Józef Trzaska - poseł z Choczni

Józef Trzaska był obok Antoniego Styły  i Józefa Aleksego Putka jednym z trzech choczeńskich parlamentarzystów[1]. 

A zarazem postacią najmniej z tej trójki znaną. 

Co ciekawe, był również jednym z nielicznych choczeńskich powstańców śląskich (LINK).

Urodził się 9 maja 1903 roku w Choczni, w rodzinie pochodzącego z Inwałdu Franciszka Trzaski i jego żony Joanny z domu Ramza.

Po ukończeniu szkoły podstawowej w Choczni uczęszczał do szkoły zawodowej w Wadowicach, w której zaliczył trzy klasy. W czasie I wojny światowej pracował na budowach w czeskim Trzyńcu i Frensztacie. 

Ponieważ w walkach na froncie zginął jego ojciec, to młody Józef musiał pomagać matce w utrzymaniu rodziny. O pracę w okresie powojennym nie było jednak łatwo.

Tuż po wojnie znalazł zatrudnienie jako robotnik rolny w folwarkach rolnych na Śląsku, w okolicach Raciborza. 

Krótko przed III Powstaniem Śląskim pracował w Bojanowie, a tuż po jego wybuchu wstąpił do szeregów powstańczych i wziął czynny udział w walkach. Trafił do niewoli niemieckiej, został osadzony w więzieniu kozielskim, a następnie wydalony z Niemiec. 

W 1922 roku wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej i podjął pracę w prywatnym wapienniku w Inwałdzie. W 1927 roku został z niej jednak zwolniony za zorganizowanie strajku. Do końca okresu międzywojennego nie udało mu się znaleźć stałego zajęcia. W 1929 roku ożenił się z Wiktorią z domu Wcisło i osiadł na części ojcowizny. Oprócz mało opłacalnej pracy na roli pomagał choczeńskiemu cieśli Janowi Targoszowi w budowie domów i z czasem wyspecjalizował się w tym fachu. 

Wkrótce rozczarowany biernością lokalnego PPS wystąpił z tej partii, by w 1932 roku zostać członkiem Stronnictwa Ludowego, niedawno powstałej organizacji skupiającej różne odłamy ruchu ludowego. 

Wybuch II wojny światowej zastał go w Choczni, skąd z obawy przed hitlerowcami wyruszył na wschód. Do żony powrócił po dwóch tygodniach tułaczki.

Od 1940 roku pracował jako przymusowy robotnik budowlany w Brunszwiku w Niemczech, gdzie dobrze opanował język niemiecki i odmówił podpisania volkslisty. Po dwóch latach zbiegł i do 1944 roku ukrywał się w Choczni. Pod koniec wojny był zatrudniony przy budowie dróg w czeskiej Opavie. 

Po powrocie do Choczni włączył się w działalność polityczną i samorządową. 

Od lipca 1946 roku był radnym gminy Chocznia i ławnikiem (członkiem) zarządu gminy, a równocześnie etatowym pracownikiem powiatowego zarządu Stronnictwa Ludowego w Wadowicach. 
W gminie zasiadał w komisji oświatowej oraz polowej i pomiarów pól.
Po pobiciu przez bandę rabunkową we własnym domu (stojącym na uboczu pod lasem), ukrywał się przez kilka dni u krewnych w centrum Choczni. 

W lokalnych strukturach politycznych szybko awansował, ale kosztem zaprzestania pracy na rzecz gminy, w której stracił mandat ławnika zarządu (1947). Już wtedy zaznaczyła się różnica stanowisk i poglądów  pomiędzy Trzaską, a większością działaczy gminnych, skupionych wokół Putka. 
Od 1 października 1948 roku Józef Trzaska został sekretarzem, a od 1 września 1949 roku prezesem Zarządu Powiatowego Stronnictwa Ludowego w Wadowicach. 

W przeciwieństwie do Józefa Putka poparł pomysł tak zwanego zjednoczenia ruchu ludowego i w listopadzie 1949 roku wziął udział jako delegat z Wadowic w kongresie zjednoczeniowym ruchu ludowego w Warszawie, na którym spotkali się działacze prokomunistycznego "lubelskiego" Stronnictwa Ludowego i część działaczy rozbitego PSL "mikołajczykowskiego".

Józef Trzaska niedługo po kongresie objął stanowisko najpierw wiceprezesa, a potem prezesa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w Krakowie. Następnie został wybrany przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Wykonawczego ZSL w Opolu ( pełnił tę funkcję od czerwca 1950 roku, do listopada 1963 roku) i przeprowadził się tam z Choczni.

Ponadto był przez jedną kadencję radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu (od 1954 roku), wiceprzewodniczącym Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko- Radzieckiej w Opolu (1960), członkiem Zarządu Wojewódzkiego Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich oraz koła łowieckiego w Kielczy. 

Od marca 1956 roku znalazł się w Naczelnym Komitecie ZSL. 

Posłem na Sejm PRL był dwukrotnie:

• w latach 1957-1961 z okręgu Prudnik; w sejmie członek Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu ustawy o samorządzie robotniczym
• w latach 1961-1965 z okręgu w Nysie; w sejmie członek Komisji Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. 

Po przejściu na emeryturę nadal pełnił społecznie funkcję wiceprezesa ZSL w Opolu. Za swoją działalność został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi i Medalem 10-lecia PRL. 

Zmarł 30 listopada 1965 roku w Opolu.

Spoczywa w Alei Zasłużonych na cmentarzu komunalnym w Opolu-Półwsi. 

----------------------------------------------------------------------------

[1] parlamentarzystami związanymi z Chocznią byli również: Anastazy Siemoński (współwłaściciel dóbr w Choczni w połowie XIX wieku), Franciszek Ksawery Branicki (starosta barwałdzki w XVIII wieku z Chocznią w składzie, w której posiadał swoje włości) i Stanisław Morgenstern (były wikariusz choczeński, poseł w XIX wieku).

----------------------------------------------------------------------------

Wykorzystano materiały zawarte w książce "Oddajmy im cześć- sylwetki ludzi zasłużonych dla Śląska Opolskiego" pod redakcją Michała Lisa i Stefana Ziarki, materiały sejmowe i informacje własne.