Choczeńskie rody - rodzina Wider

Pochodzenie występującego w Choczni nazwiska Wider nie jest do końca jasne, podobnie zresztą jak jego pierwotna forma.  Wynika to przede wszystkim z faktu, że nazwisko to w najdawniejszych zapisach w choczeńskich księgach metrykalnych przybierało różne postaci.  Oprócz współczesnej formy Wider, dokładnie te same osoby zapisywano również jako: Widro, Wydro, Widra, Widrzyk, Wydra i Wydrak. Biorąc te różne formy zapisu pod uwagę, można przyjąć trzy hipotezy pochodzenia tego nazwiska:

• od niemieckiego słowa wieder, dawniej pisanego również wider, jeszcze wcześniej vidari (w Mittelhochdeutsch, czyli średnio-górno-niemieckim), oznaczającego powtórzenie czynności, rozróżnienie, ponowny powrót do dawnego stanu, tj. "znów, ponownie, z powrotem”. W tej interpretacji człowiek noszący nazwisko Wider/Wieder to ten, który nawrócił się z pogaństwa lub jakiegoś odstępstwa od wiary. Polskim odpowiednikiem nazwiska Wider/Wieder byłby zatem Nawrat lub Nawrot, a nazwiskiem zbliżonym do niego, o tym samym pochodzeniu, byłoby używane głównie na Śląsku nazwisko Widera. Inne formy zapisu tego nazwiska mogły wynikać z prób jego spolszczenia przez samych zapisujących lub podających go do zapisu sąsiadów. Podobna tendencja jest też widoczna w przypadku nazwiska Wawro, pisanego dawniej Wawer.
• od słowiańskiego słowa wydra na określenie drobnego ssaka z rodziny łasicowatych. W tej interpretacji dzisiejsi Widrowie nazywali się wcześniej Wydra, a ich nazwisko uległo zniekształceniu w różnych zapisach metrykalnych, przybierając stopniowo postać współczesną.
• od staropolskiego słowa wiedro (dzisiejsze wiadro, prasłowiańskie vědro) oznaczającego naczynie na wodę. W tej interpretacji dzisiejsi Widrowie nazywali się wcześniej Wiedro, a ich nazwisko uległo zniekształceniu w różnych zapisach metrykalnych, przybierając stopniowo postać współczesną.

Według danych z 2003 roku w Polsce mieszkały w Polsce 202 osoby o nazwisku Wider (i 4488 o nazwisku Widera), 2 osoby o nazwisku Widra, 425 osób noszących nazwisko Wydro i 4976 Wydra.

O ile pochodzenie nazwiska Wider nie jest dostatecznie pewne, to z dużym prawdopodobieństwem można określić czas, w którym przodkowie współczesnych Widrów pojawili się w Choczni. Po raz pierwszy wzmiankę o choczeńskich Widrach odnotowano wprawdzie już w 1645 roku, ale po przerwie spowodowanej między innymi najazdem szwedzkim następny zapis (w zestawieniu płatników podatku kościelnego- taczma) pochodzi z 1667 roku.
Rok później swoje dziecko ochrzcili w Choczni Jerzy Wider/Wydra i jego żona Barbara. Jerzy z zawodu był młynarzem, zamieszkałym w dolnej części wsi. W tym samym 1667 roku ślub brał Grzegorz Widrzyk, z Jadwigą z domu Garżel, który wykazany jest jako mieszkaniec Choczni Górnej, w tym samym jej rejonie, gdzie Widrowie zamieszkują do czasów współczesnych. Ponieważ przez wcześniejsze kilkanaście lat prowadzenia ksiąg metrykalnych nie odnotowano w nich nazwiska Wider, a do 1665 roku na miejscu Jerzego Widra/Wydry mieszkał Łukasz Wątroba, to można przyjąć, że przodkowie współczesnych Widrów pojawili się w Choczni prawdopodobnie w 1666/1667 roku, choć samo nazwisko występowało już wcześniej.

Oprócz notatki z Choczni z 1645 roku nazwisko Wider wymieniano wcześniej z Jaroszowic, również w odniesieniu do rodziny młynarzy. 

Wszyscy współcześni choczeńscy Widrowie są potomkami Franciszka, zapisywanego w metrykach od 1681 roku jako Wydrak, Widro, Młynarz i ...Gołąb. Franciszek miał zapewne silne powiązania rodzinne z oboma wymienionymi wyżej Widrami w Choczni. Zarówno z młynarzem Jerzym, z którym łączył go ten sam zawód (mógł być jego synem lub młodszym bratem), jak i Grzegorzem Widrzykiem (mógł być jego bratem, ale nie synem).

Z 202 mieszkających w 2003 roku w Polsce Widrów zdecydowana większość to potomkowie wymienionego wcześniej Franciszka Widra z Choczni, a także w prostej linii: jego syna, również Franciszka, wnuka- Wojciecha i prawnuka- Kazimierza. Dopiero wśród jego potomków nastąpił podział na dwie linie rodu- część współczesnych Widrów jest potomkami Jakuba Widra, syna Kazimierza, a druga część Kazimierza (brata Jakuba), noszącego takie samo imię, jak ojciec.

Kazimierz Wider, syn Kazimierza (ur. 1797) był choczeńskim radnym, który w 1852 roku potwierdzał prawidłowość sporządzenia katastru gruntowego Choczni.
Jednocześnie jako posiadacz pierwotnej półroli (około 40 mórg) był w I połowie XIX wieku najmajętniejszym chłopem w Choczni.
Według katastru gruntowego z 1852 roku swoje włości przepisał na kilku synów, którzy nawet po podzieleniu ojcowizny zaliczali się do największych właścicieli gruntów w Choczni.
I tak Aleksander Wider, właściciel ponad 20 mórg miał siódmy majątek chłopski w Choczni, jego brat Jan Wider ósmy, a kolejny brat Karol Wider dwudziesty trzeci.
Sąsiadujący polami Aleksander i Jan gospodarowali w Niwie Zakościelnej, na północ od Choczenki, w kierunku granic Frydrychowic i Inwałdu (od dzisiejszej ulicy Głównej po Barańciak).
Natomiast parcele Karola Widra, najstarszego z rodzeństwa, usytuowane były w górnej Choczni, w Niwie Od Lasu Górnica i ciągnęły się od Choczenki, po granice Zawadki, niemal pod przełęcz oddzielającą Łysą Górę od Bliźniaków. Na takie, a nie inne umiejscowienie gruntów Karola wpływ miało jego małżeństwo ze Strzeżoniówną, z której rodziną dzielił część własności.
Oprócz synów Kazimierza niemałą własnością dysponował również ich kuzyn Jan Wider, syn Jakuba. Jego z kolei pola przylegały bezpośrednio do granicy Wadowic i znajdowały się po obu stronach Choczenki, na południe aż po dzisiejszą ulicę Karmelicką, po wadowickiej stronie granicy.
Łączny dochód roczny wszystkich choczeńskich Widrów przewyższał wówczas dochód z gruntów plebańskich i plasował się na siódmym miejscu wśród dochodów wszystkich choczeńskich rodów.

Oprócz wymienionych wcześniej do bardziej znanych w Choczni postaci noszących nazwisko Wider należeli ponadto:

• Andrzej Wider (ur. 1935) naczelnik Ochotniczej Straży Pożarnej,
• Antoni Wider (ur. 1901) członek Komitetu Elektryfikacji wsi,
• Franciszek Wider (ur. 1910) naczelnik OSP, radny, ławnik,
• Franciszka Wider, członkini rady nadzorczej Kasy Stefczyka w międzywojennej Choczni,
• Karol Wider (ur. 1899) radny, członek Komitetu Elektryfikacji i rady nadzorczej Kasy Stefczyka,
• Stanisław Wider (ur. 1907) członek Komitetu Elektryfikacji, ławnik.

W czasie I wojny światowej poległ Józef Wider (ur. 1884), Tomasz Wider (ur. 1887) był ranny, a Jan Wider (ur. 1890) znalazł się w rosyjskiej niewoli na pograniczu dzisiejszego Kazachstanu.

Natomiast do potomków chocznian, ale już bez bezpośrednich związków z Chocznią należą między innymi:

• ksiądz Eugeniusz Wider (ur. 1929 w Żywcu) profesor teologii, karmelita- ojciec Dominik, były prowincjał, autor wielu publikacji książkowych,
• ksiądz Kazimierz Wider (ur. 1942 w Wadowicach) wieloletni proboszcz w Górnej Austrii,
• Karol Wider (ur. 1934 w Wadowicach), dyrektor Zjednoczenia Przemysłu Cementowego, były wiceminister, organizator Stowarzyszenia Producentów Cementu i Wapna,
• Stanisław Wider (ur. 1926 w Wadowicach) działacz „Solidarności” w Nowej Hucie i duszpasterstwa ludzi pracy,
• Czesław Wider (ur. 1902 w Wadowicach) działacz komunistyczny, uczestnik wojny domowej w Hiszpanii,
• Michał Wider (ur. 1900 w Wadowicach) działacz komunistyczny, po wojnie komendant MO we Wrocławiu-Osobowicach.

W tym samym cyklu:

• o Dąbrowskich
• o Widlarzach