Chocznianie w "Księdze zapisu i wypisu uczni" z lat 1886-1914

 "Księga zapisu i wypisu uczni" to zestawienie młodych osób podejmujących naukę zawodu u wadowickich rzemieślników w latach 1886-1914. W siedmiu  rubrykach tej księgi notowano:

• imię, nazwisko, religię, wiek i miejsce urodzenia ucznia/praktykanta, 
• imię i nazwisko nauczyciela zawodu (pryncypała), jego profesję i miejsce zamieszkania,
• imię, nazwisko, zawód i miejsce zamieszkania ojca lub matki albo prawnego opiekuna ucznia,
• dzień zapisu,
• warunki umowy między pryncypałem a zapisującym,
• dzień wypisu,
• uwagi - najczęściej co do pracy dyplomowej (sztuki), którą miał wykonać uczeń na zakończenie nauki.

Przeglądając poszczególne zapisy księgi, natrafić można na nazwiska trzydziestu młodych mężczyzn i chłopców urodzonych w Choczni. Najczęściej podejmowali oni naukę zawodu stolarza (15) i kowala (8), ale zdarzali się też przyszli malarze (3), tapicer, blacharz, ślusarz i zegarmistrz. Zdecydowanie najwięcej uczniów z Choczni przyjął w tym czasie majster stolarski Jan Alberti, bo aż dziesięciu. Z kolei sześciu adeptów kowalstwa praktykowało u Jana Sikory "z Tomnic" (w późniejszych zapisach z Wadowic). Większość młodych chocznian ukończyła naukę zawodu i zostawała czeladnikami lub pomocnikami, część z nich podnosząc swoje kwalifikacje wyzwalała się później na mistrzów. Dobrym przykładem jest tutaj Jan Twaróg (1877-1954), najpierw uczeń majstra Jana Albertiego, a później mistrz stolarski w Choczni, który po I wojnie światowej przeprowadził się z rodziną do wielkopolskiej Murowanej Gośliny. Znanym rzemieślnikiem był również Jan Szczur, później Szczerzyński (1877-1951), kowal z Komorowic pod Bielskiem. Dwóch wymienionych w księdze chocznian poległo w czasie I wojny światowej (Józef Ramęda i Warmuz), trzech wyemigrowało do USA (Łapka, Garżel i Jan Ramenda), a jeden zginął w czasie II wojny światowej (Goldberger). Oprócz stolarza Jana Twaroga chocznianinem był także inny nauczyciel zawodu- mistrz malarski Franciszek Majkut.

Szczegółowe dane o choczeńskich uczniach zawodu

• Józef Szczur religii rzymsko-katolickiej z Choczni rodem lat 16 przyjęty 2 stycznia 1893 przez kowala Jana Sikorę z Tomnic, a zapisany 19 marca 1893 przez ojca Walentego Szczura, gospodarza. Jan Sikora przyjmuje tegoż do prachtyki na lat trzy z wiktem, mieszkaniem zaś garderobę i wypis kosztem rodziców. 20/9/1996 został wypisany.
• Jan Twaróg religii rzymsko-katolickiej lat 16, przyjęty 16 lipca 1893 przez Jana Albertiego, stolarza z Wadowic, zapisany przez matkę Maryę Twaróg z Choczni. Ugoda zawarta między Majstrem a Matką do prachtyki na lat 4, Matka zobowiązuje się temuż sprawić garderobę i bieliznę, wpis i wypis kosztem Matki, wikt zaś Majster. Podpisał Józef Dworak za Matkę jako świadek. Wypisany został 16/7/1897. Sztukę czeladnika znaumiał.
• Michał Sikora lat 26 z Choczni; imię i nazwisko pryncypała Jan Sikora kowal, zapisał Jakób Sikora 22/3/1896; wypisany 19/3/1897. Umowa na dwa lata, wpis i wypis opłaca Jakób Sikora. Ponieważ jest w swoim zawodzie zdolnym, dlatego czas dalszy darowałem- podpis Jan Sikora.
• Antoni Sikora religii rz.-kat., lat 25 z Hoczni, pryncypał Jan Sikora, kowal, zapisał Jakób Sikora z Hoczni 13 lutego 1896 na lat 2. Wypisany 19.3.1898.
• Józef Ramęda religii rz.-kat., lat 17 z Choczni, pryncypał Franciszek Zębaty, stolarz z Wadowic, zapisany 13 lutego 1898 na lat 3 ½ przez Antoniego Ramędę, rolnika z Choczni. Wypisany 5/11/1899 (Majster resztę mu daruje).
• Jan Płonka, rzymski katolik z Hoczni, lat 14; pryncypał Jan Alberty, stolarz z Wadowic, zapisała 19/3/1898 Anna Wider, gospodyni z Choczni na lat 4. Umowa z Matkom, ma zapisać, wypisać i przyodziać, Majster ma go nauczyć dobryj roboty na 4 roki. Wypisany 8/9/1902. Co ma wykonać do wypisu nieczytelne.
• Ludwik Scerzoń (poprawnie Strzeżoń) rz.-k. z Choczni, urodzony w Choczni 1885, pryncypał Jan Alberti stolarz, zapisany 14 maja 1899 na lat cztery. Wpis i wypis kosztem rodziców, garderoba i pranie kosztem majstra, zarazem pomieszkanie i utrzymanie kosztem pryncypała. Wypisany 23 listopada 1902, świadectwo nauki zatrzymano z powodu iż ma termin dokończyć u tegoż majstra, sztukę nauki ma zrobić … (nieczytelne).
• Jan Ramenda, rzymski katolik rodem z Hoczni, lat 16; pryncypał Jan Sikora, kowal w Wadowicach, zapisał Antoni Ramenda, gospodarz z Hoczni 19/3/1900 na lat 3. Wypisany 19/3/1903; ma okuć koniec dyszla (jako świadectwo umiejętności).
• Ignacy Zając rodem z Choczni, religii rzymsko-katolickiej, majster Piotr Byrski. Matka Maryanna Zając wpłaca za wypis 25 florenów. Wypisany 10/12 903. Co ma wykonać do wypisu nieczytelne (jakieś przetłoczenie). Później trudnił się kowalstwem w Bielsku.
• Jan Widlarz, religii rz.-kat., lat 17, urodzony w Choczni powiat Wadowice, pryncypał Jan Sikora kowal, zapisany 1/2/904 przez Ignacego Widlarza, gospodarza zamieszkałego w Choczni. Wypisany 6/3/1910, na sztukę czeladniczą ma zrobić piłkę z ramkami żelaznymi.
• Józef Sikora, religii rz.-kat., rodem z Choczni, pryncypał Jan Sikora, kowal w Wadowicach, zapisał 1/2/904 Jakób Sikora, kowal. Wypisany 8/4/1906, jako sztuke ma zrobić młynek do mielenia kaszy do dni 14-stu. (przedłożony i uznany za bardzo dobry).
• Jakób Łapka, rel. rzymsko-katolickiej, urodzony w 1886 w Choczni, pryncypał Piotr Byrski, kowal w Świnnej Porębie, zapisał Szymon Łapka, rolnik w Choczni 14 października 1904. Byrski przyjmuje tegoż ucznia do wyuczenia profesyi kowalskiej do dnia 14 października 1907 z wiktem i mieszkaniem, wpis i wypis kosztem P. Byrskiego. Jako wynagrodzenie za naukę zobowiązuje się ojciec tegoż zapłacić kwotę 64 fl. na 2 raty. Wystąpił z prachtyki.
• Wieder (poprawnie Wider) Tomasz religii rzymsko-kat., urodzony w roku 1887 w Choczni; pryncypał Jan Alberty stolarz w Wadowicach, zapisał Józef Pietruszka, jako opiekun w Choczni, wstąpił do prachtyki 17 grudnia 1904. Jan Alberty przyjmuje tegoż do prachtyki na lat 3 z wiktem i mieszkaniem, tylko o garderobę i pranie ma się starać opiekun. Wpis i wypis kosztem opiekuna. Wyzwolony na czeladnika stolarskiego dnia 1 grudnia 1907. Od sztuki uwolniony przez wystawienie sztuki na wystawie przemysłowej.
• Józef Woźniak, religii rz.-kat., urodzony w roku 1876 w Choczni, pryncypał Franciszek Majkut malarz, zapisał się sam wymieniony 9/7/1905. Przyjęty na podstawie uchwały Wydziału do uzupełnienia praktyki na 6 miesięcy. Wypisany 8 marca 1906. Później lakiernik kolejowy w Nowym Sączu.
• Jan Twaróg religii rzymsko-kat., urodzony 1889 w Choczni, przyjęty od 1 lutego 1906 przez Jana Albertiego, stolarza z Wadowic, zapisany przez matkę. Jan Alberti przyjmuje tegoż do prachtyki stolarstwa na lat 2, wpis i wypis kosztem Matki. Wypisany został 1 lutego1908. Na sztukę czeladnika ma darowane ponieważ robił na wystawę i dostał odznaczenie i premię.
• Antoni Młoczek (poprawnie Młocek) rel. rzym.-kat., ur. 1892 w Choczni. Pryncypał Aleksander Grudniewicz, malarz. Zapisał Kasper Młoczek ojciec, przy wpisie obecna matka Franciszka. Zapisany 1 lutego 1906. Pan Grudniewicz przyjmuje tegoż do praktyki na lat 4 i daje wikt i mieszkanie podczas praktyki, zaś garderobę, wpis i wypis daje ojciec i matka. W razie zerwania umowy obie strony poddają się pod prawa ustawy przemysłowej. Uciekł 25 marca 1906- umowa zerwana.
• Adolf Goldberger religii izraelickiej, urodzony w 1890 w Choczni, pryncypał Chaim Goldberger, tapicer w Wadowicach. Zapisał 15.11.1905 Wolf Goldberger, kupiec w Choczni, na lat 2. Wikt, mieszkanie, garderobę, wpis i wypis pokrywa ojciec Wolf Goldberger. Wypisany 1/12/1907 na czeladnika tapicerskiego, od sztuki uwolniony ponieważ na wystawie pokazywał.
• Józef Garżel, rel. rz.-kat. urodzony w 1892 w Hoczni. Pryncypał Jan Alberti stolarz, zapisał Franciszek Garżel, ojciec, na lat 2 i ½ od 21/2/1906. Wypisany 2/7/1908. Na sztukę czeladnika ma zrobić futrynę do okna.
• Jan Bużej (poprawnie Burzej) rzym.kat. lat 15 z Hoczni, pryncypał Franciszek Polaniak, stolarz, zapisał 11/8/1907 Antoni Bużej, ojciec, na lat 3 i ½. Rodzice dają ubranie, pranie i pościel, wpis i wypis. Majster zobowiązuje się dobrze wykształcić, w razie gdyby chłopiec zbiegł rodzice mają 200 koron wypłacić p. Polaniakowi. Wypisany na czeladnika 5/2/1911. Na sztukę czeladniczą ma zrobić znacznik stolarski.
• Jan Romański, rzymski katolik lat 17 urodzony w Hoczni, przynależny do Hoczni. Pryncypał Józef Woźniak, malarz i lakiernik, zapisany 1 stycznia 1908. Przyjmuje tego do ukończenia prachtyki, ponieważ już 1 rok podług świadectwa książki pracował u pana Franciszka Majkuta. Wpis, wypis i utrzymanie kosztem własnym.
• Józef Michalik, rzym.-kat., urodzony w Hoczni 1893, lat 14. Pryncypał Jan Alberti, stolarz. Zapisał Jan Gałaś, opiekun, od 1 lutego 1908 na lat 4. Wpis, wypis i garderoba kosztem matki. 4/12/1912 wypisany, na sztukę czeladniczą ma zrobić komodę.
• Jan Gazda, urodzony w 1894 w Choczni, religii rzym.-kat., pryncypał Franciszek Polaniak, stolarz. Zapisał rolnik Józef Gazda 1/12/1909 na 3i ½ lat. Wypisany na pomocnika dnia 1/6/1913. W przyszłości znany sadownik, najdłużej dotąd żyjący mężczyzna z Choczni.
• Franciszek Warmuz, religii rz.-kat. ur. 28/6/1896 w Choczni, pryncypał Henryk Siedliskier, blacharz w Wadowicach. Zapisał na lat 4 ojczym Jakób Radwan, tercyarz gimnazyalny w Wadowicach. Pan Siedliskier daje naukę, ubranie, bieliznę, życie, mieszkanie, kasę chorych i zapis, wypis zaś ojczym.
• Franciszek Rokowski, rz.-kat., urodzony w 1894 w Choczni, pryncypał Jan Alberti stolarz, zapisał 1/3/1909 opiekun Antoni Wcisło, rolnik w Choczni, na lat 4. Matka daje ubranie i pranie, wpis i wypis majster. Wypisany na pomocnika 2/3/1913, egzamin na czeladnika złożył 14/3/1913.
• Stanisław Babiński, urodzony w 1897 roku w Choczni, rz.-kat., pryncypał Karol Babiński, ślusarz w Wadowicach. Zapisał 1/2/1911 Franciszek Babiński, krawiec z Andrychowa, na 3 lata. Wypisany na pomocnika 2/9/1917. 29 kwietnia złożył egzamin na czeladnika z wynikiem dobrym i otrzymał dyplom.
• Franciszek Harnik, rz.kat. urodzony w Choczni, pryncypał Franciszek Polaniak, stolarz, zapisała Ludwika Harnik, gospodyni z Choczni w dniu 15/2/1911 na 3 i ½ roku. Wypisany na pomocnika 1/9/1914.
• Piotr Rokowski. rz.kat. ur. 1892 w Choczni, pryncypał Jan Twaróg, stolarz w Choczni. Zapisał 2/7/1911 Wojciech Rokowski, rolnik w Choczni, na dwa lata. Wpis i wypis ojciec, majster daje uczniowi w I roku 1 koronę 20 halerzy, zaś w II roku 1 koronę 60 halerzy dziennie na życie chłopcu. Kasę Chorych płaci majster. Wpisany został na 2 lata dlatego iż był w praktyce u p. Wywiałka w Białej 2 lat i okazał świadectwo odejścia. 5/1/1912 wypisany na pomocnika.
• Ludwik Bryzek, rz.-kat. urodzony 6/7/1897 w Choczni, pryncypał Jan Alberty, majster stolarski w Wadowicach. Zapisał Ludwik Bryzek, gospodarz w Choczni, 1 lutego 1912 na 4 lata. Wypisany na pomocnika stolarskiego 4/2/1916. Złożył egzamin na czeladnika z wynikiem dobrym 7/4/1916.
• Dawid Goldberger, religii mojżeszowej, urodzony w Choczni 25/6/1899. Pryncypał Bernard Enoch, zegarmistrz w Wadowicach. Zapisał 1/9/1912 Wolf Goldberger, kupiec w Wadowicach na 3 i ½ roku. Ojciec daje życie, ubranie, spanie, wpis i wypis, kasę chorych ojciec i majster po połowie. Wypisany na pomocnika 6/3/1915.

• Józef Twaróg, religii rzymsko-katolickiej, urodzony w Choczni w 1898 roku, pryncypał Jan Alberti, stolarz. Zapisał 1/5/1913 Andrzej Twaróg, rolnik w Choczni, na 4 lata. Rodzice dają ubranie, bieliznę, wpis i wypis, majster daje dokładną naukę. Wypisany na pomocnika 7/5/1916. Później mieszkaniec Wielkopolski.

W zapisach znalazł się także przyszły mieszkaniec Choczni Andrzej Woźniak z Wadowic, przez wiele lat przebywający na emigracji w USA:

• Andrzej Woźniak, rz.kat. urodzony w 1887 w Wadowicach, pryncypał Ferdynand Woźniak, kowal, zapisał się sam 1/9/1910 na 2 lata. Wypisany na czeladnika 7/7/1912. Na sztukę czeladniczą dano mu zrobić środek żelazny do wkładania dyszla.

Ponadto u majstra stolarskiego Jana Twaroga w Choczni praktykowali Stefan Janik z Wadowic (ur. 1896) i Ludwik Putek z Zawadki (ur. 1898).