Wyroby kamienne z przełomu epoki brązu i żelaza - badania archeologiczne w Choczni

W 1986 roku archeolodzy: Edelgarda Foltyn i Eugeniusz Foltyn na zlecenie WKZA w Bielsku–Białej przeprowadzili badania powierzchniowe rejonu zawartego pomiędzy miejscowościami: Chocznia, Jaroszowice, Mucharz i Ponikiew. 

Badania te miały związek z planowanym (a do dziś nie zrealizowanym) oddaniem do użytku zbiornika wodnego w Świnnej Porębie. 

Ich wyniki zostały opublikowane w artykule „Z badań archeologicznych we wschodniej części Beskidu Małego” w wydawnictwie Uniwersytetu Śląskiego „Wieki stare i nowe” z 2001 roku, na podstawie którego opracowano niniejszą notatkę.

W Choczni umiejscowiono trzy stanowiska badawcze w zlewni potoku Konówka, niedaleko od granicy z Zawadką:

1. Wysoko na północnym zboczu Łysej Góry, w pobliżu bezimiennego potoku wpadającego do Konówki,
2. Na północno-zachodnim stoku doliny bezimiennego dopływu Konówki,
3. W połowie wysokości północnego zbocza Łysej góry, 28 m nad źródłem bezimiennego strumyka, wpadającego do Konówki.

Znaleziono na nich wyroby kamienne, których wiek określono według kryteriów technicznych i typologicznych:

• Płaską łuszczka jednokierunkową o sęczku ścienianym i krawędziowej piętce; część wierzchołkowa ułamana; na stronie górnej, na prawym boku, w bliskości wierzchołka widoczne ślady drobnego łuskania; wykonana z krzemienia jurajskiego. Wykazuje cechy charakterystyczne dla krzemieniarstwa epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (Stanowisko 1),

• Wyrób formy zbliżonej do czworoboku, o przekroju poprzecznym trapezowatym, z negatywem po odbiciu trójkątnego odłupka rozszerzającego się w kierunku wierzchołka; wykonany z piaskowca (Stanowisko 2),

•  Małe zgrzebło na drobnym odłupku, retuszowane na stronie górnej na całym obwodzie drobnym stromym retuszem, na stronie spodniej, wzdłuż prawej krawędzi — retuszem półstromym, zachodzącym na powierzchnię okazu; wykonane z krzemienia jurajskiego. Wykazuje cechy charakterystyczne dla krzemieniarstwa epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Podobne obiekty znajdowano na stanowiskach w: Iwanowicach, Giebułtowie, Orawce i Krakowie-Nowej Hucie (Stanowisko 3).

Na wszystkich stanowiskach (także tych poza Chocznią) stwierdzono brak ceramiki i znikomą ilość materiału krzemiennego, przy maksymalnym wykorzystaniu surowca (co było zapewne rezultatem jego ubóstwa), stosowanie techniki łuszczenia przy wytwarzaniu wyrobów kamiennych oraz nadmierną ilość  w znaleziskach narzędzi w stosunku do innych wyrobów.

Na podstawie tej niewielkiej ilości wyrobów kamiennych naukowcy nie przedstawili żądnej teorii, co do ewentualnego charakteru ówczesnego osadnictwa w Choczni, wiążąc jednocześnie znaleziska z rejonu doliny Skawy z sezonowym rybołówstwem epoki brązu i/lub epoki żelaza.