poniedziałek, 28 sierpnia 2017

Kalendarium choczeńskie - wydarzyło się między 28 sierpnia a 3 września

28 sierpnia

  • 1805- urodził się Jakub Woźniak, nauczyciel w Choczni w 1838 i 1839 roku. Wcześniej uczeń Kolegium Pijarów w Podolińcu w latach 1822-1824 (klasa II i III) oraz gimnazjum w Kremnicy w roku szkolnym 1824/25 (IV klasa). 
  • 1887- urodziła się Tekla Widlarz, później po mężu Samborski, aktorka choczeńskiego teatru amatorskiego, która w 1909 roku wyemigrowała do USA, gdzie pozostała do śmierci. 
  • 1890- dwudniowe kwaterowanie w Choczni zakończył 20 pułk piechoty armii c.k i szwadron ułanów podczas przemarszu na manewry cesarskie, które odbywały się na austriackim Śląsku. Za dyscyplinę i wzorową postawę kwaterujących dziękował na łamach prasy wójt Choczni Józef Czapik.
  • 1898- krakowski "Czas" poinformował o przeniesieniu do Choczni księdza wikariusza Jana Nowaka.
  • 1904- urodziła się Helena Kręcioch, w czasie II wojny światowej więźniarka i ofiara KL Auschwitz.
  • 1937- w Czańcu zmarł tamtejszy proboszcz ksiądz Teofil Papesch, były wikariusz choczeński (1901-1903).
  • 1971- zmarł Antoni Widlarz, młynarz, elektryk i rolnik. W latach 1929-1936 przewodniczący Rady Nadzorczej Kasy Stefczyka w Choczni. W marcu 1939 roku został wybrany radnym gromadzkim. W czasie okupacji został wyrzucony przez Niemców z własnego domu, ale pozostał w Choczni. Po wojnie radny Gminnej Rady Narodowej w Choczni (1946-1951). Członek Komisji Kontroli Gospodarki Publicznej. Od maja 1947 roku kierował z ramienia gminy robotami szarwarkowymi, związanymi z elektryfikacją wsi.

29 sierpnia

  • 1907- urodził się Stefan Piątek, choczeński listonosz i członek orkiestry strażackiej.
  • 1911- kolaudacja nowo wybudowanego budynku szkolnego, powstałego siłami miejscowych rzemieślników i mieszkańców, przy subwencji w wysokości 50000 koron od krajowych władz szkolnych.
  • 1942- w obozie koncentracyjnym w Auschwitz zginął Jan Kręcioch, górnik z Homecourt we Fracji, aresztowany 2 marca 1942 wraz z pięcioma innymi Polakami za sabotaż (uszkodzenie transformatora) w kopalni „Fond de la Noue”, wstrzymujący jej pracę. Do Auschwitz trafił 6 lipca po pobycie w obozie internowania w Compiegne. Jan Kręcioch był w czasie I wojny światowej żołnierzem Legionów Polskich.
  • 1944- w szpitalu w Ankonie we Włoszech zmarł w  wyniku silnego poparzenia po pożarze wozu bojowego starszy strzelec Włodzimierz Wcisło, żołnierz armii gen. Andersa, 

30 sierpnia

  • 1885- urodził się Stefan Wronka, rolnik, pszczelarz, członek Batalionów Chłopskich pseudonim „Żubr” w czasie II wojny światowej oraz organizacji „Wici”. Organizował zbiórkę pieniędzy na zakup żywności dla więźniów KL Auschwitz, wysyłał paczki do obozu. Po wojnie zamieszkiwał w Bulowicach, był członkiem Gminnej Komisji Oświatowej oraz skarbnikiem PSL w powiecie bialskim.
  • 1988- w Andrychowie zmarła Franciszka Sordyl z domu Kobiałka, urzędniczka pocztowa w Wadowicach (od 1921 roku), organizatorka i urzędniczka Urzędu Pocztowego w Choczni (1926-27), urzędniczka pocztowa w Krakowie (od 1934 roku), a potem w Kielcach. Po II wojnie światowej zamieszkiwała w Andrychowie.

31 sierpnia

  • 1812- urodził się Franciszek Dąbrowski recte Balon, przysiężny i podwójci gromadzki w 1874 roku. 
  • 1852- Dominium Rudze wprowadziło zakaz wszelkich zgromadzeń i pielgrzymek na odpust kalwaryjski z powodu zagrożenia epidemią cholery.
  • 1904- urodziła się Franciszka Burzej, woźna, sprzątaczka i stróż w szkole w Choczni Górnej.
  • 1906- urodziła się Mieczysława Kumala, później po mężu Szewczonek, nauczycielka na kresach wschodnich, w Zagórzu koło Mucharza i w Wadowicach.
  • 1924- urodziła się Maria Bator, później po mężu Ramult, sekretarz Spółki Wodnej w Choczni (1971), radna Gminnej Rady Narodowej w Wadowicach od 1973 roku. Przed wojną zamieszkiwała z rodziną na Wołyniu w Janowej Dolinie.
  • 1925- urodził się Zbigniew Duda, radny Gromadzkiej Rady Narodowej w Choczni wybrany w 1958 roku. Przewodniczący Komisji Finansów (1958). Członek ZSL, znany kolekcjoner znaczków i okolicznościowych wydawnictw pocztowych. 

1 września
  • 1815- urodził się Szczepan Bandoła, który w 1852 roku potwierdzał prawidłowość sporządzenia choczeńskiego katastru gruntowego (spisu nieruchomości do celów podatkowych).
  • 1872- urodził się Kazimierz Leśniak, członek Rady Nadzorczej Kasy Zapomogowo- Pożyczkowej w Choczni (1910-1913). 
  • 1920- w Wadowicach zmarł Ludwik Jura, handlarz dewocjonaliami, który sprowadził się do Choczni z Bujakowa w 1899 roku po ślubie z Antoniną Siepak.
  • 1919- w Śląskiej Ostrawie zmarł Józef Turała, górnik w kopalniach węgla kamiennego północnych Moraw od 1889 roku. 
  • 1922- urodziła się Jadwiga Klisiak, później po mężu Baciak, łączniczka Armii Krajowej w czasie II wojny światowej, zaangażowana w przekazywanie informacji z nasłuchu radiowego i pomoc przekraczającym granicę na Skawie. Zmarła na emigracji w USA, w stanie Michigan. 
  • 1922- w Helenowie urodził się Franciszek Rogacewicz, strzelec 27 pułku piechoty Wojska Polskiego od 1944 roku, odznaczony Krzyżem Walecznych. Po wojnie mieszkaniec Choczni (Komaniego Pagorka). 
  • 1939- po inwazji Niemiec na Polskę Chocznię opuścił stacjonujący w niej przez tydzień niepełny batalion 12 Pułku Piechoty Wojska Polskiego.
  • 1939- kapral-pilot Stanisław Widlarz uczestniczył w pierwszej bitwie powietrznej II wojny światowej- lecąc nad Warszawą na samolocie PZL P 7 dokonał razem z podporucznikiem Czerniakiem zestrzelenia niemieckiego bombowca He 111.
  • 1944- Włodzimierz Wcisło, żołnierz 2 Korpusu Polskiego, został pochowany na cmentarzu wojskowym w Loreto we Włoszech.
  • 1952- Aleksander Widlarz objął kierownictwo szkoły podstawowej w Bierutowie.
  • 1978- chocznianin mgr inż. Michał Kręcioch rozpoczął pracę w Zespole Szkół Rolniczych w Radoczy.
  • 2002- zmarł Józef Ruła, żołnierz kampanii wrześniowej 1939 roku, wzięty do niewoli niemieckiej (we Lwowie) i przetrzymywany w stalagu Hemer do 1940 roku. Później do 1944 na przebywał na przymusowych robotach.
  • 2004- zmarł Stanisław Malec, były kierownik mleczarni w Choczni w latach 50-tych XX wieku. Był także przewodniczącym Obwodowej Komisji Wyborczej w Choczni w 1956 roku.

2 września

  • 1831- zmarł Antoni Świętek, były choczeński wójt (ok. 1807-ok. 1813).
  • 1871- urodził się Maksymilian Malata, wójt choczeński (1909-1919), działacz samorządowy i ludowy. Skarbnik Komitetu Budowy Domu Ludowego, jeden z czterech inwestorów przy budowie szkoły w Choczni. Był inicjatorem powstania w Choczni kasy oszczędnościowo- zapomogowej Raiffeisen (1909), przemianowanej potem na Kasę Stefczyka, jej kasyerem (wybieranym w 1909 i 1914 roku), protokolantem i działaczem nadzoru. Od 1911 roku członek Związku Walki Czynnej w Wadowicach, pełnił też funkcję wiceprezesa nowo powstałego koła „Sokoła” w Choczni, realizującego cele ZWCz. Przewodniczący gminnego koła PSL (1911). W kwietniu 1912 wystąpił z powodzeniem w roli tytułowej w przedstawieniu „Bartosz Głowacki”, wystawianym przez „Sokół” w Wadowicach. W 1913 roku wszedł w skład powiatowego komitetu wyborczego Polskiego Stronnictwa Ludowego, jako zastępca przewodniczącego. W tym samym roku był członkiem choczeńskiej Sokolej Drużyny Polowej. Od 17 stycznia 1914 roku przewodniczył choczeńskiemu komitetowi parafialnemu. W kwietniu 1914 roku został wybrany do Rady Naczelnej PSL-Lewica. W 1922 roku pełnił funkcję skarbnika Chłopskiego Towarzystwa Wydawniczego, wydającego w Choczni od września 1922 r. „Chłopski Sztandar”. W 1927 był członkiem Okręgowej Komisji Wyborczej w Wadowicach. W tym samym roku wybrano go na przewodniczącego PSL „Wyzwolenie” w gminie Chocznia. W 1929 roku był w zarządzie Gminy Chocznia, rozwiązanym przez Urząd Wojewódzki. Po utworzeniu w 1933 roku zbiorczej dla 15 wsi gminy wiejskiej Wadowice, został w niej wybrany wice wójtem. W 1935 roku ponownie przewodniczył Komitetowi Parafialnemu. W 1942 roku został wysiedlony bez rodziny z Choczni na Lubelszczyznę. Koniec wojny spędzał w Chobocie koło Ponikwi. Powojenna Krajowa Rada Narodowa odznaczyła go medalem „Zwycięstwo i Wolność”, który jednak nigdy nie został wręczony mu osobiście.
  • 1894- urodził się Józef Gazda, radny gromadzki wybrany w marcu 1939 roku, W 1947 roku znalazł się w zarządzie choczeńskiej Kasy Stefczyka a w 1948 roku w jej Radzie Nadzorczej. Prezes Ochotniczej Straży Pożarnej w Choczni w 1951 roku (wcześniej w 1948 roku wiceprezes), członek komitetu elektryfikacyjnego w Choczni w latach 1950-51 i Stronnictwa Ludowego. 
  • 1896- koło Frydka Mistka urodził się Franciszek Wójcik, choczeński poborowy do armii austriackiej w czasie I wojny światowej (56 pułk piechoty), ranny w czasie działań wojennych. 
  • 1899- urodził się Stefan Guzdek, rolnik, sierżant odrodzonego Wojska Polskiego po I wojnie światowej. Brał udział w walkach z sowietami na froncie wschodnim. Członek choczeńskiego teatru amatorskiego w okresie międzywojennym. Ławnik Sądu Okręgowego w Wadowicach w 1947 roku. 
  • 1939- szosą od strony Inwałdu przemieszczały się przez Chocznię w tumanach kurzu i wielkim nieładzie  tłumy uchodźców cywilnych i oddziały wojskowe. Ewakuacja przebiegała również koleją.
  • 1959- zmarł Jan Kiznar, szewc, wymieniany w 1941 roku w zestawieniu przygotowanym przez niemieckiego okupanta. Po wojnie szewc w spółdzielni w Wadowicach i strażnik w Spółdzielni Inwalidów. Od 1948 roku członek Ochotniczej Straży Pożarnej w Choczni (gospodarz, a w 1951 roku zastępca gospodarza) oraz Stronnictwa Ludowego. 

3 września

  • 1861- w sadzawce utonął trzyletni Wojciech Pindel.
  • 1903- urodził się Piotr Guzdek, urzędnik celny w Gdyni po I wojnie światowej.
  • 1910- urodził się Władysław Bolesław Kręcioch, uczeń wadowickiego gimnazjum, absolwent szkoły podchorążych, uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku. Przez Węgry przedostał się do Francji, a potem do Anglii, gdzie służył w formacjach pomocniczych. Po II wojnie światowej pozostał na emigracji w Szkocji (Kilmarnock). Pracował jako majster w przędzalni wełny (1951) i zmienił nazwisko na Kershaw.
  • 1919- urodził się Stanisław Zając, ofiara II wojny światowej- zmarł w więzieniu w Mysłowicach.
  • 1920- urodził się Klemens Bury, mistrz masarski. W czasie II wojny światowej i krótko po właściciel sklepu rzeźniczo- masarskiego w Katowicach. Następnie pracownik spółdzielni spożywczej i Andrychowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego. 
  • 1922- walne zebranie Spółki Oszczędności i Pożyczek w Choczni. Zatwierdzono rachunki spółki za 1921 rok, przyjęto absolutorium dla zarządu i kasjera. Dywidendę i czysty zysk (17054,88 marek) przeznaczono na fundusz rezerwowy. Nowym przełożonym zarządu został Władysław Świętek (i jednocześnie kasjerem urzędującym), jego zastępcą Władysław Bąk. Nowym przewodniczącym Rady Nadzorczej wybrano Józefa Bylicę, a członkiem Kazimierza Gawędę.
  • 1939- trwało nieprzerwanie przemieszczanie się uchodźców. Rano nad Chocznią pojawiły się dwa samoloty niemieckie, ostrzelane przez wojskowy patrol polski, ze stanowisk na Dziale, w pobliżu szkoły i pod Pagorkiem Malatowskim. Około południa rozpoczął się ostrzał gościńca przez samoloty niemieckie, grad kul karabinów maszynowych poranił wielu uchodźców. Część wychodzących z niedzielnej mszy chocznian zawróciła i schroniła się we wnętrzu kościoła. Zarząd miejscowej mleczarni i Kasy Stefczyka wyniósł z Domu Ludowego i zabezpieczył przed zniszczeniem akta tych spółek. Około 18.00 nastąpił nalot 13 samolotów niemieckich, które zrzuciły bomby na zapchaną uchodźcami szosę. Pierwsza z nich spadła w niezbyt dużej odległości od szkoły w Choczni Dolnej, wyrywając w ziemi dużych rozmiarów jamę i powodując wypadnięcie szyb z wielu pobliskich domów, plebani, a także uszkodzenia dachówek. Na Dziale Choczeńskim bomby zabiły 29 osób, w tym 11 żołnierzy 21 PAL z Bielska oraz ponad 50 koni i kilka sztuk bydła. Uszkodzone zostały 2 lub 3 działa II baterii 21 PAL, a także jaszcze z amunicją i 18 wozów taboru żywnościowego. Ranni zostali pozbierani przez sanitariuszy "Czerownego Krzyża", opatrzeni przez przybyłego po godzinie lekarza i odwiezieni do szpitala w Wadowicach. Spośród miejscowych obrażenia odnieśli: Kacper Garżel i Stanisław Dębak. Po bombardowaniu gościniec opustoszał, pozostały na nim tylko rozbite wozy i uszkodzony sprzęt wojskowy. Uchodźcy nocowali wprost na polach, w zaroślach lub w piwnicach i stodołach choczeńskich gospodarzy. Trwały również poszukiwania rozpierzchniętego bydła i pogubionego podczas ucieczki dobytku. Nocą rozpoczął się ostrzał artyleryjski, uszkadzając budynki mieszkalne i zabudowania gospodarcze. Spłonęła stodoła Stanisława Zająca na Komanim Pagorku, uszkodzony został budynek mieszkalny, którego właścicielem był Wojciech Copija i stodoła Kurka.  Na Zawalu wyleciały szyby z okien domów: Antoniego i Piotra Szymonków, Tomasza Szczura i wielu innych. Pociski padały także na ogrody na Komanim Pagórku i łąkę plebańską nad Konówką. Mimo ostrzału ciemności wykorzystywali złodzieje, kradnąc pozostawiony bez opieki dobytek uchodźców, a nawet obdzierając trupy zabitych.
  • 1973- zmarła Irena Podrazik, nauczycielka w Choczni Dolnej w latach 1911-1929. 
  • 2004- zmarł Franciszek Balcer, absolwent szkoły rolniczej w Czernichowie, instruktor rolny w powiatowym zarządzie Związku Samopomocy Chłopskiej i nadzorca drogowy w Choczni, pracownik prezydium Gminnej Rady Narodowej w Choczni w 1953 roku oraz radny (od października 1950 roku). Członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Frontu Narodowego w Choczni, sekretarz Związku Samopomocy Chłopskiej w Choczni (w 1955 roku). Członek zarządu choczeńskiej Spółki Wodnej (1971). 

1 komentarz:

  1. 2 września '39 pojedynczy PZL 23B Karaś z 21 Eskadry Bombowej 2PL, gdzie brygadzistą rusznikarzy był ś.p. Marian Talaga, dokonał pierwszego w II WS ataku na Niemcy, bombardując fabrykę w Oławie. Co ciekawe, obserwator z tej załogi ( została ona następnego dnia zestrzelona, strzelec zginął a pilot został ciężko ranny i już nie wrócił do latania), Stefan Gębocki, była razem z Marianem w 307 Nocnym dywizjonie Myśliwskim.

    OdpowiedzUsuń