Choczeńskie rody- Rułowie

Pierwsza pewna informacja o zamieszkiwaniu w Choczni rodziny Rułów pojawia się 22 lutego 1661 roku, gdy w księdze metrykalnej zapisano ślub Tomasza Rurki i Anny z domu Pindel. 24 grudnia ta sama para ochrzciła swoje pierwsze dziecko. Być może jeden z Rułów pojawił się jako chrzestny już 3 lata wcześniej, ale zapisek dotyczący tego wydarzenia jest słabo czytelny, a nazwisko chrzestnego można różnie interpretować.

Forma zapisu nazwiska tej rodziny w postaci Rurka lub Rura była w XVII wieku powszechna, ale stopniowo została zastąpiona przez postać gwarową, czyli Ruła lub Rułka, występującą od 1672 roku.

Wspomniany wyżej Tomasz Rurka nie był jedynym przedstawicielem rodziny Rułów/Rurów, odnotowywanym w siedemnastowiecznych księgach metrykalnych, ale z wszystkich zapisanych wtedy Rułów/Rurów miał najwięcej dzieci, w większości zresztą z drugą żoną Reginą. Z kolei w pierwszej połowie XVIII wieku najwięcej dzieci posiadali natomiast Wit Ruła z żoną Zofią (11), Marcin Ruła z żoną Zuzanną i Maciej Ruła, syn Wita, z żoną Zofią.

Choczeńscy Rułowie w XVII i XVIII wieku nie zaliczali się do warstwy rolników/kmieci, ale są określani jako zagrodnicy. Z tego powodu musieli trudnić się rzemiosłem lub pracować na rzecz bogatszych sąsiadów, plebana lub właścicieli majątku sołtysiego. W 1664 roku zamieszkiwali razem z rodziną Siedlarzy/Siodlarzy.

Z zapisków historycznych wiadomo, że dwaj synowie wymienionych wyżej Macieja i Zofii Rułów byli muzykantami. To Urban Ruła (ur. 1747), który wrócił do Choczni po kilkuletniej służbie w armii austriackiej oraz Mateusz Ruła (ur. 1751), pełniący w Choczni funkcję przysiężnego (radnego) przy wójcie Wojciechu Piątku.

W XIX wieku przedstawiciel rodziny Rułów sam został wójtem. Był nim Szymon Ruła, urodzony w 1798 roku, jako syn Romana i Łucji z domu Żak.
Według spisu gruntów rolnych i leśnych z 1844 roku Rułowie posiadali w Choczni w sumie 34,5 morgi (27 majątek chłopski), podzielone pomiędzy 8 właścicieli, o imionach: Jakub, Jan, Jan Kanty, Piotr, Stanisław (dwukrotnie) i Tomasz (dwukrotnie). Pola czterech z nich znajdowały się w Niwie Zakościelnej, na południe od Choczenki, dwóch kolejnych gospodarowało w Niwie Zakościelnej na północ od Choczenki, a kolejnych dwóch w Niwie Dolnej od Wadowic. Największym właścicielem gruntów spośród Rułów był wtedy Tomasz Ruła spod numeru 146b, którego gospodarstwo (około 8,5 mórg) jako jedyne przekraczało średnią wyliczoną dla całej Choczni.
Ciekawą postacią wywodzącą się z rodu Rułów był w tym czasie Jan syn Kazimierza, urodzony w 1815 roku. Jako Jan Ruliński w okresie od maja 1863 do stycznia 1864 uczestniczył w powstaniu styczniowym, walcząc w 8 potyczkach pod komendą generała Hauke Bosaka i pułkownika Chmieleńskiego. Po powrocie do Krakowa został aresztowany, skazany na 2 miesiące więzienia i osadzony w Wiśniczu. Wśród mieszkańców Choczni nie cieszył się jednak najlepszą opinią- wypominano mu włóczęgostwo i wcześniejszą odsiadkę za kradzież.
Inny Jan Ruła, syn Leona, także używający nazwiska Ruliński, był znanym wtedy krawcem damskim w Białej. 

W 1869 roku w domu Jana Ruły i Franciszki z domu Nowak urodził się syn Adam, który był pierwszą w rodzinie Rułów osobą z średnim wykształceniem, po ukończeniu wadowickiego gimnazjum w 1891 roku. 

To postać ważna dla Choczni przełomu XIX i XX wieku, działacz społeczny i niepodległościowy, inicjator wielu przedsięwzięć istotnych dla rozwoju Choczni. Więcej na jego temat można przeczytać w osobnej notatce (LINK). Był bardziej znany pod nazwiskiem Ruliński, które przyjął podczas studiów filozoficznych w Krakowie.

Sześć lat starszy od Adama był Leon Ruła, syn Tomasza i Franciszki z domu Kolber, członek rady nadzorczej choczeńskiej kasy zapomogowo-pożyczkowej w latach 1910-1920.

W czasie pierwszej wojny światowej zginęli: Marcin Ruła, urodzony w 1886 roku (syn Michała i Magdaleny) oraz Józef Ruła, urodzony w 1890 roku, absolwent wadowickiego gimnazjum w 1910 roku, wzięty do wojska ze studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim (najpierw teologicznych, potem filozoficznych). Józef Ruła był synem Leona i Heleny z domu Gzela.

Do wadowickiego gimnazjum uczęszczali też jego młodsi bracia: Stefan (ur. 1899, potem nauczyciel) oraz Władysław (ur. 1909), absolwent w 1929 roku, następnie student teologii i ksiądz, wieloletni proboszcz w Tłuczani (1948-1970). Ksiądz Władysław, podobnie jak wcześniej Adam Ruła, zmienił nazwisko na Ruliński (około 1935 roku).

W okresie międzywojennym akuszerką w Choczni była Anna Ruła. W kampanii wrześniowej 1939 roku brał udział Józef Ruła (ur. 1914), później robotnik przymusowy w Niemczech.

Z bardziej znanych przedstawicieli rodziny Rułów warto jeszcze wspomnieć o dzieciach Adama Ruły/Rulińskiego i jego żony Tekli z domu Warmuz.

Byli to:

• Wanda Rulińska (ur. 1902) urzędniczka w Wadowicach
• Władysław Kazimierz Ruliński (ur. 1900) kreślarz wojskowy i zegarmistrz w Żaganiu, ranny w 1939 roku stracił nogę
• Wiesław Julian Ruliński (ur. 1904) muzyk i zegarmistrz w Żaganiu
• Janisław Feliks Ruliński (ur. 1905) ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej, podporucznik komendant AK w Chrzanowie, działacz sportowy i turystyczny
• Wincenty Lesław Ruliński (ur. 1907) żołnierz zawodowy.

Według danych z 2003 roku nazwisko Ruła nosiły w Polsce 252 osoby, z tego 53 zamieszkiwały powiat wadowicki. Liczni Rułowie mieszkali także na Podkarpaciu, w powiecie mieleckim (56 osób) i stalowowolskim (41 osób).

W tym samym cyklu:

• o Balonach
• o Dąbrowskich
• o Widlarzach
• o Widrach