piątek, 5 czerwca 2015

Cudzoziemcy w dawnej Choczni

Zestawienie i krótki zarys niektórych postaci cudzoziemców związanych z dawną Chocznią:
  • Franz Adolf Bichterle - Niemiec z Bielska, porucznik piechoty austriackiej, ostatni właściciel majątku sołtysiego w Choczni pod koniec XIX i na początku XX wieku. Od listopada 1891 roku wiceprzewodniczący choczeńskiego kółka rolniczego, gdzie wygłaszał pogadanki i prowadził szkolenia dla rolników. Przed I wojną światową majątek sołtysi rozparcelował, sprzedał chłopom i osiedlił się w Bielsku.
  • Józef Bürger - rolnik z Moraw niemieckiego pochodzenia, osiedlony w Choczni pod numerem 305. Syn Gotfryda i Rosalii Röslin. Mąż Teresy z domu Fiebig, z którą w 1853 roku miał w Choczni syna Antoniego.
  • Ferdynand Brandstaetter - murarz z czeskich Moraw, urodzony w 1869 roku (Hrozdec) i osiedlony w Choczni po małżeństwie z Franciszką Koman (1894).
  • Tomasz (Tymofiej) Bursztyński - Rusin z okolic Buczacza (1871-1945). Wachmistrz żandarmerii austriackiej, stacjonujący najpierw w Rajczy, a potem w Wadowicach. Osiadł w Choczni, skąd pochodziła jego żona (córka wójta Antoniego Sikory). Zwolennik PSL "Piast", oponent polityczny Józefa Putka. Członek Komitetu Dzwonnego powołanego przez proboszcza w 1926 roku i komitetu parafialnego. W 1928 roku został skazany przez władze gminne za „wyprowadzenie dzwonu na wieżę kościelną bez zezwolenia władz policji budowlanej i kierowanie tą czynnością wbrew zakazowi władz” na karę 200 zł grzywny. W listopadzie 1929 roku został mianowany przez władze nadzorcze tymczasowym kierownikiem rady gminnej, po rozwiązaniu poprzedniej z wójtem Putkiem na czele. Jeden z fundatorów stalowego krzyża na Gancarzu, poświęconego w 1931 roku. W czasie II wojny światowej zadeklarował narodowość ukraińską, co pozwoliło mu uniknąć wysiedlenia. 
  • Józef Dąbrowski alias Achmet - Turek urodzony na terenie dzisiejszej Bułgarii około 1777 roku. Żołnierz austriacki regimentu księcia Schwarzenberga. Osiedlony w Choczni, żonaty z Agnieszką z domu Wróbel. 
  • Jozef Dzivoky (Banak)- Czech z Moraw, żołnierz, który powiesił się w Choczni w 1875 roku.
  • Jan Iran - Czech z miejscowości Vysoke Veseli koło Jiczina. W 1847 roku piekarz w Choczni (dom nr 94). Mąż Marianny z Janikowskich, ojciec ochrzczonej w Choczni Salomei.
  • Stanisław Tapaj Japajew - Baszkir z Arlan na Uralu, urodzony w 1901 roku jako syn Japaja i Mury Szamajew, konwertyta z islamu ochrzczony w Choczni w 1922 roku. Prawdopodobnie jeniec z wojny polsko-bolszewickiej.
  • Jan Halauska - Czech z Moraw, z okolic Ołomuńca (ok. 1844-1900). Leśniczy w Żywcu i Jeleśni, żonaty z mieszkającą w Choczni Emilią Letscher. W 1871 roku ochrzcił w Choczni syna Emiliana.
  • Georg Helm - Niemiec z Czech, urodzony pod Ostrawą, kapitan- audytor sądów polowych w armii austriackiej, mąż Emilii z domu Dunin, córki właściciela majątku sołtysiego w Choczni, z którą miał syna Alfreda, ochrzczonego w Choczni w 1861 roku.
  • Nazar Hrycak - Ukrainiec z Kołokolina koło Rohatyna, przez pewien czas mieszkaniec Choczni, w 1911 roku poślubił choczniankę Józefę z domu Koman.
  • Galina Kiriłowa- Rosjanka urodzona w 1926 roku w Tangarogu, jako córka Fiodora i Wiktorii, żona chocznianina Antoniego Sordyla, zawodowego podoficera Wojska Polskiego. 
  • Ignacy Kloss - Czech z północnych Moraw (1789-1853). Choczeński sklepikarz i młynarz, jego młyn usytuowany był nad Choczenką u podnóża Pagórka Malatowskiego. Dwukrotnie zawierał w Choczni związki małżeńskie, ale z kobietami nie pochodzącymi z Choczni. Zmarł w Choczni, jego potomkowie żyją tu nadal, choć nie noszą już nazwiska Kloss.
  • Jozef Kocian - Czech z Moraw (ok. 1794-1825) podróżny, który zmarł na choczeńskim gościńcu.
  • Jur Korzenny - Słowak z Turzovki, urodzony w 1894 roku. Blacharz i gawędziarz ludowy, mieszkaniec Choczni po poślubieniu Anieli z domu Smaza.
  • Carolina Lacombe - nosząca nazwisko francuskie, ale urodzona w Konstantynopolu (dzisiejszy Stambuł w Turcji). W 1818 roku urodziła w choczeńskim młynie syna Adama Józefa- owoc jej nieoficjalnego związku z inwałdzkim ekonomem Józefem Karaśkiewiczem.
  • Georgius (Jerzy) Laska - mieszczanin z czeskich Moraw zamieszkały w Choczni pod numerem 278. W 1810 roku ochrzcił w Choczni swojego syna Wojciecha. Mąż Polki Katarzyny z Oziembłowskich.
  • Jan Letscher - Austriak z Voralbergu (ok. 1805-1861). Piekarz- cukiernik. Po połowie XIX wieku właściciel sporej posiadłości na terenie Choczni, tak zwanej później „Lecierówki” (tam gdzie postawiono potem Dom Ludowy). Żonaty z pochodzącą z Choczni Teklą Płonka. Jego rodzina wyprowadziła się później do Bochni. Był przodkiem dyrektora Liceum w Wadowicach Jana Królikiewicza.
  • Karl Emil Matzurke - Niemiec z okolic Bielska. Dzierżawca majątku sołtysiego w Choczni w 1871 roku. Żonaty z Cathariną z domu Rolenz, w Choczni urodził się ich syn Karl Wenzel. Prawdopodobnie brat znanego niemieckiego chemika Gustava Matzurke.
  • Leopold Schwarzmann - Austriak, urodzony około 1810 roku, sklepikarz i mieszkaniec Choczni, gdzie zmarł w 1856 roku.
  • Martin Singer - pochodzący z Nowogrodu w Rosji konwertyta z judaizmu, z  zawodu mechanik, który w 1867 roku poślubił w Choczni Emilię z domu Werner z Andrychowa.
  • Józef Skalicki - Czech z Moraw, mieszkaniec Choczni, sklepikarz w 1852 roku, kiedy to ochrzcił w Choczni córkę Mariannę. Żonaty z Anną z domu Rojek. 
  • Adam Skalka - Słowak z Trenczyna (ok. 1860-1890), z zawodu druciarz, który zmarł w Choczni.
  • Karol Sprongl - Czech urodzony w 1806, ksiądz, choczeński wikariusz i administrator parafii w 1842 roku. Zmarł w 1849 roku.
  • Marcin Womlel - Czech urodzony około 1788 roku w Polnej, inwalida, sklepikarz i mieszkaniec Choczni, gdzie w 1837 roku poślubił Katarzynę z domu Hintnaus.
  • Wojciech Woryś - Słowak z Šalkovej koło Bańskiej Bystrzycy, w 1871 roku chrzcił w Choczni córkę Anielę. Z zawodu służący (prawdopodobnie pracował u Carla Emila Matzurke).
  • Antoni Wozichnoj - Czech z miejscowości Dolni Ujezd na Morawach (ur. 1843), poślubił choczniankę Annę Grządziel. Jego potomkowie (w linii żeńskiej) dotrwali w Choczni do czasów współczesnych, a ostatni męski potomek o tym nazwisku wyemigrował z Choczni do USA w 1912 roku.
  • Andreas Zink - sklepikarz pochodzący z okolic Przerowa (Perova) na Morawach. 13 października 1836 roku ochrzcił w Choczni córki bliźniaczki, które urodziła jego żona Teresa z domu Habermann.
W pewnym sensie do grona cudzoziemców związanych z Chocznią można zaliczyć również księdza Aleksego Bocheńskiego (1808-1893), urodzonego w miejscowości Gnezda na Spiszu, który pełnił w Choczni posługę jako wikary, a potem przez długi czas był proboszczem w Wadowicach.

W 1821 roku swojego syna Heinricha ochrzcił w Choczni Johannes Kirschinger, medyk 56 pułku piechoty z Wadowic.

Również w Choczni w 1881 roku chrzcił swojego syna niejaki Gustav Heinrich Abracham, mechanik- maszynista w tartaku ("przy pile"), zamieszkały w Kaczynie, a pochodzący z okolic Międzyrzecza w Wielkopolsce, wyznania ewangelickiego. 


O niemieckich osadnikach z okresu II wojny światowej można przeczytać tu- LINK.
W Choczni znajduje się również mogiła niemieckiego żołnierza Waltera Wehnera (ur. 1921).

Natomiast notatka o przedstawicielach choczeńskich Żydów znajduje się tutaj - LINK.

12 komentarzy:

  1. Zestawienie uzupełniono o Wojciecha Worysia i Antoniego Wozichnoja. Nadesłał T.M- dzięki.

    OdpowiedzUsuń
  2. Dodano Ferdynanda Brandstattera i Leopolda Schwarzmanna. Informacja T.M.

    OdpowiedzUsuń
  3. Dodany Georg Helm, mąż Duninówny. Informacja T.M.

    OdpowiedzUsuń
  4. Dodany Franciszek Skalicki. Informacja T.M.

    OdpowiedzUsuń
  5. Dodany piekarz Jan Iran. Informacja T.M.

    OdpowiedzUsuń
  6. Dodany Marcin Womlel. Informacja T.M.

    OdpowiedzUsuń
  7. Dodany Stanisław Tapaj Japajew - info T.M.

    OdpowiedzUsuń
  8. Dodany Martin Singer - info T.M.

    OdpowiedzUsuń
  9. Dodano Jerzego Laskę i Carolinę Lacombe- info TM.

    OdpowiedzUsuń
  10. Dodano Jurkosza Korzennego- info Krzysztof Woźniak.

    OdpowiedzUsuń