Chocznianie w czeskim spisie powszechnym z 1921 roku - część II

Przed ponad czterema laty opublikowałem zestawienie mieszkańców Choczni, których ujęto w czeskim spisie powszechnym z 1921 roku – link. Obecnie, dzięki poprawie możliwości przeszukiwania tego zbioru danych, zestawienie osób urodzonych w Choczni i mieszkających wówczas w Czechosłowacji jest znacznie pełniejsze. Lista uzupełnień przedstawia się następująco:

• Weronika Baklarz, panna ur. w 1911 r., Polka, wyznania rzymskokatolickiego, córka robotnika rolnego Jana Baklarza, mieszkająca z rodzicami w Paskově pod Místkiem (obecnie Frýdkiem-Místkiem);
• Aleksander Burzej, kawaler ur. w 1902 r., Polak, wyznania rzymskokatolickiego, uczeń u mistrza szewskiego Steinhauera w Dąbrowie pod Frysztatem;
• Wiktoria Bylica, panna ur. w 1892 r., Czeszka, wyznania rzymskokatolickiego, robotnica rolna mieszkająca w Svinovie pod Klimkovicami (obecnie część Ostrawy);
• Piotr Guzdek, kawaler ur. w 1892 r., Polak, wyznania rzymskokatolickiego, robotnik rolny w majątku Valtice pod Mikulovem;
• Stefania Hauerová, panna ur. w 1845 r., Niemka, wyznania rzymskokatolickiego, córka zmarłego oficera Johanna Hauera, mieszkająca w Jihlavie;
• Rosa Herz (z domu Silbiger), żona Maxa/Moshe, ur. w 1877 r., Żydówka, wyznania mojżeszowego, żona rzeźnika zamieszkała w Sowińcu (obecnie część Karwiny);
• Anna Klaczak, panna ur. w 1913 r., Czeszka, wyznania rzymskokatolickiego, uczennica mieszkająca ze swoimi przybranymi rodzicami o nazwisku Cycoň w Orłowej;
• Wiktoria Kornfeld (z domu Guzdek), żona Franza Kornfelda, pracownika cegielni, Niemka, wyznania rzymskokatolickiego, mieszkająca w Feldsbergu (obecnie Valtice koło Mikulova);
• Adam Leszczyński, mąż Anieli, ur. w 1888 r., służący u Jana Vlčka, Polak, wyznania rzymskokatolickiego, mieszkaniec Poruby pod Klimkovicami (obecnie część Ostrawy);
• Mirosław Odrobina, mąż Anny, ur. w 1889 r., Czech, wyznania rzymskokatolickiego, mistrz krawiecki prowadzący własny warsztat w miejscowości Bílovec;
• Michał Płonka, mąż Franciszki, ur. w 1891 r., szewc prowadzący własny warsztat, Ślązak, wyznania rzymskokatolickiego, mieszkaniec Orłowej pod Frysztatem;
• Józefa Popek (właściwie Klaczak), panna ur. w 1911 r., Czeszka, wyznania czechosłowackiego, uczennica mieszkająca ze swoimi przybranymi rodzicami o nazwisku Popek w Orłowej;
• Franciszek Siepak, mąż Josefiny, ur. w 1894 r., Niemiec, wyznania rzymskokatolickiego, pomocnik powroźnika w Görkau (obecnie Jirkov);
• Wawrzyniec Stankiewicz, mąż Alojzy, ur. w 1859 r., Czech, wyznania rzymskokatolickiego, strażnik kolejowy zamieszkały w miejscowości Dobrotice pod Holešovem;
• Elżbieta Turała, panna ur. w 1903 r., wyrobnica, Polka, wyznania rzymskokatolickiego, mieszkanka Frysztatu (obecnie część Karwiny);
• Ludwika Turała, panna ur. w 1896 r., wyrobnica, Polka, wyznania rzymskokatolickiego, mieszkanka Frysztatu (obecnie część Karwiny);
• Helena Twaróg, panna ur. w 1890 r., służąca, Polka, wyznania rzymskokatolickiego, mieszkanka Hodonína;
• Helena Węda (z domu Dąbrowska), zamężna, ur. w 1878 r., Polka, wyznania rzymskokatolickiego, służąca/robotnica rolna zamieszkała we Wierzniowicach pod Boguminem;
• Piotr Wider, kawaler ur. w 1891 r., Czech, wyznania rzymskokatolickiego, robotnik budowlany zatrudniony przy regulacji rzeki, mieszkaniec Rackovic koło Frýdka;
• Piotr Wójcik, mąż Wiktorii, ur. w 1876 r., Czech, wyznania czechosłowackiego, górnik mieszkający w Rychwałdzie pod Frysztatem;
• Władysław Żak, kawaler ur. w 1901 r., Polak, wyznania rzymskokatolickiego, wyrobnik, mieszkaniec Frysztatu.

Gdzie mieszkali chocznianie w Czechach w 1921 roku?

Analiza miejsc zamieszkania 21 osób urodzonych w Choczni ujawnia wyraźne prawidłowości geograficzne:

Region karwiński/frysztacki

9 osób (43%)

Okolice Ostrawy i Frýdka

5 osób (24%)

Południowe Morawy (Mikulov, Hodonín)

3 osoby (14%)

Inne lokalizacje

4 osoby (19%)

Zdecydowana większość z wyżej wymienionych – niemal 70% – osiadła na Śląsku Cieszyńskim i w okolicach Ostrawy. Dominował region karwiński, gdzie przemysł węglowy oferował zatrudnienie w kopalniach i związanych z nimi usługach. Frysztat i Orłowa przyciągnęły po 3 osoby, co czyni je najpopularniejszymi destynacjami.

Interesującą grupę stanowią osoby, które trafiły na południowe Morawy – Piotr Guzdek i Wiktoria Kornfeld (oboje w okolicach Mikulova) oraz Helena Twaróg w Hodonínie. Region ten, znany z winiarstwa i rolnictwa, przyciągał robotników rolnych szukających zatrudnienia w dużych majątkach ziemskich.

Pojedyncze osoby dotarły jeszcze dalej – Stefania Hauerová do Jihlavy (południowe Czechy), Franciszek Siepak aż do Jirkova w północno-zachodnich Czechach, a Wawrzyniec Stankiewicz do Dobrotic w środkowych Morawach.

Deklarowana narodowość

Polacy

10 osób (48%)

Czesi

6 osób (29%)

Niemcy

3 osoby (14%)

Ślązacy / Żydzi

po 1 osobie

Niemal połowa deklarowała narodowość polską, część jednak zasymilowała się z czeskim otoczeniem lub od początku miała inne korzenie (przypadki Stefanii Hauerovej, córki austriackiego oficera i Żydówki Róży Herz). Ciekawy jest przypadek Michała Płonki, jedynej osoby deklarującej się jako Ślązak. Znacznie rzadziej dochodziło do zmiany wyznania (z rzymskokatolickiego na husyckie - Církev československá).

Dalsze losy

Zapewne część z wyżej wymienionych pozostała do końca życia w Czechosłowacji lub Czechach – szczególnie ci, którzy już w 1921 roku deklarowali się jako Czesi. Z innych źródeł wiadomo, że siostry Ludwika i Elżbieta Turała w latach 20. XX wieku zmieniły stan cywilny – Ludwika poślubiła w Zebrzydowicach Karola Hałacza, a Elżbieta w Choczni Stanisława Majchrzaka. W Choczni zmarły Helena Węda (w 1925 r.) i Wiktoria Bylica. W 1930 r. we Frydrychowicach urodziła się córka Aleksandra Burzeja, z kolei Władysław Żak w 1926 r. ożenił się w Wadowicach z Rozalią Chrapla – jego grób znajduje się na cmentarzu parafialnym w Wadowicach.