Choczeńskie rody- Bąkowie

Najstarszy pewny zapis dotyczący obecności nazwiska Bąk w Choczni pochodzi z 1723 roku. W tym właśnie roku, a dokładnie 28 lipca, niejaki Paweł Bączkowic poślubił Agnieszkę Czapionkę. W latach 1726-1733 ta para małżeńska ochrzciła w Choczni pięcioro swoich dzieci.  

Nazwisko Bąk mogło występować w metrykalnych księgach choczeńskich już nieco wcześniej, ale pojedyncze przypadki zapisów na ten temat (na przykład z 1695 roku) są niejednoznaczne, mało czytelne i można je różnie interpretować.

Pewne światło na pochodzenie choczeńskich Bąków może rzucać wpis metrykalny z 1728 roku, w którym zanotowano, że Regina Bączonka ze Skawicy ochrzciła w Choczni swoje bliźnięta: Andrzeja i Agatę.

Nazwa rodowa Bąk pojawia się następnie w Choczni w zestawieniu sporządzonym przez Władysława Kosińskiego (LINK) pomiędzy 1752 a 1762 rokiem. W tym czasie (aż do 1784 roku) dzieci miał wyłącznie Wojciech Bąk, syn Pawła i Agnieszki (6 synów i 7 córek). Ówcześni Bąkowie nie zaliczali się do warstwy choczeńskich rolników/kmieci, posiadających własną rolę, ponieważ brak nazwy takowej w Metryce Józefińskiej z lat 1785-1789 (LINK).

W roku 1844 nazwisko Bąk należało już do bardziej popularnych w Choczni. 22 dorosłe osoby z nazwiskiem Bąk należały wtedy do Towarzystw Wstrzemięźliwości i Trzeźwości (LINK). To prawie wyłącznie dalsi potomkowie Wojciecha- syna Pawła, za wyjątkiem zstępnych Wawrzyńca Bąka, którego genealogia nie jest mi znana.
Rozpoczęty w 1844 roku spis własności gruntowej w Choczni wykazał dziewięciu właścicieli noszących nazwisko Bąk. Ich łączny areał wynosił ponad 61 mórg, co stanowiło 15-stą chłopską własność rodową.
Przeciętne gospodarstwo ówczesnych Bąków nie osiągało jednak średnich wartości wyliczonych dla całej wsi, zarówno pod względem powierzchni, jak i przynoszonego dochodu rocznego.
Według "Grundparzellen- Protocoll" nawiększym posiadaczem spośród Bąków był wtedy Antoni Bąk spod numeru 278, którego 10 mórg znajdowało się w Niwie Zakościelnej, na północ od Choczenki. Oprócz niego jedynie własność Wincentego Bąka (9 mórg) spod numeru 41a (Niwa Zakościelna, na południe od Choczenki) przekraczała średnią choczeńską (8,25). Pola pozostałych Bąków znajdowały się w: Niwie Dolnej od Wadowic (Franciszek, Tomasz), Niwie od Wadowic (dwóch kolejnych Franciszków), Niwie Za Sołtysią (Jan), Niwie Zakościelnej północnej (inny Tomasz i Wojciech).

W 1852 roku Wojciech Bąk (ur. 1791, syn Urbana) potwierdzał w imieniu wsi prawidłowość sporządzenia katastru gruntowego dla Choczni.

W 1853 roku urodził się w Choczni Andrzej Bąk (syn Jana i Wiktorii), późniejszy urzędnik kolejowy w Wadowicach, Jaśle i w Krakowie, który w 1892 roku zmienił urzędowo nazwisko na Choczyński.

W spisie właścicieli lub współwłaścicieli budynków mieszkalnych w Choczni, ukończonym w 1859 roku, zanotowano, że Bąkowie w Choczni posiadali osiem domów, a w dwóch dalszych połowę udziałów.

Najbardziej znanym Bąkiem w Choczni przed I wojną światową był Alojzy Bąk syn Wincentego, urodzony w 1872 roku, który brał czynny udział w zajęciach choczeńskiej Sokolej Drużyny Polowej, a następnie po 1914 roku walczył na froncie w 31 pułku piechoty armii c.k. i w walkach tych został ranny (1917). W czasie I wojny światowej ranni zostali ponadto: Józef Bąk (ur. 1883, żołnierz 36 pp), Józef Bąk (ur. 1894, żołnierz 16 pp), Karol Bąk (ur. 1894, żołnierz 16 pp) i Władysław Bąk (ur. 1893, żołnierz 56 pp), a Mikołaj Bąk (ur. 1885, żołnierz 17 pp) dostał się do niewoli rosyjskiej (1916), z której już nie powrócił.

W okresie międzywojennym aktywność publiczną rozpoczął stolarz Leon Bąk (ur. 1898, syn Jana- LINK), członek zarządu Kasy Stefczyka w Choczni (1937-1939) i radny gromadzki (1939).

Natomiast Piotr Bąk (ur. 1915, syn Jana) był urzędnikiem w Białej Podlaskiej, który po wybuchu wojny w 1939 roku dostał się do niemieckiej niewoli i został umieszczony w oflagu.

W obozie jenieckim (stalag Schildberg) znalazł się także Wojciech Bąk z Choczni (ur. 1914).

Po drugiej wojnie światowej choczeńscy Bąkowie odgrywali znaczącą rolę w życiu społeczno-politycznym wsi. Wspomniany wyżej Leon Bąk został od 1946 roku wicewójtem Gminy Chocznia, a po aresztowaniu i odwołaniu wójta Babińskiego pełnił jego obowiązki. W 1950 roku był sekretarzem prezydium zarządu Gminnej Rady Narodowej, działał w Komisji Przeciwpożarowej (jako przewodniczący) i Elektryfikacji (wiceprzewodniczący). W październiku 1950 roku wraz z innymi zwolennikami Józefa Putka musiał ustąpić z wszystkich zajmowanych w gminie stanowisk.

W powstałej w Choczni Spółdzielni Produkcyjnej im. Rokossowskiego czołowe role odgrywali małżonkowie: Stanisław (ur. 1913) i Zofia (ur. 1914) Bąk, jako członkowie – założyciele i przewodniczący. Zofia była ponadto radną gminną i działaczką Koła Gospodyń Wiejskich.

Z kolei Edward Bąk (ur. 1918, syn Jana) działał pod pseudonimem „Strzemię” w Narodowej Organizacji Wojskowej, a po schwytaniu przez Urząd Bezpieczeństwa został skazany na karę śmierci i rozstrzelany (1946).

W 1964 roku w Kanadzie został wyświęcony na księdza Stanisław Bąk, urodzony w 1937 roku w Choczni, jako syn Władysława i Marii z domu Wcisło. Jego ojciec zajmował się na emigracji ogrodnictwem pod Toronto, w czym pomagała mu żona, przedwojenna przewodnicząca Katolickiego Koła Młodzieży Żeńskiej w Choczni. A ksiądz Stanisław należał do Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów i sprawował między innymi funkcję proboszcza w parafii w Mississauga (od 1979 roku).

Według nieaktualizowanych od kilku lat danych grobonetu na nagrobkach choczeńskiego cmentarza parafialnego upamiętnionych zostało 41 osób o nazwisku Bąk.

W tym samym cyklu:

• o Rułach/Rulińskich
• o Balonach
• o Dąbrowskich
• o Widlarzach
• o Widrach
• o Ścigalskich
• o Bandołach