czwartek, 13 listopada 2014

Stroje mieszkańców Choczni sprzed około 200 lat - strój męski

Stroje męskie chocznian sprzed około 200 lat zawierają zarówno elementy typowe dla stroju ludowego spotykanego w większości wsi galicyjskich (okolic Krakowa, Tarnowa, czy Rzeszowa), jak i strojów góralskich, co jest odbiciem mieszanego pochodzenia mieszkańców Choczni. Opracowano głównie na podstawie kontraktów przedślubnych z końca XVIII wieku.

  • Sukmana (żupan sukienny) – wierzchnie okrycie dla bardziej zamożnych, wykonane z falowanego sukna. Zapinana na mosiężne guziki. Nawiązywała do typowego elementu stroju szlacheckiego. Długość do kolan lub do kostek. Zwykle w kolorze naturalnej wełny- szarawym, burym lub brązowym
  • Górnica (kapota) - okrycie wierzchnie na co dzień i od święta, noszona na lejbiku, kaftanie lub koszuli. Zazwyczaj niezapinana, choć posiadała z przodu mosiężne haftki lub guziki. Świąteczne szyte były z płótna samodziałowego, wybielonego, codzienne z grubego lnu samodziałowego albo samodziału konopnego. Długość do kolan lub poniżej kolan. Służyła nie tylko do noszenia ale i niekiedy jako okrycie podczas snu. Zbliżona do guni (cuchy)
  • Kożuch - wierzchnie zimowe okrycie ze skóry baraniej, noszone futrem na zewnątrz, kolor biały, brązowy lub żółty
  • Kaftan - pozbawiony rękawów i lekko dopasowany do ciała. Długość do bioder. Na plecach zszyty do talii. Z kieszeniami z boku, niewielkim kołnierzem (stójką), z metalowymi lub kościanymi guzikami. Szyty z cienkiego sukna z wełnianą podszewką
  • Lejbik (bruclik) - kamizelka krótka do pasa, krótsza wersja kaftana, zakładana na koszulę, zapinana z przodu na guziki, szerokość pleców mogła być regulowana doszytymi paskami, zapinanymi na sprzączkę
  • Serdak - wersja lejbika wykonana ze skóry
  • Koszula -  ze stójką, trójkątnymi klinami pod pachą, węższymi mankietami na rękawach, pod szyją z troczkami lub nicianymi guzikami. Szyta z cienkich, dobrze wybielonych tkanin na cieplejsze pory roku lub z grubszego samodziałowego płótna na zimę. Przeważnie długa, nawet do kolan. W wersji roboczej, bardziej archaicznej, krótsza- do pasa, z krótkimi do łokci, szerokimi rękawami
  • Płócianki (galoty) - spodnie białe z samodziałowego płótna, sznurowane na troczki, zwykle niezdobione, wpuszczane do butów. Noszone latem. W wersji lżejszej, z cienkiego lnu stanowiły bieliznę spodnią (gacie)
  • Portki (portasy, wołoszczoki) - spodnie białe wełniane, przylegające, zwykle niezdobione, z jednym przyporem (niewielkim rozcięciem bocznym na dole ułatwiającym ubieranie), noszone zimą, wiosną i jesienią
  • Skórzanki - spodnie skórzane, ciemne lub barwione na siwo, najczęściej element stroju roboczego
  • Kopyce – skarpety wełniane, obwiązane nawłokami (sznurkami z sierści zwierząt domowych)
  • Onuce - szmatki do owijania stóp do butów z cholewami
  • Buty - skórzane, zwykle wysokie z cholewą
  • Kierpce - obuwie skórzane lekkie z jednego kawałka skóry świńskiej, wiązane rzemykami, noszone w górnej części wsi
  • Papucie - wykonane z sierści i wełny, noszone zimą, nie tylko w domu
  • Pas skórzany (opaska) - noszony do spodni, zapinany na sprzączkę (lub sprzączki), w którym można było przechowywać pieniądze i mieszek z tabaką
  • Baranica - czapka zimowa z futra baraniego, czarna, brązowa lub rzadziej biała
  • Kapelusz - z czarnego filcu, z wąskim rondem (najczęściej niewywijanym) i wypukłą główką

5 komentarzy: