toku sprzeczki Jarczak Roman wydobył rewolwer i dwukrotnie strzelił do Gróbki raniąc go jednym strzałem w okolicę serca. Jarczaka aresztowano a rannego t. j. Gróbkę Franciszka odwieziono do szpitala w Mysłowicach. 

* kłótnia dotyczyła kradzieży siana, handlem którym zajmowali się obaj uczestnicy sporu.

Część pierwsza choczeńskiej kroniki kryminalnej- LINK

Wincenty Witos w Choczni w 1921 roku

Fragment książki Stanisława Szczepańskiego "Z dziejów ruchu ludowego w Polsce. Wspomnienia, przeżycia i fakty. Sylwetki  politycznych działaczy", wydanej w 1924 roku:

(...) Niemniej charakteryzuje go (Witosa) następujący postępek : 

W r. 1921 przyjechał do Wadowic w sprawie urzędowej. Przy tej sposobności pojechał do gminy Choczni do posła Putka w odwiedziny, gdzie razem podobno za zdrowie swoje przypijali. Na drugi dzień poseł Putek pojechał koleją do Tarnowa na poufne zebranie zwolenników Lewicy P. S. L., zaś poseł Witos pojechał też równocześnie automobilem do Wierzchosławic pod Tarnowem. Gdy poseł Putek wszedł w Tarnowie na salę, zobaczył obok siebie swata Witosa — Stawarza, zięcia Witosa i innych jego familjantów z pałami, którzy byliby go wtedy uśmiercili, gdyby nie pomoc robotników socjalistycznych. 

Poseł Witos przezornie siedział w Wierzchosławicach i czekał... na raporty o zdrowiu posła Putka, za które w Choczni kielichy przechylał. 

Słowem jest to człowiek bez uczuć, o kamiennem sercu. Sam raz do posła Wójcika mówił : „Ja jestem zimny jak kamień, choćbyś mi palec tym nożem krajał, to ja nawet nie drgnę!". (...)

Chocznianie w 1664 roku

Spis nazwisk płatników podatku kościelnego (taczma) z 1664 roku został sporządzony przez ówczesnego proboszcza Kacpra Sosina. Wysokość tego podatku i forma jego płacenia uzależniona była od statusu społecznego i majątkowego mieszkańców Choczni. Najliczniejszą grupę płatników taczma stanowili kmiecie (rolnicy), płacący taczmo żytem i owsem. Osobno uwzględnieni zostali zarębnicy i zagrodnicy. Płacący kmiecie uszeregowani zostali według miejsca zamieszkania, począwszy od granicy z Wadowicami. W nawiasach podano współczesną lub późniejszą wersję danego nazwiska, o ile różni się od siedemnastowiecznej.

Kmiecie choczeńscy A D 1664

Żak Sobek

Zaiączyk (Zając)

Zaiączyk Janek (Zając)

Wątrobik Łukasz (Wątroba- młynarz)

Grządziel Janek

Grządziel Grześ

Grządziel Bartek

Kuman (Koman)

Guzdek

Kumanik Jadam (Koman)

Ramenda + Cudak

Malata

Tarkota

Krawiecz (Krawiec)

Walaszek (Walasek)

Grabowski

Karczmarz

Wilków Jadam (Wilk)

Alamka (Halama)

Niedźwiedź

Mateyczyk Jakub (Matejczyk, Maciejczyk)

Mateyczyk Gregorius (Matejczyk, Maciejczyk)

Styła Wicek

Cieciak

Guzowat

Chaiost

Szczur (sołtys)

Ogonek

Kalika (Kaliga)

Wcisło

Szczepaszek

Szczepek

Świętek

Balon

Styła Walek

Wilków (Wilk)

Grządzielczyk Grześ (Grządziel)

Woytek (Wójcik)

Mnak

Kiska (Kiszka)

Czap (Cap, Czapik)

Sordel (Sordyl)

Jaczek (Kręcioch)

Foltynowski (Foltyn)

Wątrobik Tomek (Wątroba)

Kumorek Walek

Nota

Zarębnicy A D 1664

Prorok

Gazda

Wilczek

Garzołek (Garżel)

Scurzyk Łukasz (Szczur)

Scurzyk Woytek (Szczur)

Perdorota

Zagrodnicy A D 1664

Symonek (Szymonek)

Zacek (Żak)

Niemiec Jadam

Dziadek

Bednarz + Koczurek

Okoń

Dudzik

Maicher (Majcher)

Kleśniak

Klimek + Kleśniak

Kubik Janek

Garlina

Spis nazwisk choczeńskich kmieci w 1537 roku- LINK