Michał Kowalik - powojenny więzień celi śmierci

Michał Kowalik urodził się 27 września 1914 roku w Liszkach pod Krakowem, w rodzinie Jana i Marii z domu Mirota.

W 1922 roku rozpoczął naukę w szkole powszechnej w Oświęcimiu, którą kontynuował w szkole w Liszkach.

W 1926 roku przeniósł się z rodzicami do Choczni, gdzie zamieszkiwał do 1937 roku.

W latach 1937-38 roku odbywał służbę wojskową w 12 pułku piechoty w Wadowicach, w ramach której ukończył podoficerską szkołę telefonistów. We wrześniu 1939 roku walczył w 12 pułku piechoty przeciwko agresji wojsk niemieckich.

Od 1940 roku zaangażował się w działalności Narodowej Organizacji Wojskowej. 
Do 1945 roku był instruktorem szkoleniowym NOW w Liszkach, o pseudonimach "Kochaś" i "Wołodyjowski", a po wojnie, w latach 1946-45 łącznikiem Okręgu Kraków NOW.

W latach 1947-48, pracował w urzędzie gminy w Liszkach, a następnie krótko w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w Łęczycy (1949). W tym samym roku powrócił do Liszek i został zatrudniony najpierw jako magazynier w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, a później jej kierownik handlowy. Kolejne zatrudnienie znalazł w miejscowym urzędzie wodno-melioracyjnym.

Jednocześnie z pracą zawodową współpracował z placówką „Południe” Działu Krajowego emigracyjnej Rady Politycznej. Inicjatorem powstania grupy krajowych informatorów Rady Politycznej był Józef Szponder, były żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej, który zbiegł z Polski w 1949 roku.

Od maja 1951 roku do października 1952 roku Kowalik wysyłał meldunki o sytuacji w kraju. 
Inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa ukrywał się w Liszkach, a 28 października 1952 roku został ujęty w zasadzce przez aparat bezpieczeństwa we Wrocławiu, gdzie ściągnięto go preparując rzekomy list od Szpondera i wskazując w nim adres "punktu przerzutowego".

W styczniu 1953 roku w pokazowym procesie księży kurii krakowskiej i trzech osób cywilnych został oskarżony przez Naczelnego Prokuratora Wojskowego Stanisława Zarakowskiego o działalność szpiegowską na rzecz Stanów Zjednoczonych i „sprzedawanie swojej ojczyzny za judaszowe pieniądze".

Rozprawy odbywały się w hali widowiskowej Zakładów Szadkowskiego w Krakowie i były szeroko relacjonowane przez prasę.

Michał Kowalik na procesie w 1953 roku
siedzi w drugim rzędzie, pierwszy z lewej

Jako ciekawostkę można podać fakt, że pisał także o nim w duchu ówczesnych czasów znany później dramatopisarz Sławomir Mrożek, komentując między innymi:

"Zdrada, dobijanie rannych, wykolejanie młodzieży, nadużywanie zaufania, nadużywanie uczuć wierzących, kradzieże, kombinacje czarnogiełdowe- to wszystko spiętrzyło się wokół oskarżonych (...) Ci którzy dopuścili się najbardziej niskich, ohydnych przestępstw- dopuszczą się wszystkich innych. Dlatego potrzebna jest nasza czujność. Nie ma zbrodni, której byśmy się po nich nie mogli spodziewać (...)"

Wyrokiem wydanym 27 stycznia 1953 roku Kowalik został skazany na karę śmierci, utratę praw i przepadek mienia. Po 7 miesiącach w celi śmierci wyrok zmieniono mu na dożywocie. 

W osobnych procesach na kary wieloletniego więzienia skazano pomocników, informatorów i skrzynki kontaktowe Michała Kowalika: Piotra, Andrzeja i Józefa Kamieniarzy, Władysława Meusa, Mieczysława Steczko, Tadeusza Mirotę i Irenę Haber.

Michał Kowalik był więziony w Sieradzu, Strzelcach Opolskich i w Warszawie. W 1956 roku karę złagodzono mu do 12 lat więzienia. Po spędzeniu w więzieniach i aresztach dziewięciu lat został warunkowo zwolniony w 1961 roku i zamieszkał u rodziny w Milówce, gdzie pracował na roli, pozostając pod obserwacją operacyjną Służby Bezpieczeństwa z Żywca.

Potem od 1962 mieszkał i pracował w Nowej Hucie, a następnie w PGR Łoguszewo pod Gdańskiem. 

W 1964 roku przeprowadził się do Krakowa. Zatrudnienie znalazł w „Naftobudowie”, pracując jako: malarz, cieśla, szklarz, betoniarz, murarz i stróż. 

Zmarł w Krakowie 18 stycznia 1994 roku.