Choczeńscy kolejarze do 1945 roku

Pierwszym znanym pracownikiem "kolei żelaznej", który pochodził z Choczni, był Sebastian Szczur, syn Franciszka, urodzony w 1810 roku. W wieku 66 lat- czyli w 1876 roku- był zatrudniony w charakterze stróża na stacji kolejowej w Przemyślu.

Warto podkreślić, że w 1876 roku nie istniała jeszcze linia kolejowa przebiegająca przez Chocznię, którą oddano do użytku dopiero 12 lat później- w 1888 roku.

W tym samym roku na służbę do kolei wstąpił Józef Bandoła, syn Antoniego, urodzony w 1866 roku w Choczni, który pracował krótko jako urzędnik kolejowy na stacjach w Krakowie, Skawinie i Oświęcimiu, a następnie przeszedł do pracy w sądownictwie.

W związku budową linii kolejowej zamieszkał w Choczni jeden z jej budowniczych- niejaki Jan Kalina- którego obecność w Choczni  źródła kościelne odnotowują w 1889 roku.

Gdy w 1893 roku otwarto stację kolejową w Choczni, jej pierwszym zawiadowcą, a zarazem miejscowym strażnikiem kolejowym, został Jakób Bielenin, urodzony w 1853 roku w Brzeszczach. Z Chocznią związany był miejscem pracy do 1923 roku, ale zamieszkiwał w niej aż do śmierci w 1930 roku, po czym spoczął na miejscowym cmentarzu parafialnym.

Nagrobek Jakóba Bielenina na cmentarzu w Choczni- źródło grobonet

Ponieważ Bielenin już w 1865 roku pracował przy budowie linii kolejowej Jawiszowice-Dziedzice, to właśnie on pracę na kolei rozpoczął najwcześniej ze wszystkich osób mieszkających w Choczni.

Więcej na temat Jakóba Bielenina przeczytać można w osobnej notatce- link.

Przed uzyskaniem przez Polskę niepodległości pracę w austriackich kolejach, a głównie w Nordbahndirektion - instytucji zarządzającej linią kolejową z Kalwarii do Bielska - podjęli kolejni mieszkańcy Choczni:

• Andrzej Choczyński, urodzony w Choczni w 1856 roku jako Andrzej Bąk, syn Jana i Wiktorii, od 1898 roku kancelista (urzędnik) kolejowy kolejno w: Mszanie, Wadowicach i w Jaśle, związany z koleją do emerytury w 1913 roku
• Franciszek Dąbrowski, urodzony w 1882 roku w Choczni, jako syn Józefa i Zofii, który wstąpił do służby kolejowej w 1912 roku. Zdał egzaminy na konduktora towarowego, rewizyjnego, bagażowego i kierownika pociągu, po czym pracował jako konduktor i kierownik pociągu na stacjach Jasło i Bielsko
• Tomasz Kamiński, urodzony w 1885 roku w Choczni, jako syn Franciszka i Marii, który wstąpił na służbę do kolei w 1914 roku. Do emerytury w 1938 roku pracował jako: robotnik kolejowy (do 1917 roku), hamulcowy (do 1919 roku), konduktor (do 1923 roku), przetokowy (1923), konduktor (do 1925 roku) i hamulcowy (do 1928 roku) na stacji Kraków Płaszów oraz konduktor II klasy (od 1929 roku) na stacji w Bielsku
• Józef Kręcioch, urodzony w 1886 roku w Choczni, jako syn Franciszka i Marii, który wstąpił na służbę do kolei w 1909 roku i pracował tam w charakterze urzędnika, między innymi w Rzeszowie, Muszynie, Gorlicach, Chabówce, Chrzanowie, Nisku, Rajczy, Tarnowie i w Krakowie. Następnie sprawował funkcję naczelnika stacji kolejowych w Zatorze, Skawcach (1919), Grudziądzu (1920), Wadowicach (1923), Balinie (1929) i w Krzeszowicach, skąd przeszedł na emeryturę 

Mianowanie Józefa Kręciocha
stacjomistrzem w Rzeszowie (1909)

• Kazimierz Kumala, urodzony w 1892 roku w Krakowie, jako syn Jana i Marii, związany zamieszkaniem z Chocznią od przełomu XIX i XX wieku, który rozpoczął pracę pomocnika kancelaryjnego przy sekcji utrzymania kolei w Wadowicach w 1910 roku. Później pracował jako telegrafista na stacji w Kętach, praktykant w Wadowicach i w Szczakowej oraz  asystent kolejowy w Suchej Beskidzkiej. W 1927 roku objął stanowisko zawiadowcy stacji w Trzcinicy, a od 1929 roku do śmierci w 1931 roku zawiadywał stacją PKP w Osielcu
• Piotr Pietruszka, urodzony w 1859 roku w Choczni, jako syn Andrzeja i Magdaleny, pracownik kolei od 1892 roku. Był zatrudniony jako konduktor na stacji w Krakowie do 1908 roku, kiedy to przeniesiono go w stan spoczynku
• Karol Rams (Ramz), urodzony w 1869 roku w Choczni, jako syn Piotra i Wiktorii, który od 1896 roku pracował na kolei, początkowo jako hamulcowy, a od 1907 roku jako konduktor, z miejscem zamieszkania w Trzebini. W PKP po 1918 roku jako starszy magazynier. Od 1923 roku na emeryturze
• Karol Styła, urodzony w 1868 roku w Choczni, jako syn Jana i Wiktorii, który w latach 1893-1896 pracował przy linii kolejowej Bielsko-Kozy. Do 1901 roku był prowizorycznym dróżnikiem kolejowym na trasie Bielsko-Żywiec. Od 1901 roku pracował jako strażnik kolejowy. Od 1904 roku był zatrudniony w Kalwarii Zebrzydowskiej, a od 1908 roku na linii Andrychów-Wadowice. Od 1913 roku znalazł miejsce pracy w Sekcji Utrzymania Ruchu w Bielsku (ck Nordbahndirektion). Po I wojnie światowej pozostał na analogicznym stanowisku pracy w PKP. W 1925 roku awansował na starszego dróżnika, a w 1927 roku został przeniesiony w stan spoczynku. 
• Izydor Synowiec, urodzony w Świątnikach Górnych w 1888 roku, związany z koleją od 1910 roku, a z Chocznią od 1912 roku- po ślubie z zamieszkałą w Choczni Karoliną Chrapkiewicz. W latach 1920-23 był nadzorcą stacji w Andrychowie, a po powrocie do pracy w kolejnictwie (w 1928 roku) był zatrudniony w charakterze telegrafisty na stacjach kolejowych w Wadowicach i w Bielsku
• Wojciech Szczur, urodzony w 1842 roku w Choczni, jako syn Jana i Ewy, który zatrudnił się w warsztatach kolejowych w Krakowie w 1895 roku
• Józef Woźniak, urodzony w 1876 roku w Choczni, jako syn Michała i Wiktorii, który wstąpił na służbę do kolei w 1909 roku. Od 1916 roku był zatrudniony w warsztatach kolejowych w Nowym Sączu, gdzie w 1919 roku został mianowany podmajstrzym
• Jan Zając, urodzony w 1886 roku w Choczni, jako syn Jana i Marianny, który wstąpił do służby kolejowej w 1910 roku. Pracował w Krakowie najpierw jako robotnik kolejowy (magazynier i hamulcowy), a od 1920 roku jako konduktor i kierownik pociągów. 

W tymże czasie miejscem pracy z Chocznią był związany również krótko dróżnik kolejowy Józef Łukasik, urodzony w 1885 roku w Starżawie koło Chyrowa. Łukasik wstąpił na służbę do kolei w 1903 roku. W 1916 roku przeniósł się z rejonu Wadowic do pracy kolejno na stacjach w: Bielsku, Tarnowie i Jaśle.

Natomiast pewnym szczególnym przypadkiem był Jan Aksak, urodzony w 1872 roku w Barwałdzie Górnym, który co prawda pracę na kolei rozpoczął już w 1901 roku, a służbę w 1909 roku, ale w Choczni zamieszkał dopiero w okresie międzywojennym.

W niepodległej Polsce większość wymienionych wyżej kolejarzy przeszła do pracy w Polskich Kolejach Państwowych.

Oczywiście zatrudnienie w tej branży znaleźli także następni chocznianie z urodzenia lub zamieszkania. Należeli do nich między innymi:

• Józef Bryndza urodzony w 1877 roku w Choczni, 
• Józef Czech urodzony w 1895 roku w Mnikowie,
• Ludwik Drapa urodzony w 1898 roku w Choczni, robotnik kolejowy (przetokowy),
• Stanisław Duda urodzony w 1897 roku w Uszwi, sezonowy robotnik kolejowy,
• Tomasz Graboń urodzony w 1886 roku w Choczni,
• Paweł Koenig, dróżnik i zawiadowca stacji w Choczni,
• Antoni Kolber urodzony w 1897 roku w Choczni,
• Jan Kręcioch urodzony w 1893 roku w Choczni, od 1920 roku kolejno: robotnik stacyjny, telegrafista, prowizoryczny stacyjny i stacyjny - link, 
• Władysław Bolesław Kręcioch urodzony w 1910 roku w Choczni, urzędnik kolejowy,
• Aleksander Kumala urodzony w 1898 roku w Krakowie, dyżurny ruchu w Wadowicach,
• Stanisław Legut urodzony w 1914 roku w Choczni, kancelista od 1939 roku,
• Bronisław Nieć urodzony w 1907 roku w Dębinie Łętowskiej, urzędnik kolejowy, 
• Józef Pindel urodzony w 1894 roku w Choczni, konduktor, kierownik pociągu,
• Franciszek Rusinek urodzony w 1895 roku w Choczni,
• Michał Skowron urodzony w 1898 roku w Choczni, zwrotniczy, zginął w wypadku podczas pracy w Wadowicach w 1938 roku,
• Józef Spisak urodzony w 1886 roku w Radoczy,
• Eugeniusz Talaga urodzony w 1911 roku w Choczni (?), absolwent Liceum Kolejowego w Krakowie, wnuk Jakóba Bielenina,
• Władysław Woźniak urodzony w 1898 roku w Choczni, konduktor, kolejowy działacz związkowy.

Ciekawa była droga do zawodu Henryka Woźniaka, urodzonego w 1919 roku w Detroit w rodzinie chocznian: Andrzeja i Elżbiety z domu Ruła, który najpierw powrócił z USA do Polski, by w 1937 roku wyemigrować ponownie i podjąć pracę kolejarza na obczyźnie.

Z kolei pracownikiem linii kolejowej Wabash Railroad w USA był chocznianin Michał Młocek (1883-1944).

We wrześniu 1939 roku w zbombardowanym pociągu zginął wymieniony wyżej Tomasz Graboń.

Wspomniani już także Jan Zając, Józef Łukasik, Franciszek Dąbrowski i Władysław Woźniak byli zatrudnieni w okresie okupacji przez niemieckie koleje Ostbahn.

Umowa o najem pracy Jana Zająca 

Oświadczenie o nieżydowskim pochodzeniu
 niezbędne do uzyskania pracy w niemieckich kolejach

Tytułem ciekawostki można wspomnieć jeszcze o pracy w okresie okupacji, którą wykonywał przy obsłudze kolejki wąskotorowej chocznianin Michała Gzela (ur.1899), wysiedlony przez Niemców na Lubelszczyznę.

Natomiast wymieniany wcześniej kolejarz Józef Pindel był zaangażowany w pomoc wysiedlanym mieszkańcom Choczni, których po zgromadzeniu w Wadowicach przewożono koleją do miejsc ich zsyłki, a Eugeniusz Talaga jako pracownik węzła kolejowego Łuków współpracował z konspiracją.