Ogólne wyniki spisu choczeńskich gruntów rolnych i leśnych z lat 1844-1852 przedstawiały się następująco:
- wymierzono i spisano 6664 działki o łącznej powierzchni 3367,5 mórg (oraz 663 parcele obejmujące własność gminną i drogi),
- uwzględniono 408 właścicieli gruntów, w tym: 399 posiadających działki w obrębie jednej konkretnej niwy (czyli większej jednostki służącej do celów ewidencyjno- obrachunkowych) i 9 posiadaczy działek w co najmniej dwóch niwach (majątek dworski Bobrowskich z Rudz, znajdował się w 4 z 8 niw choczeńskich),
- średnia wielkość choczeńskiego gospodarstwa wynosiła 8,25 (w morgach, to jest 4,75 hektara). Ta wartość jest zawyżona przez 3 duże majątki: sołtysi, dworski i plebański. Największe gospodarstwa chłopskie zajmowały w tym czasie 1/4 pierwotnej roli kmiecej (około 20 z 80 mórg),
- średni roczny dochód z gruntu na jednego właściciela miał wynosić według wyliczeń "ocenicieli" (klasyfikatorów) nieco ponad 25 florenów (złotych reńskich),
- sumę dochodów z własności gruntowej wyliczono 10277 florenów (dla całej wsi),
- średni dochód z jednostki powierzchni miał wynosić 3,05 fl. z morgi.
Oprócz trzech dużych majątków: sołtysiego, dworskiego i plebańskiego osobno na wykresie wykazano własność Austriaka Johanna (Jana) Letschera (i jego choczeńskiej żony Tekli Letscher z domu Płonka) oraz Żyda Mayera Hupperta. Obydwa te majątki znajdowały się w Niwie Dolnej od Wadowic.
A oto jak wyglądały sprawy własnościowe po zsumowaniu działek osób noszących to samo nazwisko:
Na wykresie ujęto 60 największych "dóbr familijnych" ze 114 ogółem.
Co ciekawe łączny majątek choczeńskich Szczurów był większy, niż własność dworska Bobrowskich z Rudz i niewiele mniejszy, niż majątek sołtysi Duninów, który wcześniej (od 1582 do 1703 roku) należał do Grzegorza Szczura i jego potomków.
Ale na 179 mórg Szczurów w połowie XIX wieku złożyła się własność aż 21 chłopów, noszących to nazwisko i posiadających swoje grunty przeważnie w niwach graniczących z Wadowicami, nieprzylegających do majątku sołtysiego.
Z kolei w posiadaniu każdego z ośmiu kolejnych chłopskich rodów (Widlarzów, Pindlów, Dąbrowskich, Bryndzów, Kręciochów, Guzdków, Romańczyków i Widrów) znajdowało się więcej gruntów, niż wynosił areał majątku plebańskiego, w tym czasie już znacznie mniejszego, niż podczas spisu z końca XVIII wieku (Metryki Józefińskiej).
Na pierwszych 30-stu pozycjach tego zestawienia są przedstawiciele przede wszystkim starych choczeńskich rodzin, których nazwiska notowano przed 1700 rokiem (LINK). Pozostali albo pojawili się w Choczni "dopiero" w XVIII wieku (Romańczykowie, Gurdkowie i Sikorowie), albo w XVIII wieku wyodrębnili się z innych starych choczeńskich rodów (odpowiednio: Dąbrowscy z Balonów, Bandołowie z Twarogów, a Ciborowie z Notów).
Biorąc to pod uwagę i traktując łącznie własność Dąbrowskich i Balonów, ten pierwotnie jeden ród w połowie XIX wieku ustępowałby majątkiem tylko Duninom i Szczurom.
I jeszcze czołówka rodów o największym łącznym dochodzie z gruntów (we florenach na rok):
| Szczurowie | 606,2 |
| Dunin | 514,5 |
| Widlarzowie | 483,6 |
| Dąbrowscy | 347,6 |
| Guzdkowie | 338,1 |
| Pindlowie | 334,7 |
| Kręciochowie | 308 |
| Widrowie | 281,4 |
| Bryndzowie | 275,9 |
| Styłowie | 242,9 |
oraz rodów o największym średnim gospodarstwie, liczonym w morgach (łączna powierzchnia dla rodu podzielona przez liczbę gospodarzy o tym samym nazwisku):
| Dunin | 191,77 |
| Bobrowski | 141,87 |
| Parafia | 79,23 |
| Huppert | 16,92 |
| Ścigalski | 14,58 |
| Graboń | 14,495 |
| Wider | 13,35833 |
| Strzeżoń | 13,155 |
| Letscher | 12,14 |
| Drapa | 12,098 |
Ujęto również dla porównania majątek plebański.
cdn...
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz